Ngày 16/10, Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP.HCM đã tuyên án vụ tranh chấp đòi bồi thường hơn 14,3 tỷ đồng và xin lỗi công khai trên 3 số báo giữa bị đơn là Công ty Cổ phần VNG (VNG) và nguyên đơn là Công ty cổ phần truyền thông TK-L (TK-L).

Bác yêu cầu đòi bồi thường 14,3 tỷ đồng

Theo Hội đồng xét xử (HĐXX), tài liệu chứng cứ trong hồ sơ cho thấy chưa đủ điều kiện xác định TK-L được đối tác nước ngoài là Công ty Sea Yuen Limited cấp độc quyền 3 bộ phim The Story of Minglan - Minh Lan truyện, Princess silver - Bạch Phát Vương Phi, Legend of the Phoenix - Phượng Dịch. Tức là, hợp đồng thỏa thuận cấp phép của Công ty Sea Yuen Limited cho TK-L đối với 3 bộ phim này là vô hiệu tại thời điểm ký kết.

Bên cạnh đó, Công ty Sea Yuen Limited, là người có quyền và nghĩa vụ liên quan vắng mặt. Do đó, chưa đủ chứng cứ chứng minh Công ty Sea Yuen Limited đủ tư cách pháp nhân khi tham gia giao dịch chuyển nhượng cho TK-L độc quyền khai thác 3 bộ phim kể trên trên mọi nền tảng truyền hình trong lãnh thổ Việt Nam.

Tòa cũng cho rằng, phải đặt ra vấn đề tại thời điểm TK-L ký hợp đồng với đối tác mua quyền khai thác các bộ phim thì đã được cơ quan chức năng cho nhập khẩu phim vào Việt Nam hay chưa? Đây là điều kiện cần và đủ để chứng minh cho yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, chỉ cần thiếu một trong các điều kiện này thì nguyên đơn không đủ tư cách độc quyền 3 bộ phim trên tại Việt Nam.

Đối với bộ phim Bạch Phát Vương Phi, ngày nguyên đơn ký thỏa thuận mua của đối tác là 20/5/2019 và đến 30/5/2019 nguyên đơn mới được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cấp phép nhập khẩu phim. Tuy nhiên, vi bằng chứng minh ngày bị đơn là VNG có hành vi vi phạm là 16/5/2019. Điều này có nghĩa là thời điểm được cho là bị đơn có hành vi vi phạm thì nguyên đơn chưa được khai thác độc quyền bộ phim tại Việt Nam.

Với hai bộ phim còn lại, theo HĐXX, tại thời điểm được xem xét có hành vi vi phạm của VNG thì Công ty Sea Yuen Limited không có quyền thỏa thuận với TK-L nội dung trong thỏa thuận cấp phép sử dụng phim.

Theo Luật sư Phan Vũ Tuấn – Phó Chủ tịch Hội Sở hữu Trí tuệ TP.HCM, ở trường hợp VNG thắng kiện, đánh giá về tầm vĩ mô, thực tế sự việc này là điều không tốt cho Việt Nam. Việt Nam là nước bị đánh giá có số lượng hành vi xâm phạm sở hữu trí tuệ nhiều, hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ chưa được đảm bảo.

“Một doanh nghiệp sáng tạo bị xâm phạm được xét xử thắng bên xâm phạm, thì điều này đã tuân thủ theo thỏa thuận của Việt Nam với quốc tế. Vì nó không đi ngược lại với cam kết của Việt Nam với quốc tế về việc sẽ chống xâm phạm sở hữu trí tuệ tối đa”, ông Tuấn nói.

Trong trường hợp nguyên đơn thắng kiện, vụ việc là dấu hiệu tốt cho nhà đầu tư vào Việt Nam. Ông Tuấn cho rằng kết quả vụ xét xử cũng sẽ tốt cho thị trường, tốt cho góc nhìn của Chính phủ các nước, thậm chí trong các đánh giá quốc tế đối với vấn đề bản quyền tại Việt Nam.

Thu thập chứng cứ khó, xâm phạm lại dễ

Vi phạm sở hữu trí tuệ trên không gian mạng ngày càng phổ biến, tốc độ lan truyền nhanh dẫn đến gây thiệt lớn cho chủ sở hữu. Tại Việt Nam, quá trình chống xâm phạm sở hữu trí tuệ diễn ra ngày càng khó khăn. Các biện pháp kỹ thuật và biện pháp pháp lý như hành chính, dân sự, thậm chí là biện pháp hình sự được áp dụng để xử lý xâm phạm cũng phổ biến hơn.

