Tọa đàm "Sâm Ngọc Linh và dược liệu Quảng Nam" nằm trong khuôn khổ Ngày hội văn hóa đồng hương Quảng Nam tại TP.HCM. Tọa đàm do Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam phối hợp với UBND huyện Nam Trà My, Hội đồng hương Quảng Nam tại TP.HCM tổ chức ngày 2/6.

Cần giải quyết vấn nạn sâm Ngọc Linh giả

Hiện nay thị trường tràn lan các loại sâm Ngọc Linh không rõ nguồn gốc được rao bán trên các nền tảng trực tuyến, điều này khiến không ít các doanh nghiệp kinh doanh sâm chính hãng gặp khó khăn.

Tại tọa đàm, ông Nguyễn Minh Thùy – một doanh nghiệp tại TP.HCM có đầu tư về sâm Ngọc Linh tại huyện Nam Trà My bày tỏ sự lo ngại trước thực trạng giả mạo sâm Ngọc Linh được bày bán tràn lan đã làm giảm đi giá trị thật sâm. Hiện nay nhiều người trộn lẫn sâm Ngọc Linh với sâm Lai Châu để bán cho khách hàng. Ông Thùy cũng đặt ra vấn đề cần có giải pháp để bảo vệ sâm Ngọc Linh. 

Theo ông Hồ Quang Bửu - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, sâm Ngọc Linh có giá cao nên bị làm giả nhiều. Để giảm thiểu tình trạng sâm giả, các cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp cần truyền thông cho người tiêu dùng phân biệt được sâm Ngọc Linh thật và giả.  

Ông Bửu cũng đề nghị các doanh nghiệp kinh doanh sâm Ngọc Linh nên đoàn kết để bảo vệ thương hiệu, bảo vệ người tiêu dùng của chính công ty. Bên cạnh đó, hiện nay tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan chức năng liên tục đi kiểm tra rà soát các vùng trồng, nếu phát hiện các trường hợp giả mạo sâm Ngọc Linh sẽ xử lý theo quy định pháp luật.

Hiện Nhà nước đảm bảo sâm Ngọc Linh được bày bán ở Phiên chợ sâm Ngọc Linh từ ngày 1-3 hàng tháng tại huyện Nam Trà My là thật.

Còn theo Bà Phan Thị Á Kim – Phó Giám đốc sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Nam, việc ứng dụng công nghệ IoT (internet vạn vật) để quản lý được nguồn gốc Sâm Ngọc Linh đã hoàn thành và đang được Sở xúc tiến.

Trước đó, sâm Ngọc Linh đã được cục Sở hữu Trí tuệ cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý cho xã Trà Linh của huyện Nam Trà My vào năm 2016. Đến 2018, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Nam đã đề xuất mở rộng vùng địa lý sang 7 xã của huyện Nam Trà My. 

Theo bà Kim, hiện nay Sở đã trao quyền cho 7 tổ chức sử dụng chỉ dẫn địa lý. Theo đó, Sở dùng tem để cấp phát cho những hộ có sử dụng chỉ dẫn địa lý, tem này có thể truy xuất nguồn gốc của sâm để phân biệt các vùng trồng sâm Ngọc Linh.

Đa dạng hoá sản phẩm từ sâm Ngọc Linh

Ông Trần Út - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam -  cho biết hiện nay thực trạng sản xuất sâm Ngọc Linh với một nguồn nguyên liệu thấp chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển.

Theo ông Trần Út, vùng nguyên liệu còn thấp xuất phát từ nhiều nguyên nhân, những năm trước đây hạ tầng giao thông cũng như các điều kiện khác tại vùng trồng sâm khó khăn nên việc phát triển còn nhiều hạn chế. 

Bên cạnh đó là vấn đề nguồn giống, năng lực ứng dụng khoa học kỹ thuật để đảm bảo lượng giống cung ứng cho người dân và doanh nghiệp sản xuất còn hạn chế. 

Song, những vấn đề kể trên hiện nay tại vùng trồng sâm Ngọc Linh của Quảng Nam đã được cải thiện đáng kể. Tỉnh Quảng Nam cũng đã quy hoạch phát triển trồng sâm Ngọc Linh trên 15.000 ha, thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư phát triển. Đặc biệt, người dân địa phương cũng đang thi đua phong trào nhà nhà trồng sâm, hi vọng thời gian tới vùng nguyên liệu này sẽ đáp ứng nhu cầu sản xuất. 

Bên cạnh đó, nếu như muốn nâng cao nguyên liệu, các ngành cần tích cực nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao sản lượng, chất lượng với cây sâm Ngọc Linh, đồng bộ nhiều giải pháp từ cây giống đến canh tác, chế biến... 

Tuy nhiên, theo ông Trần Út hiện nay đang tồn tại vấn đề là mặc dù nguồn nguyên liệu ít nhưng chúng ta đang sử dụng sâm Ngọc Linh với hình thức lãng phí, tức dùng sâm nguyên củ thay vì chế biến sâu.

Chế biến sâu là hình thức chia nhỏ giá trị của sâm Ngọc Linh để tạo được nhiều sản phẩm, nhờ vậy người dân sẽ dễ tiếp cận với sản phẩm từ sâm Ngọc Linh. Qua đó giá cả các sản phẩm cũng phù hợp với từng đối tượng người dân. 

Cùng ý kiến đó, theo ông Nguyễn Quang Lâm - Phó Trưởng phòng Quản lý Thương mại Sở Công thương tỉnh Quảng Nam: "Hiện chúng ta chỉ mới có rượu ngâm với sâm mà chưa có các sản phẩm chế biến từ sâm như kẹo hay nước uống, sắp tới sẽ hướng sâm đến việc phục vụ y dược", ông Lâm nói.  

Ông Nguyễn Quang Lâm cũng cho biết - ngày 1/6, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã ký Quyết định 611/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình phát triển Sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045.

Theo đó, Quyết định này sẽ tạo cơ sở để tiến tới xuất khẩu sâm Ngọc Linh. Tuy nhiên để sâm xuất khẩu được phải có chứng nhận GMP - thực hành sản xuất tốt. Thế nhưng nhiều doanh nghiệp khi nghe đến GMP đều sợ và buộc phải quay về ngành Công thương xin phép sản xuất rượu thủ công từ đó làm mất đi giá trị sâm.

Ông Hồ Quang Bửu – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cũng cho biết việc xuất khẩu sản phẩm từ sâm Ngọc Linh còn có nhiều điểm vướng. Hiện sâm chỉ được trồng trong rừng phòng hộ và rừng sản xuất. Ông Bửu cũng cho biết thêm, thời gian tới sẽ có đề án thí điểm trồng sâm Ngọc Linh trồng rừng nguyên sinh. 

Tại tọa đàm, ông Trần Út – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam - cho rằng sâm Ngọc Linh của Quảng Nam và sâm Ngọc Linh của Kon Tum nó là một, hoàn toàn giống nhau.

Hiện nay, khi nói về nguồn gốc, lập địa phù hợp nhất cho Sâm Ngọc Linh trong tự nhiên và phát triển ở vùng trồng hiện là ở Quảng Nam và Kon Tum. Hiện Kon Tum có hai huyện Tu Mơ Rông và Đăk Glei, tại Quảng Nam có huyện Nam Trà My

"Tất cả đều nằm trên dãy núi Ngọc Linh nên Sâm Ngọc Linh của tỉnh Quảng Nam và Kon Tum giống nhau", ông Út nói.

Võ Liên