Năm nay thay vì tổng hợp các nội dung ở một báo cáo dài duy nhất, báo cáo được trình bày bằng hai ngôn ngữ Việt, Anh dưới dạng bộ ba cuốn nội dung riêng.

Ở cuốn thứ nhất "Thế giới 2030 - Những xu hướng sẽ định hình tương lai", tập trung các xu hướng và cách thức đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, tập đoàn. Nội dung cũng phân tích sâu hơn về sự trỗi dậy của các loại hình kinh tế mới và xu hướng trong 3 lĩnh vực: Sales & Marketing 4.0; An ninh mạng & Bảo mật dữ liệu; Ứng dụng của Blockchain. 12 ưu tiên của nhà lãnh đạo trong bối cảnh thế giới BANI tầm nhìn 2030 được liệt kê và nhấn mạnh tầm quan trọng của tài sản trí tuệ.

Cuốn thứ hai cập nhật hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở, bao gồm kết quả khảo sát mức độ sẵn sàng đổi mới sáng tạo của ba chủ thể nhà nước, doanh nghiệp & startup kể từ 2022.

Cuốn thứ ba "Thế giới phẳng của đổi mới sáng tạo" là điểm mới trong báo cáo năm nay. Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hàn Quốc; Israel; khu vực Vịnh Lớn (Quảng Đông - Macau - Trung Quốc); Thái Lan và Singapore được thống kê. Ngoài ra 43 bản đồ giải pháp các lĩnh vực với hơn 3.000 đơn vị startup và doanh nghiệp trong nước lẫn quốc tế. Con số này cao gấp đôi so với báo cáo năm 2022 và đặc biệt Hàn Quốc, Thái Lan, Singapore là 3 quốc gia nước ngoài có số lượng startup ghi danh nhiều nhất.

Báo cáo cũng đã chỉ ra, bên cạnh những khó khăn chung của tình hình thế giới, Việt Nam vẫn có không ít điểm sáng trong bức tranh chủ đạo của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở. Theo Báo cáo Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2023 (GII 2023) do Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố, Việt Nam tăng 2 bậc so với năm 2022, đạt xếp hạng 46/132 quốc gia, nền kinh tế. Với xếp hạng 46/132 trên Bảng xếp hạng chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, Việt Nam đang duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, xếp sau Ấn Độ. Trong khu vực ASEAN, Việt Nam xếp sau Singapore (5), Malaysia (36) và Thái Lan (43).

Đặc biệt, Việt Nam là một trong 7 quốc gia thu nhập trung bình đạt được nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong thập kỷ qua và cũng là một trong 3 quốc gia giữ kỷ lục có thành tích vượt trội so với mức độ phát triển trong 13 năm liên tiếp. 

Tuy nhiên, những mảng tối trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam là: Mức đầu tư vào R&D so với GDP của Hệ sinh thái Việt Nam vẫn còn thấp và có xu hướng giảm. Năm 2023, con số được ghi nhận về mức đầu tư R&D so với GDP của Việt Nam là 0,4%, thấp hơn mức trung bình của khu vực Đông Nam Á, xếp hạng 66 toàn cầu, giảm 7 bậc so với năm ngoái. Trong khi đó, các nước trong cùng khu vực đã có sự gia tăng về nguồn vốn đầu tư vào hoạt động này, và nhanh chóng vươn lên trên bảng xếp hạng năm 2023, như: Thái Lan 1,3% (tăng 4 hạng), Singapore 2,2% (tăng 3 hạng), Malaysia 1%. Nhìn vào con số này, có thể nhận thấy điểm tương đồng giữa việc đầu tư vào R&D của một quốc gia so với mức độ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp của quốc gia đó.

Bên cạnh đó, tình hình đầu tư công nghệ năm qua nhìn chung đã chững lại do suy thoái chung trên toàn cầu. Theo đó, trước bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện nay, hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam tiếp tục chững lại, đánh dấu mức giảm hai năm liên tiếp kể từ năm 2021. Trong 9 tháng năm 2023, tổng giá trị các thương vụ giảm 13%, đạt tổng cộng 427 triệu USD; số lượng thương vụ cũng giảm mạnh 40%, chạm mức thấp nhất kể từ năm 2018.

Số lượng giao dịch cũng đã giảm đáng kể ở các thương vụ với quy mô gọi vốn nhỏ và trung bình, với mức giảm đáng kể nhất là 50% trong các thương vụ có giá trị dưới 500.000 USD. Số lượng giao dịch trong phạm vi 10-50 triệu USD giảm không đáng kể, vẫn duy trì ở mức cao hơn so với giai đoạn trước năm 2022. Xu hướng này cho thấy sự có mặt ngày càng nhiều của các công ty công nghệ “trưởng thành” trong hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam.

Đức Tài