Ở góc độ là chuyên gia trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, Luật sư Phan Vũ Tuấn cho rằng hầu hết các đơn vị xâm phạm ở lĩnh vực này đều có khả năng công nghệ cao. “Những trang web bị chặn bằng phương pháp kỹ thuật, các đối tượng này thay đổi một cách tinh vi hơn đã gây khó trong quá trình xử lý, đây là một trong những khó khăn lớn việc bảo vệ bản quyền phim”, ông Tuấn nói.

Theo ông Tuấn, việc thu thập chứng cứ khó, việc xâm phạm lại quá dễ. Chẳng hạn, tài sản là một chiếc xe máy có giá trị 50 triệu, căn nhà 5 tỷ thì tài sản trí tuệ lên tới vài trăm tỉ đồng. Hành vi xâm phạm quá đơn giản, chứng cứ quá lỏng lẻo, đa số đều vi phạm trên nền tảng số đòi hỏi nhiều kỹ thuật cao, cho nên quá tình chứng minh khó khăn cho chủ sở hữu.

Ông Tuấn cũng cho rằng những quy định của pháp luật hiện nay chậm hơn sự phát triển của công nghệ. Tuy nhiên, quy định pháp luật về mặt tổng quát thì có các quy định đảm bảo hoạt động xâm phạm đó đều được xử lý một cách nghiêm minh.

Ví dụ, nhiều trang web xem phim lậu, đơn vị không có bản quyền họ làm rất nhiều bộ phim, có trang web phải xử lý hơn 10.000 bộ phim. Những trường hợp như vậy, nếu là một chủ sở hữu thì có thể lựa ra nhiều sản phẩm của họ, còn chẳng hạn trường hợp phimmoi.net, có 3 nhóm chủ sở hữu, tổng chủ sở hữu là 10, số lượng phim lớn.

Kỳ vọng thành lập tòa án chuyên biệt

Tại các quốc gia trên thế giới, tòa án chuyên biệt về sở hữu trí tuệ ngày càng phổ biến. Ở Việt Nam, không chỉ đơn vị là công ty luật mà các chủ thể sáng tạo cũng kì vọng về việc thành lập tòa án chuyên biệt trong thời gian tới.

Theo Luật sư Tuấn, việc thu thập chứng cứ về sở hữu trí tuệ trên không gian mạng rất khó, điều này đòi hỏi phải có kỹ thuật cao. Theo đó, các thẩm phán khi tham gia xét xử vụ sở hữu trí tuệ sẽ cảm thấy khó khăn nếu chỉ sử dụng những cách thức thông thường để đánh giá về chứng cứ.

“Chúng tôi mong muốn có tòa án về sở hữu trí tuệ, tòa sở hữu trí tuệ đã có ở nhiều quốc gia. Nếu tại Việt Nam có tòa án chuyên biệt thì họ sẽ nghiên cứu nhiều hơn về sở hữu trí tuệ, và trong trường hợp dân sự, hình sự, việc tiếp cận đến câu chuyện dễ dàng hơn, dễ chia sẻ thông tin hơn”, ông Tuấn kỳ vọng.

Đối với một thị trường bị xâm phạm về sở hữu trí tuệ nhiều, các cá nhân, doanh nghiệp khó thuyết phục chủ sở hữu bán bản quyền cho mình. Bởi lẽ thông tin càng xấu về thị trường khiến các nhà đầu tư có tâm lý e ngại trước công cụ bảo vệ về sở hữu trí tuệ. Điều này khiến họ đặt ra câu hỏi liệu việc khởi kiện ra tòa có hiệu quả không? Ở trường hợp TK -L khởi kiện ròng rã 4 năm, thời gian dài, thêm vào đó đây là lĩnh vực chuyên biệt.

Việc thành lập tòa án chuyên biệt về sở hữu trí tuệ thực sự là một tin vui và sẽ càng có ý nghĩa hơn nếu tòa án này được lập ở TP.HCM, vì đây là nơi tập trung nhiều cơ sở sáng tạo lớn.

Bình Tú