Chiều ngày 28/10 vừa qua, các chuyên gia, nhà khoa học đã đưa ra bảng xếp hạng thử nghiệm, tạm gọi là ICTRanking (Việt Nam) xếp hạng về công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo áp dụng với các cơ sở nghiên cứu đào tạo theo mô hình CSRanking (Mỹ) nhưng cải tiến phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Bảng xếp hạng áp dụng phân hạng CSRanking (Mỹ), dựa trên số liệu và xếp hạng các cơ sở giáo dục thông qua danh sách tạp chí, hội thảo uy tín.

Việc thu thập cơ sở dữ liệu về các nhà khoa học được lấy từ công bố trên cơ sở dữ liệu lưu trữ các tài liệu về lĩnh vực khoa học máy tính (DBLP). Bằng phần mềm xếp hạng và thuật toán sẽ giúp tính điểm đưa ra danh sách xếp hạng. Dự án do Vụ Công nghệ cao, Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng trường Đại học Thủy Lợi, Câu lạc bộ FISU và Hội tin học Việt Nam xây dựng, triển khai.

PGS. TS Nguyễn Hữu Quỳnh, Đại học Thủy Lợi cho biết, cách tính điểm nhà khoa học của CSRanking (Mỹ) theo tiêu chí quy đổi điểm chỉ từ công bố khoa học có trong tạp chí và hội thảo hàng đầu trong cơ sở dữ liệu DBLP. Ví dụ xếp hạng ở ngành khoa học máy tính, chỉ có 173 trường (tính cả đồng hạng) có mặt trong danh sách, ngay cả Stanford University chỉ xếp thứ 5, trường ĐH Yale (rank33). Khi áp dụng phân hạng CSRanking vào dữ liệu Việt Nam (dữ liệu từ khoa công nghệ thông tin từ 14 trường trong cả nước), chỉ 4 trường lọt top khi thử nghiệm.

Trên thực tế, các nhà khoa học Việt Nam trong lĩnh vực công bố chưa nhiều, nếu chỉ sử dụng đơn lẻ các cơ sở dữ liệu nêu trên sẽ khó đưa ra được bức tranh tổng thể về một nhà khoa học. Do đó phân hạng này không khả thi trong điều kiện của các cơ sở giáo dục Việt Nam.

Theo đó để phù hợp với điều kiện ở Việt Nam, dữ liệu được thu thập theo 3 nhóm, gồm: Khai thác dữ liệu công bố thuộc CSRanking; các tập dữ liệu công bố trên DBLP nhưng ngoài CSRanking và các công bố ngoài DBLP nhưng được tính điểm bởi Hội đồng giáo sư nhà nước, gồm công bố trong nước và công bố quốc tế.

Bảng phân hạng trên ICTRanking được đưa ra sau khi điều chỉnh với các nhóm để phát triển các thuật toán và công thức tính toán. Kết quả phân hạng thử nghiệm cho ra bảng xếp hạng 14/15 trường tham gia gửi cơ sở dữ liệu, đồng thời có thống kê từng nhà khoa học tại mỗi cơ sở giáo dục. Riêng với lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, chỉ còn 12 trường lọt vaò bảng xếp hạng, thứ hạng các trường cũng thay đổi ở ngành chuyên sâu.

Các chuyên gia, nhà khoa học đánh giá xếp hạng sơ bộ thử nghiệm khá thiết thực, song cần phải làm kỹ dữ liệu và minh bạch thông tin. TS Võ Đình Hiếu, trường ĐH Công nghệ (ĐHQG Hà Nội) cho rằng vẫn cần xem xét việc việc sử dụng cơ sở dữ liệu DBLP phù hợp với thực tế tại Việt Nam hay chưa, trong khi nhiều bảng xếp hạng khác sử dụng dữ liệu Scopus và Web of Science (WoS), hay tạp chí Q1, Q2... Ông cũng đề xuất xây dựng các tiêu chí phân hạng trí tuệ nhân tạo rõ ràng.

PGS.TS Ngô Hồng Sơn, trường ĐH Phenikaa, góp ý cần bàn bạc kỹ các tạp chí nhóm 1, nhóm 2, có thể hướng tới tiêu chí chất lượng thay vì số lượng, xem xét công sức nhà khoa học tại một số hội thảo trong cách tính để có độ chính xác cao hơn.

Ông Lý Hoàng Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Công nghệ cao, Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết dự án khởi đầu có nhiều điểm cần hoàn thiện. Mong các trường tham gia tiếp tục đóng góp ý kiến nhằm hoàn thiện bổ sung sớm đưa bộ chỉ số vào triển khai. Ông kỳ vọng khi có công cụ đưa ra chỉ số để trở thành thông số quan trọng dựa trên các công bố công trình khoa học thuộc các lĩnh vực chuyên sâu của ngành công nghệ thông tin truyền thông như AI, IoT hay blockchain...

Ông cho biết việc xây dựng bảng xếp hạng riêng cho Việt Nam giúp cộng đồng học thuật, học sinh sinh viên lựa chọn được nơi học tập, công tác. Các cơ sở có tham chiếu, phân tích được điểm mạnh, điểm yếu để làm tốt công tác nghiên cứu, đào tạo, đảm bảo chất lượng giáo dục. Cơ quan quản lý nhà nước có thông tin để đánh giá đúng, từ đó đầu tư và có kế hoạch giao nhiệm vụ phù hợp.

Dự án "Xây dựng bảng phân hạng năng lực công bố về lĩnh vực CNTT &TT, và AI của các cơ sở nghiên cứu và đào tạo tại Việt Nam" do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, chương trình Aus4Innovation, Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia tài trợ, Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Australia CSIRO quản lý. Chương trình có tổng ngân sách 16,5 triệu đô la AUD, triển khai trong giai đoạn 2018-2022.

Như Quỳnh