Những năm qua, hoạt động khoa học và công nghệ trong các cơ sở giáo dục đại học có những đóng góp quan trọng vào việc nâng cao chất lượng đào tạo, tạo ra nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của xã hội. Nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục đại học cũng góp phần nâng cao tiềm lực, phát triển mạng lưới các tổ chức, doanh nghiệp.

Theo Bộ Giáo dục và Ðào tạo, hoạt động khoa học và công nghệ của các cơ sở giáo dục đại học được đặt trong mối quan hệ mật thiết với hoạt động đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Nhằm nâng cao năng lực công nghệ, Bộ Giáo dục và Ðào tạo đã hướng dẫn các trường phát huy nội lực, đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển công nghệ, hợp tác với doanh nghiệp để huy động các nguồn lực cho khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Mới đây, tại thành phố Hồ Chí Minh, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (Quỹ) phối hợp với Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học “Thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ và phát triển nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học và công nghệ trình độ cao ở các trường đại học”.

Tại hội thảo, đại diện các trường, viện nghiên cứu đã cùng nhau thảo luận, trao đổi các giải pháp cần có để thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ trình độ cao trong các trường đại học theo Nghị định Số 109/2022/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm 2022 của Chính phủ quy định về hoạt động khoa học và công nghệ trong cơ sở giáo dục đại học. Đồng thời các giảng viên, nhà nghiên cứu cũng kiến nghị nhiều giải pháp, cơ chế hỗ trợ để gia tăng việc xây dựng các nhóm nghiên cứu mạnh, thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu khoa học xuất sắc, cũng như các chương trình tài trợ, hỗ trợ nghiên cứu của Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia. Các đại biểu kiến nghị cần có chính sách tăng đầu tư cho khoa học và công nghệ. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất để đáp ứng yêu cầu thực tiễn theo hướng đầu tư có trọng điểm và dài hạn cho lĩnh vực ưu tiên. Đổi mới cơ chế tài chính theo hướng tinh gọn và chấp nhận rủi ro mang tính đặc thù của hoạt động nghiên cứu khoa học; phát huy mô hình quỹ khoa học và công nghệ... Đồng thời, có chính sách miễn thuế cho các doanh nghiệp đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, xây phòng thí nghiệm trong cơ sở giáo dục đại học để nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, thương mại hóa sản phẩm, dịch vụ công nghệ cao. Sửa đổi, bổ sung mô hình/quy định về ưu tiên phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, các trung tâm đào tạo và nghiên cứu xuất sắc…

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Ðào tạo Nguyễn Văn Phúc cũng khẳng định “Nghiên cứu khoa học là một trong các hoạt động quan trọng tại trường đại học nhằm phục vụ cho việc nâng cao chất lượng đào tạo và đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của đất nước”. Thông qua Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc hy vọng sẽ lắng nghe các ý kiến chia sẻ của các nhà khoa học, để trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Ðào tạo sẽ đồng hành với Bộ khoa học và công nghệ hoàn thiện các đề án, các chính sách thúc đẩy hoạt động khoa học và công nghệ trong các cơ sở giáo dục đại học, đặc biệt đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục đại học.

Phát biểu kết luận Hội thảo, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết để đẩy mạnh phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng cho đất nước, những năm qua Chính phủ luôn sát sao chỉ đạo các Bộ ngành triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, gia tăng năng lực đổi mới sáng tạo. Hai trong số các trụ cột quan trọng đóng góp chính cho mục tiêu này là thúc đẩy phát triển hoạt động nghiên cứu khoa học và nguồn lực con người, gia tăng các kết quả đầu ra về tri thức khoa học và công nghệ. Chính vì vậy, nhiệm vụ thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ, phát triển nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học và công nghệ trình độ cao ở các trường Đại học là hết sức quan trọng và ý nghĩa, được Bộ khoa học và công nghệ, Bộ Giáo dục và Ðào tạo dành sự ưu tiên, chú trọng rất cao.

Lãnh đạo Bộ khoa học và công nghệ, Bộ Giáo dục và Ðào tạo ghi nhận, tiếp thu các ý kiến đóng góp, các đề xuất, kiến nghị rất tâm huyết của các nhà khoa học, lãnh đạo các trường đại học, tổ chức khoa học và công nghệ được nêu lên trong Hội nghị. Bộ trưởng chỉ đạo các đơn vị quản lý của Bộ khoa học và công nghệ tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các cơ quan quản lý của Bộ Giáo dục và Ðào tạo để hoàn thiện các cơ chế chính sách, khuyến khích, tạo môi trường thuận lợi cho các nhà khoa học tại các cơ sở giáo dục đại học phát huy tối đa năng lực nghiên cứu, đóng góp cho việc phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ trình độ cao của Việt Nam nhằm triển khai hiệu quả Nghị định số 109/2022/NĐ-CP; đề nghị Quỹ Phát triển Khoa học và công nghệ Quốc gia nghiên cứu, định hướng các chương trình tài trợ, hỗ trợ nghiên cứu khoa học để thúc đẩy mạnh mẽ các nhóm nghiên cứu xuất sắc, phát triển nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học và công nghệ trình độ cao, đặc biệt là nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học và công nghệ trẻ xuất sắc trên khắp cả nước; đề nghị các đơn vị quản lý nhà nước thuộc Bộ khoa học và công nghệ, Bộ Giáo dục và Ðào tạo tiếp tục phối hợp với Quỹ tập trung nghiên cứu, phối hợp với các cơ quan liên quan nhằm tạo dựng cơ chế quản lý tài chính phù hợp đặc thù hoạt động nghiên cứu khoa học, theo thông lệ quốc tế với định hướng chấp nhận độ trễ, rủi ro trong nghiên cứu khoa học, chuyển dần từ tiền kiểm sang hậu kiểm, đẩy mạnh khoán chi trong tài trợ nghiên cứu khoa học.

Bộ khoa học và công nghệ, Bộ Giáo dục và Ðào tạo ủng hộ Quỹ trong quá trình làm việc, phối hợp với các cơ quan có liên quan để gia tăng nguồn kinh phí tài trợ, hỗ trợ hàng năm (từ nguồn ngân sách nhà nước và nguồn ngoài ngân sách nhà nước) nhằm đẩy mạnh hơn nữa quy mô các chương trình tài trợ, hỗ trợ, đóng góp tích cực vào mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, gia tăng năng lực đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam theo chỉ đạo của Chính phủ.

Bộ trưởng cũng đề nghị Lãnh đạo các trường Đại học quan tâm hơn nữa về tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ tại tổ chức đào tạo của mình, tăng cường đầu tư và ưu tiên thích đáng cho hoạt động này nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đại học, sau đại học, đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ trình độ cao, hội nhập quốc tế cho các địa phương, sẵn sàng đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong mỗi giai đoạn phát triển của đất nước

Minh Tú