"Nghề" YouTuber 

YouTube cho phép ai cũng có thể tạo tài khoản, đăng tải video một cách dễ dàng. Người dùng chỉ cần điện thoại có khả năng quay video là có thể bắt đầu “nghề” YouTuber.

Nhiều YouTuber trở nên nổi tiếng chỉ từ việc quay và chia sẻ những khoảnh khắc thường ngày. Khi kênh có lượng tương tác lớn, từ việc làm video không chuyên, người đăng sẽ hình thành những ý tưởng sản xuất video kiếm tiền. Ngay cả những nghệ sĩ nổi tiếng cũng xem Youtube là kênh kiếm tiền và tăng độ phủ sóng với công chúng.

Chị Mai Hoài Phương (23 tuổi, ngụ quận Gò Vấp) cho biết chị thường dành 2 tiếng xem các kênh về chia sẻ kinh nghiệm sống, làm đẹp, du lịch. “Mình xem YouTube như kênh giải trí sau ngày làm việc căng thẳng. Mình thích kênh của các bạn trẻ, có nội dung hấp dẫn, đầu tư quay dựng khá tốt như kênh “Giang Ơi”, “Hau Hoang”, “Cô Em Trendy”,.. Thông qua các video đó mình học được nhiều điều bổ ích cho bản thân.”, chị Phương cho biết thêm.

Theo chính sách của YouTube, khi lượt theo dõi ở mức tối thiểu 1.000 tài khoản và đạt 4.000 giờ xem, kênh có thể “bật chế độ” kiếm tiền. Khi đó, quảng cáo sẽ hiển thị trên các video của kênh. Số tiền kiếm được sẽ tính trên số lượt nhấn vào quảng cáo của người xem, càng nhiều người xem, tiền càng nhiều, YouTube sẽ trả cho chủ kênh thông qua tài khoản đã đăng ký.

Theo thống kê trên trang SocialBlade (chuyên trang thống kê độc lập uy tín trên thế giới), thu nhập của các YouTuber nổi tiếng tại Việt Nam khá cao như Độ Mixi - kênh MixiGaming từ 12.000 USD đến 198.300 USD/tháng, chủ kênh Hau Hoang nhận về từ 5.000 USD đến 95.200 USD/tháng, kênh chuyên review du lịch Khoa Pug thu nhập từ 1.500 USD đến 22.500 USD/tháng…

Việc tạo lập một kênh YouTube riêng dễ dàng cùng với thu nhập đáng mơ ước, YouTuber đang dần trở thành một nghề phổ biến trong xã hội. Với sự canh tranh khốc liệt buộc các kênh phải sáng tạo về nội dung, đầu tư về phương thức sản xuất mới giữ chân được người xem cũ và thu hút người xem mới.

Bất chấp để làm clip

Bên cạnh những kênh mang được đầu tư về hình ảnh, âm thanh, sáng tạo về nội dung vẫn có không ít kênh theo trào lưu “câu view” nhưng lại có lượt truy cập rất lớn. Nội dung nhiều video vô bổ, thậm chí là độc hại đối với người xem, đặc biệt là ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức, tâm lý trẻ em. Nhiều YouTuber đã bị các ban ngành xử phạt và phải gỡ bỏ những video độc hại, trái thuần phong mỹ tục.

Không phải ngẫu nhiên mà nhiều YouTuber lại thực hiện video có nội dung gây khó chịu, độc hại.

Trước đó, vào cuối năm 2018, một kênh YouTube tên PHD Troll đăng tải video với tiêu đề “Đổ 400 quả trứng lên đầu người lạ”. Video chỉ cần một thau trứng sống, một nạn nhân và điện thoại di động để quay đã thu hút 10 triệu view. Tính theo chính sách quảng cáo của YouTube, video thu về ít nhất 5.000 USD.

Do vậy, ngày càng nhiều kênh chạy theo nội dung có xu hướng gây tranh cãi vì thu hút càng nhiều lượt truy cập, thu nhập của kênh càng tăng.

