ThS. Phan Văn Hiệp - người chế tạo máy sấy nông sản ứng dụng năng lượng mặt trời giúp người nông dân tiết kiệm thời gian, chi phí sản xuất và bảo quản nông sản sau thu hoạch - hiện là giảng viên khoa Kỹ thuật công nghệ, Trường Đại học Văn Hiến.

Bén duyên với nghề giáo từ năm 2002, hơn 21 năm làm công tác giảng dạy trong ngành kỹ thuật, đối với thầy Phan Văn Hiệp, niềm đam mê tìm tòi, chế tạo máy chưa bao giờ là đủ và ngừng sáng tạo.

Thầy Hiệp đã dành nhiều thời gian nghiên cứu sáng tạo nhiều công trình khoa học kỹ thuật hiện đại, có tính ứng dụng cao trong cuộc sống. Những công trình của thầy đã giành được nhiều giải thưởng cao trong các kỳ thi sáng tạo khoa học công nghệ các cấp.

Máy sấy nông sản ứng dụng năng lượng mặt trời

Trong đó, máy sấy nông sản ứng dụng năng lượng mặt trời ra đời giúp làm khô các loại nông sản, tạo thành phẩm đạt được chất lượng cao, giữ được cấu trúc, màu sắc và hạn chế tối đa sự biến đổi các giá trị dinh dưỡng của nguyên liệu.

Thầy Hiệp cho biết Việt Nam là quốc gia mạnh về sản xuất nông sản. Đây cũng là lợi thế cho việc phát triển kinh doanh, xuất khẩu sang thị trường thế giới. Nhưng hiện nay, nông sản Việt Nam chủ yếu là xuất thô, do đó giá trị kinh tế mang lại cho người nông dân không cao.

Theo đó, các sản phẩm nông nghiệp đều phải trải qua quy trình chế biến sau thu hoạch mới tăng được giá trị của sản phẩm. Đặc biệt, sau khi chế biến sản phẩm sẽ được bảo quản lâu dài và chính khâu bảo quản lâu dài giúp giá trị của sản phẩm ổn định.

“Thông thường, các cơ sở, hộ cá thể chế biến nông sản bằng cách làm khô với phương pháp sấy gia nhiệt, sử dụng nhiên liệu là chất đốt như tro trấu, củi, dầu, ga hay tận dụng nắng tự nhiên để phơi... Tuy nhiên, những phương pháp trên tiêu tốn nhiều năng lượng, nhân công và gây ra ô nhiễm môi trường, đặc biệt chất lượng sau khi sấy chưa cao, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Trong khi đó, nước ta có khí hậu nhiệt đới gió mùa với số giờ nắng cao nên nguồn năng lượng mặt trời gần như là vô tận. Do đó, tôi đã nghiên cứu chế tạo ra máy sấy nông sản ứng dụng năng lượng mặt trời với nguyên lý hiệu ứng nhà kính để hỗ trợ người dân trong quá trình chế biến sau thu hoạch”, ThS. Hiệp nói.

Máy sấy nông sản ITS ứng dụng năng lượng mặt trời được chế tạo gồm 2 bộ phận bộ thu nhiệt và buồng sấy. Trong đó, buồng sấy được chế tạo theo công nghệ sấy động với các dàn sấy chuyển động quay quanh trục cố định và sử dụng dòng không khí sấy hồi lưu; các bộ phận điều chỉnh tự động tốc độ quay của dàn sấy và tốc độ dòng không khí theo nhiệt độ đo được bên trong buồng sấy; mức điều chỉnh tự động độ ẩm theo thông số cảm biến độ ẩm…

Điểm mới trong thiết bị này là bẫy nhiệt mặt trời hay còn gọi là hệ thống thu năng mặt trời do thạc sĩ chế tạo. Theo đó, thiết bị này sẽ thu sáng mặt trời chiếu qua lớp kính polycarbonate đặc ruột, gặp tấm tole màu đen mờ (có tác dụng hấp thụ nhiệt tối ưu) được uốn lượn sóng (để tăng diện tích tiếp xúc), đốt nóng luồng không khí sau khi đi qua cửa lọc bụi và thổi luồng khí nóng này xuống đáy buồng sấy.

Quá trình hoạt động không phụ thuộc vào thời tiết; hoạt động không tạo ra chất thải, do vậy rất thân thiện với môi trường.

