Trong những năm qua, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) đã đề xuất nhiều giải pháp đột phá, đồng bộ nhằm đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và công nghệ gắn với nhu cầu thực tiễn xã hội góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động khoa học công nghệ, đóng góp cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Các kết quả nổi bật trong hoạt động sở hữu trí tuệ và thương mại hóa công nghệ của VAST được các tổ chức trong nước và quốc tế đánh giá cao.

Thông tin buổi phỏng vấn đăng tại website Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO): https://www.wipo.int/ip-personalities/en/dzung.html

Nội dung phỏng vấn: Cuộc phỏng vấn với PGS TS Phan Tiến Dũng, Trưởng Ban Ứng Dụng và Triển khai công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

NHỮNG CÁCH THỨC SÁNG TẠO ĐỂ ĐƯA CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TỪ PHÒNG THÍ NGHIỆM RA THỊ TRƯỜNG TẠI VIỆT NAM

PGS.TS. Phan Tiến Dũng là Trưởng Ban Ứng dụng và Triển khai công nghệ thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cơ quan đứng đầu về nghiên cứu khoa học và công nghệ quốc gia. Ông cũng là một trong những người giúp các nhà nghiên cứu quản lý được tài sản trí tuệ và đưa những đổi mới sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường. Ông Phan Tiến Dũng giải thích cách Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam quản lý sở hữu trí tuệ, và làm cách nào Viện Hàn lâm, cùng với sự giúp đỡ của IP Việt Nam và WIPO, từ việc chỉ đạt được 40 bằng sáng chế trong 35 năm đến việc đạt được 63 bằng sáng chế chỉ trong vòng 1 năm. 

Ông có thể giới thiệu về bản thân, sự nghiệp, và con đường cá nhân?

Tôi là Trưởng Ban Ứng dụng và Triển khai công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Từ hồi còn trẻ, tôi đã luôn hứng thú với vật lý và tôi đã đi học vật lý tại trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Sau đó, tôi học Thạc sỹ vật lý tại Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), tiếp sau đó tôi nhận bằng Tiến sĩ khoa học tự nhiên tại Đại học Johannes Gutenberg, Mainz, Đức năm 2001. Năm 2010, tôi trở thành Phó Giáo sư vật lý và từ đó đến giờ tôi làm việc tại Ban Ứng dụng và Triển khai công nghệ.

Xin ông cho biết chức năng và công việc của Ban Ứng dụng và Triển khai công nghệ tại VAST?

Một trong những chức năng chính của Ban Ứng dụng và Triển khai công nghệ, VAST là quản lý tài sản trí tuệ, hỗ trợ hoạt động sở hữu trí tuệ, thương mại hóa kết quả khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Nhiệm vụ chính của VAST là gì?

Nhiệm vụ chính của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam là nghiên cứu cơ bản về khoa học tự nhiên, phát triển công nghệ, khoa học và công nghệ, tư vấn chính sách và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Có bao nhiêu nhà nghiên cứu làm việc tại VAST?

VAST hiện có 3183 cán bộ, nhân viên, trong đó có 2156 cán bộ biên chế, 206 Giáo sư, Phó Giáo sư và 870 Tiến sĩ.

Chính sách sở hữu trí tuệ của VAST đối với nghiên cứu và kết quả nghiên cứu là gì?

VAST khuyến khích các nhà khoa học đăng bài báo khoa học trên tạp chí và đăng ký sở hữu trí tuệ. Nhà khoa học được nhận một phần lợi nhuận từ việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu theo quy định của pháp luật.

Số lượng bằng sáng chế được cấp đang tăng đều đặn, đáng chú ý là nhờ sự hỗ trợ của TISC, IP Việt Nam và WIPO, những đơn vị đã tham gia nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Viện Hàn lâm Khoa Học và Công nghệ Việt Nam được thành lập năm 1975. Trong 35 năm tiếp theo, tính đến năm 2010, VAST đã được cấp 40 bằng sáng chế, nhưng chỉ tính riêng năm 2021, Viện đã có 63 bằng sáng chế được cấp.

Các bằng sáng chế vẫn thuộc quyền sở hữu của các đơn vị nghiên cứu của VAST, trong khi tác giả sáng chế là nhà nghiên cứu.

Hiện tại, VAST chỉ nộp đơn đăng ký sáng chế tại Việt Nam và mặc dù chúng tôi đang nghĩ đến việc đăng ký quốc tế, nhưng chúng tôi cần lựa chọn hợp lý vì vấn đề chi phí.

Theo ông, vai trò của nghiên cứu cơ bản đối với tăng trưởng kinh tế là gì?

Vai trò của nghiên cứu cơ bản rất quan trọng vì nó tạo ra tri thức mới, từ đó lan tỏa ra xã hội. Dựa trên những tri thức đó, những phát minh mới, ý tưởng mới có thể nảy sinh, dẫn đến những công nghệ mới, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

VAST được tài trợ như thế nào?

Chính phủ Việt Nam tài trợ cho nghiên cứu cơ bản, trong khi cả Chính phủ và các doanh nghiệp tài trợ cho phát triển công nghệ.

Kết quả nghiên cứu tại VAST được thương mại hóa như thế nào?

Do hệ thống luật pháp ở Việt Nam chưa hoàn thiện nên chưa có giấy phép sử dụng công nghệ. VAST đã tìm ra những cách sáng tạo để làm việc với các doanh nghiệp và chuyển giao một số công nghệ và vật liệu cốt lõi thông qua hợp đồng. Những doanh nghiệp đó có thể tiếp tục phát triển sản phẩm và thương mại hóa chúng.

VAST sử dụng hợp đồng chuyển giao công nghệ, hợp đồng dịch vụ, hợp đồng hợp tác hoặc hợp đồng tư vấn với các công ty. Trong năm 2022, VAST đã có 1680 hợp đồng dịch vụ được ký kết với các doanh nghiệp, với tổng giá trị là 12 triệu USD.

VAST đã đăng bao nhiêu bài báo khoa học?

Số lượng bài báo trong hệ thống ISI tăng hàng năm và nhiều năm liền, VAST là cơ quan đứng đầu Việt Nam. Năm 2022, VAST có 1600 bài báo quốc tế.

Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tham gia hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ như thế nào?

VAST rất chú trọng đến hợp tác quốc tế. Nhiều nhà nghiên cứu làm việc trong viện hợp tác và làm việc với các tổ chức quốc tế. VAST hợp tác với 80 quốc gia và tổ chức quốc tế.

Theo ông, lĩnh vực nghiên cứu nào của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam là tích cực nhất?

Các lĩnh vực nghiên cứu tích cực nhất của VAST là toán học, vật lý lý thuyết, sinh học và công nghệ sinh học, hóa học các hợp chất thiên nhiên và khoa học vật liệu.

Ông đánh giá thế nào về tương lai trung hạn của VAST?

Chúng tôi mong muốn tiếp tục là tổ chức khoa học công nghệ hàng đầu Việt Nam và Đông Nam Á, thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo.

Theo Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam