Kinh tế - xã hội năm 2019 diễn ra trong bối cảnh thị trường toàn cầu có những bất ổn, kinh tế thế giới vẫn đối mặt với nhiều rủi ro lớn với các nhân tố khó lường. Triển vọng kinh tế khu vực Eurozone chưa thật lạc quan. Thương mại toàn cầu sụt giảm do tổng cầu yếu. Kinh tế thế giới chưa lấy lại được đà tăng trưởng và phục hồi chậm. Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và chính sách bảo hộ của các quốc gia cùng với việc truy xuất nguồn gốc sản phảm hàng hóa đã ảnh hưởng đến các nước xuất khẩu, trong đó có Việt Nam. Sự bất ổn của thị trường tài chính toàn cầu với việc giảm giá đồng Nhân dân tệ và tăng trưởng sụt giảm của kinh tế Trung Quốc đã tác động mạnh tới kinh tế thế giới. 

Tuy vậy, nhưng năm 2019 Việt Nam cũng đã có những bút phá ngoạn mục trên lĩnh vực kinh tế. Sau đây là 12 sự kiện kinh tế nổi bật trong năm qua do Tạp chí Sở Hữu Trí Tuệ & Sáng Tạo bình chọn.

1. Lần đầu tiên kim ngạch xuất nhập khẩu vượt mức 500 tỷ USD

Theo số liệu của Tổng cục Hải Quan, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu VN năm 2019 vượt mốc 500 tỷ USD. Đây là con số lần đầu tiên VN đạt được. Trước đó,  11 tháng đầu năm, kim ngạch XNK đạt khoảng 472 tỷ USD.

Tính chung kim ngạch xuất khẩu 11 tháng đầu năm ước đạt 241.42 tỉ USD, tăng 7.8% so với cùng kỳ năm 2018. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của khu vực 100% vốn trong nước ước đạt 74.72 tỉ USD, tăng 18.1%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) ước đạt 166.7 tỉ USD, tăng 3.8% so với cùng kỳ. Kim ngạch xuất khẩu cả năm 2019 ước đạt hơn 270 tỷ USD.

Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam; tiếp đến là thị trường EU và Trung Quốc.  Hàng hóa Việt Nam đã tiếp tục khai thác các thị trường truyền thống và mở rộng tìm kiếm, phát triển thêm nhiều thị trường mới từ việc tận dụng các FTA đã có hiệu lực và đang tiếp tục đàm phán, ký kết. Nhất là khi cộng đồng doanh nghiệp tận dụng tốt hơn cơ hội từ các FTA sẽ là yếu tố tích cực thúc đẩy quá trình xuất khẩu hàng hóa. Đặc biệt, cùng với việc không ngừng cải cách thủ tục hành chính, tạo hành lang thông thoáng cho doanh nghiệp hoạt động đã và đang là động lực rất lớn trong việc phát triển các doanh nghiệp xuất khẩu trong nước cũng như thu hút mở rộng đầu tư và xuất khẩu sản phẩm của các doanh nghiệp.

2. Nhận 16,7 tỷ USD, Việt Nam lần thứ 5 nằm trong top 10 nước nhận kiều hối lớn nhất thế giới

Dữ liệu kiều hối thường niên mới cập nhật của Ngân hàng Thế giới cho thấy, Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia có lượng kiều hối lớn nhất thế giới và đứng thứ 3 ở châu Á.    

Trước lượng kiều hối sử dụng trong nhiều năm qua cho thấy, ngoại tệ gửi về đã hỗ trợ cho nhiều hoạt động tại địa phương như: sản xuất kinh doanh, giải quyết khó khăn cho đời sống người thân, giải quyết việc làm, qua đó tạo điều kiện cho phát triển kinh tế.

TP Hồ Chí Minh vẫn là địa phương dẫn đầu có lượng kiều hối về nhiều nhất, chiếm khoảng 50% tổng số lượng kiều hối về nước, mỗi năm lại tăng từ 10-15%. Từ đầu năm đến nay, lượng kiều hối về đây đã vượt 4,3 tỷ USD và đang tiếp tục tăng nhanh trong những ngày cuối năm.

Trước mùa kiều hối cuối năm, các tổ chức tín dụng đồng loạt nâng cấp những dịch vụ nhận và chuyển tiền từ nước ngoài, đặc biệt gần đây tập trung vào các giao dịch online, giúp giảm tối đa thời gian giao dịch.

Đây là lần thứ 5 Việt Nam lọt vào top 10 nước nhận kiều hối lớn nhất thế giới với 16,7 tỷ USD. Xét trong bối cảnh năm 2019, con số đó, tương đương 6,4% GDP, có ý nghĩa đặc biệt. Dòng kiều hối về Việt Nam đã tăng khoảng gần 120 lần, từ 0,14 tỷ USD trong năm 1993 lên 16 tỷ USD vào năm 2018. Đây cũng là nguồn lực để cân đối, giúp ổn định tỷ giá.

3. Hoạt động siêu thị cao cấp Finelife Foodstore đầu tiên

Ngày 07/12/2019, siêu thị cao cấp Finelife Foodstore chính thức đi vào hoạt động tại Khu căn hộ Hà Đô, tầng 1 – tòa nhà Orchid, số 200 đường 3/2, phường 12, quận 10, TP.HCM.

Finelife Hà Đô được thiết kế sáng tạo, hiện đại với diện tích 660m2 kinh doanh 4.000 mặt hàng cao cấp thuộc các ngành hàng: thực phẩm tươi sống, thực phẩm công nghệ, hóa mỹ phẩm, đồ dùng, may mặc, trong đó Fineline sẽ tập trung vào các nhóm hàng cao cấp organic, hàng deli, trái cây, đồ uống trong nước và nhập khẩu...

Siêu thị Finelife có những dịch vụ tiện ích như giao hàng tận nơi miễn phí với hóa đơn từ 200.000đ, thu hộ cước điện thoại di động trả sau, cước điện thoại cố định, cước Internet, cước truyền hình Viettel, truyền hình cáp. Trong năm 2020, Finelife sẽ triển khai những dịch vụ: giặt đồ hộ, thuê pin sạc dự phòng…

Finelife là thương hiệu siêu thị cao cấp đầu tiên tại Việt Nam áp dụng công nghệ mới như bảng giá tự động E-label điện tử và đặc biệt là quầy tự thanh toán. Ba giá trị cốt lõi là thể chất, tinh thần và tâm hồn cùng định hướng Finelife là một điếm đến có không gian mua sắm độc đáo với phong cách khác biệt, mang đến cho khách hàng trải nghiệm mua sắm thoải mái, an toàn, tiện nghi, đẳng cấp.

Trong thời gian khai trương, Finelife tổ chức các chương trình khuyến mãi, tặng quà và giảm giá hấp dẫn.

4. Khủng hoảng giá thịt lợn mùa tết

Sau mùa dịch tả lợn châu Phi, giá lợn hơi liên tục tăng và chạm ngưỡng 90.000 đồng một kg.

Giá thịt lợn tăng cao là do nhu cầu tiêu thụ mùa tết và bên Trung Quốc đang thiếu nguồn mạnh trong dịp này. Nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân, Bộ Công thương đã cho phép nhập khẩu 200.000 tấn từ nguồn là các đối tác song phương, đảm bảo nguyên tắc cân đối lợi ích giữa người chăn nuôi và người tiêu dùng.

Bộ Công Thương luôn theo dõi sát diễn biến tình hình thị trường. Do dịch tả lợn khiến nguồn cung trong nước giảm, giá thành tăng cao, nếu không cẩn trọng và cảnh giác thì trong dịp tết hoặc sau tết, việc này sẽ ảnh hưởng đời sống người dân và chỉ số giá tiêu dùng (CPI).

Ví dụ ở Trung Quốc, giá thịt lợn tăng 100% thì CPI đã tăng 1%". TP.HCM và Hà Nội đã có chương trình bình ổn và kết nối cung cầu, đảm bảo đến tết và sau tết mặt hàng thịt lợn sẽ được ưu tiên thường xuyên.

Bộ Công Thương cho biết, Bộ này đã chỉ đạo Tổng cục Quản lý thị trường ngăn chặn việc đưa lợn sang thị trường khác như Trung Quốc, cũng như ngăn chặn lượng nhập khẩu lậu từ Thái Lan qua Campuchia vào Việt Nam, mang theo nguy cơ an toàn vệ sinh thực phẩm và mầm bệnh vào trong nước.

5. Hãng hàng không tư nhân đầu tiên tại Việt Nam khai thác máy bay thân rộng

Hãng hàng không Tre Việt (Bamboo Airways) thuộc Tập đoàn FLC cho biết, ngay trong tháng 12/2019, Bamboo Airways tiếp nhận máy bay thân rộng Boeing 787-9 Dreamliner. Như vậy, Tre Việt là hãng hàng không tư nhân đầu tiên tại Việt Nam khai thác loại máy bay thân rộng này.

Phó Tổng giám đốc Bamboo Airways Đặng Tất Thắng cho biết, dự kiến, Boeing 787-9 Dreamliner trong thời gian đầu sẽ được Bamboo Airways điều phối khai thác trên các đường bay nội địa như Hà Nội - TPHCM và Hà Nội/TPHCM - Đà Nẵng.

Trong thời gian tiếp theo, đây sẽ là dòng máy bay chủ lực khai thác các đường bay tầm trung và dài của Bamboo Airways tới châu Á, châu Âu, châu Mỹ, kết nối các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Czech, Australia, Mỹ...

Đáng chú ý, theo ông Thắng, chiếc B787-9 này là điều kiện quan trọng để Bamboo Airways xúc tiến đường bay thẳng đến Mỹ. Ông Thắng cho biết:“Bamboo Airways đang tiến hành lựa chọn một đối tác ở Mỹ làm đối tác chiến lược. Ngay sau khi được cấp chứng chỉ nhà khai thác tàu bay cho dòng máy bay 787-9, chúng tôi sẽ gửi hồ sơ sang Mỹ xin mở đường bay thẳng đến đây”.

Thông tin về đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) vào đầu 2020, ông Thắng cho hay: Cổ phiếu của Bamboo Airways sẽ không bán ra ngoài nhiều mà sẽ tập chung bán cho các nhà đầu tư, đối tác chiến lược đến từ Mỹ, Nhật, châu Âu…

Được biết, tháng 11/2019, Bamboo Airways đã chính thức công bố mã cổ phiếu giao dịch là BAV. Cổ phiếu BAV được Công ty Cổ phần Thẩm định giá và Giám định chất lượng Việt Nam (VIVC) định giá 82.280 đồng.

Phó Chủ tịch Thường trực Bamboo Airways Đặng Tất Thắng khẳng định với dòng máy bay Boeing 787-9, hãng đang triển khai các bước để cuối năm 2020, đầu 2021 có thể bay thẳng tới Mỹ

6. Xuất siêu kỷ lục

Kế hoạch đặt ra cho năm 2019 về XK hàng hóa là kim ngạch XK đạt 263 tỷ USD (tăng 7-8% so với năm 2018) đã hoàn thành xuất sắc. Theo Bộ Công Thương, với mức xuất siêu kỷ lục đạt được trong 11 tháng đầu năm (đạt 241,42 tỷ USD) và tốc độ tăng trưởng XK tăng 7,8%, năm 2019 là năm xuất siêu thứ 4 liên tiếp của Việt Nam.

Năm 2019, VN đã có 32 mặt hàng đạt kim ngạch XK trên 1 tỷ USD (trong đó có 8 mặt hàng XK trên 5 tỷ USD và 5 mặt hàng XK trên 10 tỷ USD).

Về mặt thị trường, Bộ Công Thương đánh giá: Tất cả các nhóm thị trường mà Việt Nam có ký kết Hiệp định Thương mại tự do (FTA) và đang thực thi đều ghi nhận tăng trưởng tốt. Ví dụ như: XK sang Nhật Bản tăng 7,6%; XK sang Hàn Quốc tăng 10,1%; XK sang ASEAN tăng 2,5%;... Đặc biệt, kim ngạch XK sang các thị trường là thành viên Hiệp định Đối tác Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đạt mức tăng tốt, thể hiện bước đầu tận dụng hiệu quả các cam kết từ hiệp định này để thúc đẩy XK, đa dạng hoá thị trường XK.

Trong XK hàng hóa năm 2019, điểm đáng chú ý là khác với các năm trước đây, động lực tăng trưởng XK không đến từ nhóm nông sản, thủy sản mà đến từ các mặt hàng thuộc nhóm công nghiệp. Cơ cấu hàng hóa XK tiếp tục cải thiện theo chiều hướng tích cực, giảm hàm lượng XK thô, tăng XK sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

TH