Từ những tiềm năng vốn có về vị trí địa lý, xứ Thanh còn nổi tiếng với bề dày về giá trị lịch sử, văn hóa, là mảnh đất địa linh nhân kiệt được thiên nhiên ban tặng những giá trị tự nhiên như rừng, núi, biển, suối, sông, hồ… Đây là những tiền đề quan trọng để Thanh Hoá phát triển du lịch. Trong những năm gần đây, du lịch đã từng bước khẳng định được vai trò, vị thế đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Các sản phẩm du lịch của Thanh Hóa đã được hình thành rõ nét, phát triển cả về số lượng và chất lượng theo hướng chuyên nghiệp, văn minh, từng bước khẳng định vai trò, vị thế trong phát triển kinh tế - xã hội.

Du lịch biển

Biển Thanh Hóa giàu tiềm năng để phát triển kinh tế - xã hội. Bờ biển Thanh Hóa dài 102 km trải suốt 6 huyện, thị xã, thành phố: Nga Sơn, Hậu Lộc, Hoằng Hóa, Sầm Sơn, Quảng Xương và Nghi Sơn. Từ đất liền có những dãy núi kéo dài ra tận biển. Ngoài biển có các đảo nổi, đảo chìm như Hòn Nẹ, Hòn Mê với “thập bát mã sơn” gồm 18 đảo lớn nhỏ và bán đảo Nghi Sơn. Từ đất liền có 5 cửa lạch đổ ra biển: Lạch Sung, Lạch Trường (Linh Trường), Lạch Hới (Lạch Trào), Lạch Ghép, Lạch Bạng (Cửa Tấn), mỗi cửa lạch có đặc điểm riêng như: "Lạch Ghép khó vào, Lạch Trào khó ra". Ở các cửa lạch, nơi sông đổ ra gặp biển là nơi tụ hợp đông dân cư làm nghề đánh cá, chế biến hải sản và buôn bán. Tại các bãi biển nổi tiếng về du lịch như biển Sầm Sơn (TP Sầm Sơn), Hải Tiến (Hoằng Hóa), Hải Hòa (thị xã Nghi Sơn)... tỉnh đã thiết lập lại trật tự kỷ cương, môi trường du lịch cùng với sự đầu tư quy mô, đồng bộ các dự án hạ tầng từ đấy đã kích cầu, tạo đột phá về thu hút nguồn vốn các dự án lớn. Bên cạnh đó, các địa phương chú trọng tổ chức đa dạng các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch; huy động sự vào cuộc của doanh nghiệp, phát triển thêm các sản phẩm du lịch mới như: tuyến du lịch đường thủy Hải Tiến - đảo Nẹ, du lịch dù bay, làng bích họa, khai trương tuyến phố đi bộ và chợ đêm tại Sầm Sơn... từng bước đánh dấu bước phát triển đột phá của du lịch biển xứ Thanh.

Du lịch văn hóa lịch sử, tâm linh

Thanh Hóa là tỉnh có tài nguyên di sản văn hóa phong phú và độc đáo với nhiều phong tục, tập quán, nghệ thuật kiến trúc, lễ hội văn hóa dân gian đặc sắc... của các dân tộc anh em cùng sinh sống. Đây là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử lâu đời với số lượng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể lớn, gồm hơn 1535 di tích di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng và kiểm kê bảo vệ. Trong đó, có 1 di sản thế giới, 5 di tích quốc gia đặc biệt, 139 di tích quốc gia và 711 di tích cấp tỉnh. Ngoài văn hóa vật thể, Thanh Hóa cũng có hàng trăm lễ hội, lễ tục, trò diễn dân gian ở khắp các vùng miền được lưu giữ, trong đó 15 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục quốc gia. Nhiều điểm đến thu hút lượng lớn du khách hàng năm như: Di tích lịch sử Thành Nhà Hồ (Vĩnh Lộc), Khu Di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh (Thọ Xuân), đền Bà Triệu (Hậu Lộc), Quần thể Di tích lịch sử văn hóa Hàm Rồng (TP Thanh Hóa)...

Du lịch sinh thái, cộng đồng

Trong những năm gần đây, sản phẩm du lịch sinh thái, cộng đồng ngày càng chứng minh được sức hút đối với du khách, dần khẳng định là sản phẩm thế mạnh của du lịch Thanh Hóa. Với việc ưu tiên đầu tư các điểm đến du lịch mới, hạ tầng, nhân lực, tổ chức các dịch vụ, kết nối các tour, tuyến du lịch… đã hình thành nên các điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn như bản Năng Cát (huyện Lang Chánh); bản Hiêu, bản Đôn (huyện Bá Thước); bản Hang (huyện Quan Hóa); bản Ngọc (huyện Cẩm Thủy); bản Ngàm (huyện Quan Sơn)...

