Gặp nguy vì thuốc lá điện tử

Thuốc lá điện tử có rất nhiều tên gọi khác nhau như vape, thuốc lá vaporizer, e-cigs, e-hookahs, vape, bút vape, ENDS (hệ thống điện tử cung cấp nicotin), ENNDS (hệ thống phân phối không chứa nicotin)… được thiết kế đa dạng với hình dáng bắt mắt: có thể giống điếu thuốc lá truyền thống hoặc giống như bút, ổ đĩa, hình thỏi son,….

Thuốc lá điện tử được quảng cáo “thổi phồng" có tác dụng cai nghiện thuốc lá truyền thống, không gây hại; kèm theo đó là nhiều chiêu thức bán hàng trên mạng xã hội: giá rẻ, tạo xu hướng thời thượng cho sản phẩm; thiết kế sản phẩm hiện đại, bắt mắt, đa dạng kiểu dáng và kích thước; đóng gói như kẹo; nhiều hương vị... Đây là “chiêu bài” độc hại nhắm vào giới trẻ.

Được biết, trong thành phần tạo nên tinh dầu còn chứa các chất phụ gia hương liệu như diacetyl, propylen gây nên bệnh viêm phế quản, viêm phổi nếu sử dụng với hàm lượng lớn. Dạng hơi của thuốc lá điện tử bên cạnh các chất gây nghiện, vẫn chứa formaldehyde, benzene và nitrosamines (chất đặc biệt có trong thuốc lá và gây ung thư), acetaldehyde và các chất gây ung thư khác. Do đó, người hít phải khói thuốc lá điện tử cũng giống như người hút trực tiếp đều có nguy cơ mắc hơn 25 loại bệnh tật. Nặng nề nhất như ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, bệnh lý về dạ dày, đại tràng… Vì đặc tính nung nóng của thiết bị điện tử có trong thuốc lá, nếu lạm dụng quá nhiều có thể gây cháy nổ.

Theo thống kê, tại Việt Nam có khoảng 15.6 triệu người trưởng thành đang sử dụng thuốc lá, chiếm 22.5% dân số. Con số này khiến Việt Nam là quốc gia có người trưởng thành sử dụng thuốc lá nhiều thứ 15 trên thế giới.

Cũng mới đây, một nam sinh viên (20 tuổi, đang học tại Hà Nội) bất ngờ bủn rủn chân tay và mất dần ý thức sau khi sử dụng thuốc lá điện tử. Bạn cùng phòng của nam thanh niên đã nhanh chóng đưa bạn vào một bệnh viện để cấp cứu trong trạng thái hôn mê, phải đặt ống, thở máy xâm nhập và nhanh chóng chuyển lên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương để điều trị.

Theo chia sẻ ThS.BS Nguyễn Thị Phương Anh - Trưởng khoa Thăm dò và Phục hồi chức năng; Thư ký Ban chỉ đạo Phòng chống tác hại thuốc lá, Bệnh viện Phổi Trung ương: “CDC Hoa Kỳ đã ghi nhận hàng ngàn ca nhập viện, hàng trăm ca tử vong do tổn thương phổi cấp do thuốc lá điện tử. Các ca viêm phổi tăng bạch cầu ái toan cấp tính, nhiều trường hợp pin thuốc lá điện tử nổ trong miệng của người hút gây tổn thương nặng vùng hàm mặt. Ngoài ra Khoa học đã chứng minh Nicotine ảnh hưởng tới sự phát triển não bộ của trẻ em và vị thành niên; Thuốc lá điện tử có nicotine ở liều thấp đã có thể kích thích hệ thần kinh trung ương và ngoại vi, gây kích thích, làm tâm trạng hưng phấn và tăng nhịp tim hoặc huyết áp; liều cao nicotin âm thầm gây băng hoại hệ thần kinh của người sử dụng. Đặc biệt là sử dụng nicotine sẽ tăng nguy cơ nghiện các chất gây nghiện khác trong tương lai”.

