Một số thuốc lá điện tử (ENDs) hay còn gọi là vape có hình dáng giống với thuốc lá truyền thống, xì gà hoặc ống điếu, một số khác trông giống như cây bút, USB hoặc có thiết kế hoàn toàn khác nhau. Thuốc lá điện tử có loại dùng một lần và loại có thể “sạc” lại. Hầu hết các mẫu thuốc lá điện tử hiện nay sử dụng ống chứa dung dịch – loại dùng một lần hoặc có thể bơm dịch vào để dùng tiếp. Dung dịch này thường chứa nicotin, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật.

Độ nặng của thuốc lá điện tử dựa trên lượng nicotin trong dung dịch, được biểu thị bằng miligam trên mililit hoặc tính theo phần trăm. Tuy nhiên, các nghiên cứu cảnh báo rằng các nhãn mác không phải lúc nào cũng cung cấp thông tin chính xác về hàm lượng nicotin. Một số loại vỏ thuốc dùng một lần chứa dạng nicotin cô đặc, gọi là muối nicotin. Một vỏ thuốc chứa 5% muối nicotin có thể có 30 đến 50 miligram nicotin, tương đương lượng nicotin trong một đến ba gói thuốc lá thông thường.

Chia sẻ với báo chí, ThS. Nguyễn Tuấn Lâm - Cán bộ Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam cho biết, hầu hết các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chứa nhiều chất độc hại như nicotine, kim loại, formaldehyde… Với thuốc lá điện tử, người hút dễ bị gây nghiện và tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường. Thuốc lá nung nóng cũng chứa nhiều chất độc hại giống như khói thuốc, chứa nicotine.

“Thuốc lá điện tử có 15.000 loại hương vị, có nguy cơ trộn cả chất ma túy, người hút dễ phơi nhiễm các chất độc gây bệnh ung thư, tim mạch, hô hấp, ảnh hưởng đến phát triển trí não. Vì vậy, thuốc lá điện tử có hại cho cả người dùng và người xung quanh. Ngoài ra, còn có nguy cơ chấn thương nghiêm trọng do cháy nổ pin…” - ThS. Lâm chỉ rõ.

Điều đáng lo ngại là hiện nay xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang ngày càng gia tăng. Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2015 cho thấy, có 0,2% người tại Việt Nam hút thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Kết quả điều tra sức khỏe học đường năm 2019 cho biết, có đến 2,6% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 hút thuốc lá điện tử. Một nghiên cứu cũng cho thấy, những người trẻ tuổi đã thử sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường cao hơn 3,5 lần so với nhóm người không dùng thuốc lá điện tử.

Theo thống kê, chỉ tính trong giai đoạn từ tháng 9/2019 - tháng 8/2020, có tổng số 249.410 bài đăng/video quảng cáo liên quan đến các loại thuốc lá điện tử trên mạng xã hội ở Viêt Nam. Trong đó, lượng bài trên Facebook chiếm phần lớn, với hơn 80%.

Trong 6 tháng đầu năm 2020, tổng số tin bài về quảng cáo các loại thuốc lá là 127.368 bài, trong đó quảng cáo thuốc lá điện tử chiếm 67,1% so với thuốc lá truyền thống (35,1%) và thuốc lá nung nóng (3,2%). Thuốc lá điện tử hay còn gọi là Vape/POD đang rất phổ biến với 78.545 bài quảng cáo, gấp 20 lần so với thuốc lá nung nóng với 4.163 bài. Việc tạo xu hướng thời thượng cho sản phẩm cũng như sử dụng những người nổi tiếng để quảng cáo sản phẩm trên mạng xã hội đang là một chiến lược chính, thu hút các đối tượng mới, đặc biệt là giới trẻ.

Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm đã có 72 bài đăng quảng cáo thuốc lá điện tử trên Facebook là từ những tài khoản có hơn 100.000 người theo dõi. Trong khi đó, các nghiên cứu cho thấy, thời lượng sử dụng mạng xã hội trung bình của người Việt Nam lên gần 2.5 giờ/ngày, bên cạnh đó các bài quảng cáo thuốc lá thế hệ mới còn hướng trực tiếp đến giới trẻ, độ tuổi từ 13 - 34 tuổi chiếm đến hơn 70% (theo cơ chế quảng cáo của mạng xã hội).

Bà Đoàn Thị Thu Huyền, Giám đốc quốc gia của Tổ chức Chiến dịch vì Trẻ em không thuốc lá tại Việt Nam cho biết thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là những sản phẩm gây nghiện cao, gây hại và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

Cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều là những loại sản phẩm thế hệ mới chứa nicotine thậm chí là các chất hướng thần hiện chưa được phép lưu hành tại Việt Nam và Chính Phủ đang trong quá trình xem xét áp dụng biện pháp quản lý phù hợp. Những sản phẩm có mặt trên thị trường hiện nay đều là các sản phẩm nhập lậu, được rao bán và quảng cáo mạnh mẽ trên mạng xã hội.

"Chính vì vậy cần có sự vào cuộc của cơ quan chức năng không để các sản phẩm chưa được phép lưu hành bán tự do trên thị trường, bảo vệ giới trẻ trước sự phơi nhiễm với các sản phẩm thuốc lá và nguy cơ gây nghiện thuốc lá trong tương lai"- bà Huyền nhấn mạnh.

Vân Anh