Theo báo cáo tại buổi làm việc, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, thực hiện chức năng nghiên cứu cơ bản về khoa học tự nhiên và phát triển công nghệ; cung cấp luận cứ khoa học cho công tác quản lý khoa học, công nghệ và xây dựng chính sách, chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội; đào tạo nhân lực khoa học, công nghệ có trình độ cao theo quy định của pháp luật. Viện có 8 nhóm nhiệm vụ cụ thể được quy định tại Nghị định số 106/2022/NĐ-CP ngày 24/12/2022 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Cơ cấu tổ chức của Viện gồm 38 đơn vị trực thuộc (giảm 4 đơn vị so với giai đoạn trước), trong đó có 26 tổ chức khoa học và công nghệ công lập, 07 đơn vị sự nghiệp công lập khác và 05 đơn vị chuyên môn giúp việc Chủ tịch Viện do Thủ tướng Chính phủ thành lập. Năm 2016, UNESCO đã công nhận và bảo trợ hai trung tâm quốc tế dạng II về Toán học và Vật lý tại Viện Toán học và Viện Vật lý thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhằm cung cấp những nền tảng chủ yếu, nâng cao năng lực khu vực và quốc tế trên các lĩnh vực khoa học cơ bản cũng như hỗ trợ nghiên cứu ở các nước ASEAN, tăng cường chia sẻ tri thức khoa học. Về đội ngũ cán bộ, tính đến 31/12/2023, Viện có 3.269 cán bộ, viên chức và người làm việc (gồm 2.108 biên chế, 1.161 hợp đồng), trong đó có 225 Giáo sư, Phó giáo sư (gồm 57 Giáo sư, 168 Phó Giáo sư); 913 Tiến sĩ khoa học và Tiến sĩ; 800 thạc sĩ; 203 Nghiên cứu viên cao cấp và tương đương; 698 Nghiên cứu viên chính và tương đương tại các đơn vị trực thuộc.

Trong những năm qua, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam luôn là đơn vị dẫn đầu cả nước trong lĩnh vực nghiên cứu cơ bản về khoa học tự nhiên và công nghệ, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, điều tra cơ bản và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao ngành KHCN. Đặc biệt, 10 năm gần đây số lượng các công trình công bố quốc tế của Viện tăng trung bình hàng năm từ 15-25%. 5 năm liên tục gần đây Viện giữ vị trí thứ nhất về số lượng công bố quốc tế trong cả nước. 10 năm gần đây việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu, phát triển công nghệ vào sản xuất kinh doanh tăng gấp 5 lần. Viện đã làm chủ trên 15 công nghệ lõi, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ năng lượng, môi trường, trong đó có những công trình phục vụ cho việc điều trị Covid-19. Năm 2020,2021, Viện được trao giải thưởng Dẫn đầu về đổi mới sáng tạo trong nhóm các tổ chức nghiên cứu của Chính phủ tại khu vực Nam Á và Đông Nam Á.

Hiện Viện có đối tác chiến lược là liên minh 42 cơ sở giáo dục đại học, tổ chức nghiên cứu của các nước phát triển, thu hút nhiều sinh viên, học viên Việt Nam và các nước trên thế giới đến nghiên cứu và đào tạo. Viện cũng đã ký hợp tác với hơn 40 bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp để ứng dụng các kết quả nghiên cứu, phát triển công nghệ vào sản xuất kinh doanh.

Phát biểu tại buổi làm việc, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa khẳng định, trải qua chặng đường gần 50 năm xây dựng và phát triển, với những thành tựu vẻ vang, rất đáng tự hào, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam luôn là cánh chim đầu đàn, giữ vị thế dẫn dắt trong công tác nghiên cứu, nhất là nghiên cứu cơ bản, chuyển giao, đào tạo nguồn nhân lực khoa học công nghệ phục vụ sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam gắn liền với tên tuổi của những nhà khoa học được cả Việt Nam và thế giới ngưỡng mộ như cố Giáo sư, Viện sỹ Trần Đại Nghĩa; cố Giáo sư Lê Văn Thiêm; Cố Giáo sư, Viện sỹ Nguyễn Văn Hiệu; cố Giáo sư Hoàng Tụy...

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cũng nhấn mạnh, khoa học, công nghệ và cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ tạo ra cả thời cơ và thách thức mới đối với mọi quốc gia, dân tộc. Thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu và các vấn đề an ninh truyền thống, phi truyền thống ngày càng tác động mạnh, nhiều mặt, có thể đe dọa nghiêm trọng đến sự ổn định, bền vững của thế giới, khu vực và đất nước ta. Sự phát triển của loại hình công nghệ mới, công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, phục vụ phát triển kinh tế số, xã hội số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, gắn liền với bảo vệ tài nguyên, môi trường... đặt ra yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao hơn đối với nền khoa học, công nghệ nước nhà.

Vì vậy đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa yêu cầu trong thời gian tới, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cần tập trung hiện thực hóa mục tiêu phát triển Viện đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 theo Nghị quyết của Đảng và Chiến lược của Chính phủ đã đề ra. Đặc biệt, đồng chí yêu cầu Viện tập trung thực hiện tốt một số nội dung: Quán triệt và triển khai thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa XIII về lĩnh vực KH&CN, đổi mới sáng tạo, xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức, nhà khoa học đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Đặc biệt quan tâm đầu tư, ươm mầm, nuôi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực KH&CN chất lượng cao. Thực hiện tốt Chương trình thu hút nhà khoa học trẻ trình độ cao, đồng thời phát huy sự cống hiến, trí tuệ của các nhà khoa học đầu ngành đang công tác tại Viện. Tạo cơ chế, điều kiện để các chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ, viên chức của Viện toàn tâm, toàn ý cống hiến và sáng tạo.

Tăng cường hợp tác trong nước và quốc tế về KH&CN và đổi mới sáng tạo. Tranh thủ các nguồn lực bên trong và bên ngoài, nhất là nguồn lực quốc tế cho phát triển KH&CN của Việt Nam. Chú trọng tiếp nhận và làm chủ các công nghệ mới, công nghệ cao, công nghệ lõi, công nghệ nguồn, công nghệ mũi nhọn, góp phần nâng cao tiềm lực, năng lực tự chủ của quốc gia.

Hà Vân