Với những thế manh vốn có, sự quan tâm của tỉnh, nỗ lực của ngành du lịch, từ năm 2020 trở lại đây, du lịch Thanh Hóa là điểm đến lý tưởng của du khách. Theo ước tính, từ năm 2021 đến hết năm 2023, Thanh Hóa đón được trên 26,4 triệu lượt khách du lịch; tổng thu du lịch ước đạt trên 49.200 tỷ đồng. Riêng trong 10 tháng năm 2023 Thanh Hoá đón được 11.891.000 lượt khách, tăng 12,6% so với cùng kỳ 2022, đạt 99,2% kế hoạch năm 2023 (trong đó khách quốc tế 500.800 lượt khách); tổng thu du lịch đạt 23.223 tỷ đồng, tăng 19,5% so với cùng kỳ 2022, đạt 96% kế hoạch 2023 (trong đó tổng thu từ khách du lịch quốc tế 229.350.000 USD). Mục tiêu năm 2024, Thanh Hóa phấn đấu đón 13,8 triệu lượt khách, tổng thu từ du lịch ước đạt trên 32.300 tỷ đồng; năm 2025 phấn đấu đón 16 triệu lượt khách; tổng thu từ du lịch ước đạt 45.500 tỷ đồng. Đồng thời triển khai đề án phát triển du lịch nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đến 2030.

Để đạt được mục tiêu, định hướng thời gian tới, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ rà soát, lập, bổ sung, điều chỉnh quy hoạch các khu, điểm du lịch phù hợp với Quy hoạch tỉnh để làm cơ sở đầu tư hạ tầng, kêu gọi dự án đầu tư kinh doanh du lịch nhằm hình thành rõ nét không gian phát triển 3 sản phẩm du lịch mũi nhọn gồm :du lịch biển, du lịch sinh thái và du lịch di sản văn hóa. Đồng thời, ngành sẽ tranh thủ nguồn lực đầu tư, tu bổ, tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa phục vụ phát triển du lịch; nghiên cứu, lựa chọn và phục dựng một số lễ hội văn hoá đặc trưng, tổ chức thường niên nhằm quảng bá, tạo thương hiệu riêng cho du lịch Thanh Hoá: Lễ hội Lam Kinh, lễ hội Bà Triệu, lễ hội Am Tiên, lễ tế Đàn tế Nam Giao (Thành Nhà Hồ), lễ hội Phủ Trịnh... Đẩy mạnh công tác quảng bá, xúc tiến đầu tư có trọng điểm, thu hút các doanh nghiệp có kinh nghiệm và tiềm lực đầu tư các dự án đầu tư kinh doanh du lịch sẽ tiếp tục được đẩy mạnh. Trọng tâm là hình thành các trung tâm nghỉ dưỡng biển kết hợp với vui chơi giải trí cao cấp, hiện đại; hình thành các khu nghỉ dưỡng kết hợp hội nghị, hội thảo, bổ sung các dịch vụ bổ trợ phù hợp với tính chất nghỉ dưỡng sinh thái như dịch vụ chăm sóc sức khỏe, phục hồi chức năng, dịch vụ làm đẹp... tại khu du lịch biển Sầm Sơn, Hoằng Phụ, ven biển huyện Quảng Xương, khu vực đảo Mê - Nghi Sơn, Vườn Quốc gia Bến En, Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông… Cùng với đó, ngành sẽ đẩy mạnh chương trình kích cầu du lịch nội địa phục hồi ngành du lịch; xúc tiến, quảng bá du lịch với thông điệp “Du lịch Thanh Hoá - hương sắc bốn mùa”; đẩy mạnh liên kết khu vực đồng bằng sông Hồng, Khu vực Bắc Miền Trung xây dựng các sản phẩm du lịch chung… 

Đặc biệt trong thời gian tới tỉnh đã tích cực tổ chức các hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch tại một số thị trường như: Tổ chức xúc tiến, kêu gọi đầu tư tại thị trường các nước trong khu vực ASEAN, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và các nước châu Âu (Liên bang Nga, Pháp, Đức...); xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch tại Mỹ... Đồng thời, tỉnh tổ chức đón tiếp các đoàn đại sứ, báo chí, truyền thông lớn đến khảo sát, quảng bá du lịch về Thanh Hóa.

Quyết tâm thực hiện tỉnh Thanh Hóa nói chung, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Thanh Hóa nói riêng quết hoàn thành nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020-2025 và Nghị quyết số 58-NQ/TW ngày 5-8-2020 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã chính thức xác định “du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn”.

                                                                           Nguyễn Khang