Theo bài viết đăng tải trên Phys.org, nhóm các nhà nghiên cứu tại UCLA mới đây đã công bố về một bước tiến mới trong việc phát triển một liệu pháp tế bào có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh ghép chống chủ (GVHD) ở những người được ghép tủy xương để điều trị ung thư máu như bệnh bạch cầu và ung thư hạch.

Cấy ghép tủy xương hay còn gọi là cấy ghép tế bào gốc là một thủ thuật trong đó các tế bào gốc tạo máu khỏe mạnh được cấy vào cơ thể của một người để giúp điều trị bệnh.

Có hai hình thức cấy ghép tủy xương: tự thân, sử dụng tế bào của chính một người, và ghép toàn thể, sử dụng tế bào từ một người hiến tặng khỏe mạnh (thường là một thành viên trong gia đình).

Cấy ghép tủy xương dị sinh là một phương pháp điều trị phổ biến cho những người mắc bệnh ung thư máu như bệnh bạch cầu và ung thư hạch. Sau khi cấy ghép dị sinh, các tế bào hiến tặng sẽ tiêu diệt tế bào ung thư đồng thời giúp khôi phục việc sản xuất máu và tế bào miễn dịch khỏe mạnh.

Bất kỳ ca cấy ghép nào liên quan đến tế bào hoặc mô từ người hiến tặng đều có nguy cơ mắc bệnh ghép chống chủ, một tình trạng trong đó các tế bào miễn dịch được hiến tặng tấn công mô khỏe mạnh.

Bệnh ghép chống chủ xảy ra ở 30% đến 50% những người được cấy ghép tủy xương và có hai dạng: cấp tính, thường xảy ra trong 100 ngày đầu tiên sau khi cấy ghép và có thể ảnh hưởng đến da, đường tiêu hóa hoặc gan. và mãn tính, thường xuất hiện sau 100 ngày đầu tiên và có thể ảnh hưởng đến một hoặc nhiều cơ quan.

Phương pháp do nhóm nghiên cứu tại UCLA đang phát triển sử dụng các tế bào miễn dịch hiếm và mạnh được gọi là tế bào T giết tự nhiên bất biến, hoặc iNKT (invariant natural killer T), có thể làm giảm và trì hoãn các cuộc tấn công của tế bào được cấy ghép vào mô khỏe mạnh mà không ảnh hưởng đến khả năng chống ung thư của các tế bào này.

Tế bào iNKT được sản sinh từ tế bào gốc tạo máu thu được từ máu dây rốn hiến tặng và có khả năng được sản sinh với số lượng lớn, được lưu trữ trong thời gian dài và được sử dụng an toàn để điều trị bệnh nhân mà không cần khả năng tương thích của hệ thống miễn dịch.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng một phương pháp mà họ phát triển để tạo ra một số lượng lớn tế bào iNKT được biến đổi gen từ các tế bào gốc tạo máu được phân lập từ máu dây rốn hiến tặng.

Để kiểm tra hiệu quả của những tế bào này trong việc ngăn ngừa bệnh ghép chống chủ, các nhà nghiên cứu đã chia những con chuột bị suy giảm miễn dịch mắc bệnh bạch cầu hoặc u lympho thành hai nhóm. Một nhóm được tiêm tế bào miễn dịch của người và nhóm kia được tiêm kết hợp giữa tế bào miễn dịch của người và tế bào iNKT đã được biến đổi gen.

Trong khi các tế bào được cấy ghép giúp cả hai nhóm chuột loại bỏ khối u của chúng, nhóm chỉ nhận các tế bào miễn dịch đã phát triển bệnh ghép chống chủ chủ nghiêm trọng (cả dạng cấp tính và mãn tính) gây sụt cân, tổn thương các cơ quan và cuối cùng là tử vong.

Những con chuột nhận được tế bào iNKT cùng với các tế bào miễn dịch sống lâu hơn gần gấp đôi so với những con trong nhóm còn lại, tiến triển chậm hơn và các trường hợp mắc bệnh ghép chống chủ mãn tính ít nghiêm trọng hơn.

Nếu tác động tương tự xảy ra ở người, các nhà nghiên cứu cho biết sự khởi phát chậm hơn của bệnh ghép chống chủ có thể kéo dài cuộc sống của bệnh nhân và giúp họ có thêm thời gian cho các liệu pháp hiện có để điều trị bệnh của họ.

Các phát hiện xác định một chiến lược tiềm năng để làm cho việc cấy ghép tủy xương an toàn hơn mà không làm gián đoạn khả năng chống lại ung thư. Trong khi các tác dụng bảo vệ tế bào iNKT chống lại bệnh ghép chống chủ đã được quan sát thấy ở các bệnh nhân tại phòng khám, khám phá này không mang lại một liệu pháp khả dụng vì tế bào iNKT rất hiếm.

Nghiên cứu mới phác thảo một phương pháp mới để sản xuất số lượng lớn tế bào iNKT từ máu dây rốn hiến tặng. Các nhà nghiên cứu ước tính hiến máu một dây rốn có thể tạo ra hơn 10.000 liều tế bào iNKT để sử dụng trong lâm sàng.

Nghiên cứu đã được công bố trên iScience.

Hải An