Những trường hợp ngộ độc do thuốc lá điện tử đã trở nên phổ biến trong thời gian gần đây. Các cơ sở y tế liên tục tiếp nhận các trường hợp ngộ độc, ảnh hưởng tâm thần vì nghiện thuốc lá điện tử thuốc lá nung nóng, đa số ở giới trẻ. Đáng lo ngại là việc hút thuốc lá điện tử đang là “trend” ở một bộ phận người trẻ, nhất là độ tuổi học sinh.

Đâu là nguyên nhân?

N.Đ.A, một học sinh cấp 3 ở Long Biên, Hà Nội cho biết nguyên nhân các bạn học sinh thích hút thuốc lá điện tử chủ yếu là do tâm lý tuổi dậy thì, dễ bị thu hút bởi những điều mới lạ, kích thích, tò mò và muốn thử nghiệm. Bên cạnh đó, nam sinh này cho biết, nhiều học sinh lựa chọn hút thuốc lá điện tử như là cách để hòa đồng với bạn bè, sợ bị bạn bè xa lánh, cô lập, không biết cách từ chối dứt khoát nhưng không đánh mất tình bạn.

Đồng tình với quan điểm "muốn được thể hiện, khẳng định bản thân" do đặc điểm tâm sinh lý tuổi là nguyên nhân khiến nhiều bạn trẻ tiếp cận thuốc lá điện tử, ThS.BS Nguyễn Thị Phương Anh còn cho rằng học sinh cũng thường bị bạn bè rủ rê, lôi kéo, thậm chí ép buộc sử dụng thuốc lá điện tử. Ngoài ra các đơn vị cung cấp thuốc lá điện tử hướng các chiến lược quảng cáo, tiếp thị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào giới trẻ. Giá các sản phẩm này rất đa dạng, nhiều sản phẩm giá rẻ, hợp túi tiền. Khảo sát nhanh một số cửa hàng bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng online cho thấy có những sản phẩm thuốc lá điện tử chỉ từ 17.000 đồng/sản phẩm; thuốc lá nung nóng từ 130.000 đồng/sản phẩm.

Các cách thức quảng cáo thuốc lá điện tử cũng lấy trọng tâm là giới trẻ khi quảng cáo, bán hàng trên mạng xã hội phổ biến của giới trẻ (như facebook, tiktok, Instagram). Trong đó, facebook là kênh tập trung lượng quảng cáo nhiều nhất với 63,7% và tiktok chiếm 31,8%. Ngoài ra, các bài quảng cáo, tiếp thị còn sử dụng hình ảnh KOLs (người có ảnh hưởng tới giới trẻ) để quảng cáo.

“Ngoài ra bị tác động bởi những lời quảng cáo, hình ảnh những người nổi tiếng sử dụng tràn lan trên các trang mạng xã hội, hay chính người thân trong gia đình cũng sử dụng, ta lại thấy rằng hút thuốc lá điện tử cũng là điều bình thường. Hay vì một sự không thoải mái trong cuộc sống thường ngày, ta lại tìm đến điếu thuốc nhằm giải tỏa căng thẳng”, ThS.BS Nguyễn Thị Phương Anh cho hay.

Theo đó, việc cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là phù hợp với xu hướng của các nước trong khu vực và trên thế giới và khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới và điều kiện Việt Nam. Hiện nay ở một số nước đã cấm thuốc lá điện tử như Trung Quốc, Thái Lan, Singapore,…Trung Quốc là nước phát minh, sản xuất thuốc lá điện tử (nhiều nhất trên thế giới) cũng đã thực hiện chính sách cấm các loại thuốc lá điện tử có hương thơm từ tháng 10/2022 (gần như toàn bộ các sản phẩm thuốc lá điện tử).  Nếu cho phép thí điểm thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử sẽ dẫn đến khó có thể kiểm soát được các sản phẩm tương tự.

Minh Thơm