Theo nguyên tắc cộng đồng của YouTube, nếu nội dung video có dấu hiệu vi phạm, kênh sẽ nhận lệnh cảnh cáo, khóa đăng video từ 1 tuần đến 3 tháng hoặc buộc xóa video, tắt chức năng kiếm tiền,…Tất cả lỗi vi phạm trong nội dung do người xem gửi báo cáo đến YouTube xem xét.

Chị Phan Thị Phương Nhi (22 tuổi, ngụ Quận 6) cho biết: "Khi vào ứng dụng, không ít lần tôi thấy đề xuất các kênh độc hại. Khi nhận thấy video vô bổ, tôi chặn kênh hoặc báo cáo vi phạm để không xuất hiện nữa. Tôi chỉ xem nội dung bổ ích nhằm hạn chế tiếp tay cho các kênh độc hại".

Thế nhưng việc báo cáo đến YouTube để khóa kênh không phải cách giải quyết triệt để việc sản xuất các clip độc hại của một bộ phận YouTuber. 

Điển hình, vào tháng 3/2021, cơ quan chức năng xử phạt hành chính 7,5 triệu đồng với YouTuber Thơ Nguyễn vì liên quan đến hành vi cổ xúy mê tín dị đoan. Sau khi sự việc xảy ra, ekip của YouTuber ẩn các video clip đã đăng tải và tuyên bố sẽ ngưng sản xuất nội dung. Nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, nữ YouTuber tái xuất với tên gọi mới -“Thơ Lơ Mơ” có gần 500.000 lượt đăng ký. Theo thống kê trên trang SocialBlade cứ mỗi video clip đăng tải, kênh này bỏ túi hơn 1.000 USD.

Hay mới đây nhất, thông qua các kênh YouTube, bà Nguyễn Phương Hằng trở thành hiện tượng với lượt theo dõi "khủng". Lượng người xem các clip có sự xuất hiện của bà luôn ở mức cao, đặc biệt là những clip “bóc phốt”, vạch trần, tố giác.

Từ đó, hàng loạt kênh "ăn theo" ra đời, sử dụng những từ ngữ dung tục, thậm chí là văng tục, chửi thề như các kênh “Lang thang đường phố”, “Trường đua Đại Nam”, “Ma sơ vui vẻ channel”,... Nhiều kênh có dấu hiện xuyên tạc, xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác, thách thức các quy định pháp luật.

Luật sư Trần Minh Cường (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho biết tại Điều 101 của NĐ số 15/2020/NĐ-CP, mức phạt hành chính đối với các hành vi vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội; trang thông tin điện tử được thiết lập thông qua mạng xã hội bị phạt từ 10 triệu đồng đến 30 triệu đồng, trrường hợp YouTuber là cá nhân thực hiện các hành vi vi phạm thì bị xử phạt từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng.

Mức phạt này dường như vẫn còn quá nhẹ và chẳng đáng là bao so với thu nhập khủng mà các video clip gây sốc, độc hại có lượng view khủng có thể mang lại. Nên dù có bị phạt, nhiều người vẫn bất chấp chạy đua làm những sản phẩm giật gân, câu view, vi phạm pháp luật và thuần phong mỹ tục.

“Câu chuyện kiểm duyệt, ngăn chặn các nội dung độc hại hiện vẫn là một bài toán nan giải. Trước mắt, người xem cần tiếp nhận các thông tin trên nền tảng YouTube một cách có chọn lọc. Bên cạnh đó cần nâng cao ý thức trách nhiệm, xây dựng khả năng phân biệt đúng - sai, hay - dở, không cổ vũ sự sai trái, độc hại của các video trên YouTube. Đây là hành động bảo vệ chính mình và bảo vệ người thân trong gia đình.” Luật sư Cường đưa ra lời khuyên.

Nguyễn Huệ