Lượng khách du lịch Huế thường sụt giảm vào mùa mưa khi “Trường Tiền vắng ngắt người qua lại/ Đập Đá mênh mang bến nước đầy”. Bằng cách nhìn nhận mới mẻ, khác biệt trong công tác du lịch, văn hóa, năm 2011, tỉnh Thừa Thiên Huế đề xuất lấy mưa Huế làm đặc sản tượng trưng. Thế nhưng, đến nay ý tưởng vẫn chưa thực sự có sản phẩm du lịch sáng tạo, nổi bật.

Hương vị Tam Giang

Tháng 11 gió đông lạnh se sắt bàn tay. Những hạt mưa rơi như không dứt. Một vị khách ngỏ ý muốn đi Huế ngày mưa cho biết “trời mưa ở Huế” của nhà thơ Nguyễn Bính. Xe lăn qua màn mưa, hướng về vùng đầm phá Tam Giang - vựa nước lợ lớn nhất Đông Nam Á.

Làng chài Ngư Mỹ Thạnh với hàng trăm chiếc thuyền thả mình ngập ngừng như những mảnh trăng non trên mặt nước vào ngày mưa. Xa xa, rừng ngập mặn 46ha với bần chua, dừa như một chiếc phao xanh khổng lồ. Vào đông, rừng ngập mặn vẫn tươi tốt là ngôi nhà của các nguồn lợi thủy sản, là sân chim độc đáo nhiều vô kể loài chim, cò ríu ran về trú đông.

Theo lời giới thiệu của ngư dân Quảng Lợi (huyện Quảng Điền), chúng tôi tìm gặp bà Lường Thị Hiền - thành viên HTX Du lịch Cộng đồng Ngư Mỹ Thạnh - để được thẩm thấu mưa Huế.

Nhớ về Ngư Mỹ Thạnh cách đây 9 năm, bà Hiền cho biết con đường làng là đường đất chưa đúc bê tông. Người dân sống chủ yếu nhờ đầm phá nên vẫn nghèo.

Bà Hiền sinh ra và lớn lên ở Thanh Hóa, sống trên núi nên từ nhỏ không được thấy sông biển nhiều. Bản thân học ngành du lịch, lấy chồng ở phá Tam Giang rồi thất nghiệp vì “chôn chân” ở vùng quê. Lúc đầu, bà ở nhà phụ chồng làm nò sáo, thả lừ rồi dần nhận ra vẻ đẹp quê chồng chính là tài nguyên du lịch khi thấm tháp mưa chiều nắng sớm, tôm cá Tam Giang.

Trước mặt nhà là chợ nổi Ngư Mỹ Thạnh. Ngôi chợ không ồn ào, nhộn nhịp như các chợ nổi ở miền Tây mà ôn tồn hơn. Lời chào buổi sáng của các ông, các bà cũng khẽ khàng: “O mi ngày ni có chi không?”, “Chú mi ngày ni có chi không?”, “Ngày hôm nay tui được 2 xị” (200.000 VNĐ),...

Cô con dâu hòa nhịp sóng nước Tam Giang từ bao giờ. 

Năm 2016, một công ty du lịch về Ngư Mỹ Thạnh xây dựng tuyến tour, bằng cấp tưởng đã xếp tủ lúc này “se duyên” để Hiền trở thành một hướng dẫn viên. Trau dồi tình yêu nghề và nhiều kinh nghiệm, năm 2019, mẹ chồng là người đầu tiên làm du lịch trong làng nên Hiền quyết định lui về phụ giúp gia đình và tham gia vào HTX Du lịch Cộng đồng Ngư Mỹ Thạnh.

Nhận thấy những người lớn tuổi như mẹ chồng ít tiếp cận với bên ngoài và thông tin trên mạng xã hội khiến lượng khách về với Ngư Mỹ Thạnh chưa nhiều, Hiền táo bạo nghĩ cách thay đổi để thu hút du khách. Thấu hiểu “nỗi đau” của du khách khi nhiều người cho biết họ đi Huế nhiều lần nhưng không biết làm gì để ở lại với Huế dài ngày, nhất là vào mùa mưa.