“Sản phẩm sáng chế phải thân thiện với môi trường, không gây ô nhiễm, phù hợp với xu hướng phát triển bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng rất nặng nề đến nền sản xuất nông nghiệp của Việt Nam. Thiết bị này ngoài việc tận dụng được nguồn năng lượng sạch còn góp phần thay đổi tập quán sản xuất lạc hậu của bà con nông dân, hướng đến việc nâng tầm thương hiệu và chất lượng nông sản, thủy sản Việt Nam”, ThS. Phan Văn Hiệp cho hay.

Thiết bị sấy đa năng, tính ứng dụng cao

Tại Việt Nam, có nhiều giải pháp sấy nông sản ứng dụng năng lượng mặt trời, tuy nhiên các phương pháp không mang lại hiệu quả về hiệu suất, không sấy được sản lượng lớn, không kiểm soát được các thông số sấy như nhiệt độ, về tốc độ gió nên sản phẩm sấy không đạt chất lượng cao. Ngoài ra, những giải pháp phơi truyền thống không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Năm 2017, thiết bị sấy ứng dụng năng lượng mặt trời hoàn toàn “Made in Viet Nam” ra đời đã giúp người nông dân giải quyết được các vấn đề trên.

Thiết bị ứng dụng công nghệ sấy động giúp cho các sản phẩm chuyển động liên tục, nhờ đó mọi vị trí trên trên vỉ sấy, mọi tầng vỉ sấy đều nhận được gió và nhiệt đều như nhau, nên sản phẩm khô rất nhanh và đồng đều. Đặc biệt, trong quá trình sấy có thể gia tăng thêm số tầng sấy để tiết kiệm được không gian và tăng được sản lượng nông sản sấy.

Đây được xem là một thiết bị sấy đa năng khi có thể sấy được nhiều sản phẩm khác nhau nhờ việc cài đặt bộ thông số sấy linh động trên giao diện LCD. Đồng thời, kết hợp với luồng không khí đã được tách ẩm; kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió… rất chặt chẽ, màu sắc cảm quan của sản phẩm tương đương phơi nắng nên rất đẹp, giữ được đa số dinh dưỡng.

Đặc biệt, thiết bị sấy có tính tự động hóa cao nên cắt giảm được số lượng nhân công, từ đó tiết kiệm được chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng nông sản và tiết kiệm nguồn năng lượng. Theo đó, máy sấy tiết kiệm điện năng lên đến trên 90% so với thiết bị bơm nhiệt tương ứng. Mỗi mẻ vận hành trong điều kiện có nắng chỉ tiêu tốn trung bình 0,6 kWh/giờ; trong điều kiện thiếu nắng (trời mưa, âm u hay ban đêm) tiêu tốn trung bình 2.5 kWh/giờ, nhưng vẫn cho ra sản phẩm đạt chất lượng cao đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm thu về lợi nhuận cao hơn so với phương pháp sấy truyền thống.

Với những sản phẩm nông nghiệp yêu cầu khắt khe về tiêu chí an toàn vệ sinh thực phẩm, máy sấy ITS là sự lựa chọn hoàn hảo của người nông dân. Thiết bị có thể khử các dòng vi sinh có hại và các dòng nấm mốc ký sinh nông sản bằng một công nghệ đèn cực tím dải C (UVC)

“Công nghệ đèn cực tím dải C (UVC) là công nghệ có chi phí thấp và bền vững nhưng có tác dụng khử trùng diệt khuẩn đặc biệt hiệu quả, lại an toàn ngay trong quá trình sấy. Đặc biệt đối với thủy hải sản, máy sấy có thể khử triệt để các dòng vi sinh có hại, do đó các sản phẩm sấy bằng thiết bị này đảm bảo đạt chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm”, ThS. Hiệp chia sẻ.

Năm 2019, máy sấy nông sản đã được thương mại hóa ra thị trường, cho đến nay đã có hơn 30 thiết bị máy sấy lớn nhỏ có mặt trên cả nước, từ Cà Mau cho đến Quảng Ninh. Với phương châm không ngừng sáng tạo, không ngừng cải tiến thiết bị, ThS. Phan Văn Hiệp đã sáng chế ra máy sấy nông sản đa năng, có thể sấy tất cả các loại nông sản từ hoa quả, rau củ, thủy sản, dược liệu,…

“Thiết bị sấy của tôi có giá thành đầu tư thấp nhưng tính ứng dụng cao, mang lại năng suất cao. Đặc biệt, thời gian tới tôi sẽ đưa ra thị trường với nhiều kích cỡ khác nhau phù hợp cho từng đối tượng sản xuất, kinh doanh. Với những lợi thế trên, tôi tin rằng thị trường của mình rất rộng và được nhiều người đón nhận”, ThS. Hiệp chia sẻ.

Thanh Thảo