Người Huế thường nói “làm nửa năm, ăn chơi nửa năm”, phụ thuộc thời tiết nhưng là cô gái Thanh Hóa, Hiền cảm thấy mùa đông sẽ là sản phẩm du lịch độc lạ.

“Du lịch bình minh, hoàng hôn trên Tam Giang nhiều nơi làm nhưng bán tour mùa đông, mùa mưa trên đầm phá thì phải đến Hương vị Tam Giang là dự án đầu tiên. Không chỉ bán mùa đông, mùa mưa, tôi mong muốn du khách về đầm phá tham quan luôn được người dân bản địa đồng hành. Bây giờ nếu cho tôi đổi sống ở một thành phố phồn hoa đô thị chắc chắn tôi không đổi”, Hiền nói.

Đứng trước chợ nổi, Nguyễn Sự (38 tuổi, thành viên HTX Du lịch cộng đồng Ngư Mỹ Thạnh) tự hào nói về cảnh đẹp Ngư Mỹ Thạnh khó nơi nào bằng. Thế nhưng, anh cũng hiểu du lịch trên đầm phá thường chỉ thuận vào tháng 5 – 8, khi cá tôm nhiều. Còn mùa mưa chỉ có 1 – 2 chuyến khách tham quan/tháng gọi là cho vui.

HTX hiện có 12 thành viên với các thuyền lớn, có tổ nấu ăn, đối với anh Sự đã là đổi thay lớn của làng chài bao đời người dân sống nhờ cái tôm, cái tép, con cá đầm phá không biết du lịch là gì này. Nên một tour mùa đông như Hương vị Tam Giang là điều anh chưa từng nghĩ tới.

Hương vị Tam Giang xây dựng tour tham quan 2 ngày 1 đêm vào mùa đông, mùa mưa. Du khách đi tham quan chợ nổi trong trời mưa, hái trái mốp, bần chua đặc trưng của vùng đầm phá nước lợ. Tự tay du khách hái và được hướng dẫn chế biến mốp, bần chua để chấm muối, chấm các loại mắm ruốc Huế.

Trái bần chua quyện với hương vị đầm phá của mắm cá, ruốc, tôm chua… vị chua chát với lát ớt cay xè khiến đầm phá trở thành nỗi nhớ. “Tôi đang ấp ủ thực hiện sấy khô trái bần chua trở thành một món đặc sản có thể làm quà mang đi nhiều nơi, phục dựng nhà chồ trên đầm phá”, Hiền nói thêm về dự định.

Các tour du lịch ngắm bình minh, trải nghiệm mùa đông Tam Giang dù chưa mang lại thu nhập ổn định nhưng mỗi chuyến đi hướng dẫn cho du khách từ 1 - 2 giờ, bà con nhận được thù lao 200.000 VNĐ/chuyến, cao hơn thu nhập từ việc đi thả lừ.

Hương vị Tam Giang vừa được vinh danh giải Ba trong cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cấp tỉnh. Ngồi bên lề lễ trao thưởng, Hiền phấn khởi hẹn chúng tôi một ngày mưa lại về thưởng thức bần chua, nghe người dân kể chuyện đầm phá quê hương thứ 2 của mình.

Để mưa Huế “rơi” vào lòng du khách

Mưa Huế bắt đầu từ tháng 9 đến tận tháng 12, là mưa từ trời mưa xuống và cả mưa từ dưới đất mưa lên. Nhiều du khách yêu thiên nhiên đã và đang đến vườn Quốc Gia Bạch Mã mùa này đi “săn mây”, “săn mưa” đợi “đàn ngựa trắng” về ngự trên đỉnh núi. Bức ảnh “trên mây” nhìn ra vịnh Lăng Cô là “chiến tích” để chia sẻ cùng bạn bè sau mỗi chuyến đi xa trở về.

Mưa Huế, đại nội, lăng tẩm khoác lên chiếc áo đầy vẻ hoài cổ, rêu phong. Những chiều mưa Huế dưới bờ sông Hương ánh lên màu tím, bảng lảng thành màu sắc tượng trưng cho cả vùng đất kinh kỳ.

Đêm đến, xuống thuyền rồng thong dong nghe ca Huế da diết, ngân nga trong màn mưa, hay bên tách cà phê lặng chảy, pha ấm trà ấm nóng để hàn huyên chuyện trò. Từ trong phòng kính Kim Long, Nguyệt Biều nhìn ra phố lòng không khỏi bồi hồi, hoài niệm.

Mưa Huế lặng thầm làm “người chắt lọc” điều kiện để hình thành nên nếp sống, tính cách và văn hóa của xứ Huế.

Ông Charuka - quốc tịch Úc (50 tuổi) - từng làm tình nguyện viên tại Huế được hai tháng đúng vào dịp Huế mưa triền miền. “Tôi đã học nấu bánh canh cá lóc và thấy những gia vị cho món ăn dân dã này thật phong phú, nồng ấm cho ngày mưa", Charuka hào hứng nói.

Chỉ trong cơn mưa lụt, Charuka mới được trải nghiệm sinh hoạt gia đình người Huế ngày mưa. Mưa khiến cho người ít đi lại và có thời gian hạnh phúc nghỉ ngơi thực sự cùng bạn bè, người thương, đặc biệt người Huế rất xem trọng gia đình nên bếp luôn đỏ lửa. Trong mưa con người cùng tĩnh tại, lắng lọc tâm hồn ấm áp, tươi mới hơn.

Xây dựng sản phẩm du lịch linh hoạt theo thời tiết

Về Tam Giang - Cầu Hai giờ đây, đi trên những chuyến đò bồng bềnh ngắm nhìn cảnh hai bên bờ đầm phá, ngước mắt có thể thấy bốn chiếc cầu hiện đại là Trường Hà, Tư Hiền, Thuận An, Ca Cút nối dân chài gần hơn với ánh sáng lộng lẫy của phố thị.

Ông Nguyễn Văn Phúc - Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế - cho hay đầm phá ở Huế rất độc đáo, tuy nhiên sản phẩm du lịch phù hợp sinh thái đầm phá, đáp ứng nhu cầu du khách còn hạn chế.

Về du lịch gắn với thời tiết, từ năm 2011 đến nay, Sở Du Lịch hỗ trợ khảo sát, phân tích điểm check in phù hợp, kêu gọi đầu tư các sản phẩm du lịch trải nghiệm với gợi ý về thời tiết, như: Hoạt động spa, dấu ấn mùa mưa Rú Chá, Ngư trường Tam Giang, trải nghiệm không gian nghề truyền thống, bảo tàng công nghệ, không gian ẩm thực cung đình, dân gian…

“Rất khó để xây dựng tour cố định. Tùy theo thời tiết, doanh nghiệp lữ hành phải có nhiều phương án dự phòng linh hoạt, đáp ứng nhu cầu du khách 4 mùa gần gũi với bản sắc Huế”, ông Phúc nhìn nhận Hương vị Tam Giang sẽ là một sản phẩm du lịch độc đáo cho mưa Huế.

Tỉnh Thừa Thiên Huế đề xuất lấy mưa Huế làm đặc sản, tận dụng những mặt thuận lợi để nghĩ đến các kỳ Festival mưa Huế, tổ chức tour hoạt động trong nhà...

Tuy nhiên, lựa chọn thưởng thức đặc sản là của du khách. Muốn thay đổi, dẫn dắt du khách đến với Huế mùa mưa các công ty lữ hành, các sở ban ngành phải tập trung đầu tư cho việc thiết kế tour hấp dẫn, thuyết phục hơn nữa gắn với phát triển sinh kế cho người dân mỗi khi gió lạnh đông về.

Bảo Hòa