Giá tiêu thụ nước sạch trên địa bàn Hà Nội thực hiện theo Quyết định số 38/2013/QĐ-UBND và Quyết định số 39/2013/QĐ-UBND ngày 19/9/2013, đến thời điểm năm 2023 đã thực hiện được 10 năm. Trong 10 năm qua, về cơ chế chính sách đã thay đổi, giá các yếu tố đầu vào đã tăng nên giá nước đến thời điểm hiện nay đã không còn phù hợp chi phí sản xuất kinh doanh theo quy định của các công ty cấp nước. Vì vậy các chuyên gia đánh giá, việc không điều chỉnh hoặc chậm điều chỉnh giá tiêu thụ nước sạch có thể dẫn tới các tác động tiêu cực:

Không đảm bảo nguồn cung cấp nước sạch

Tác động đầu tiên khi giá nước không điều chỉnh, đó là làm ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư các nhà máy nước mới; các Dự án cải tạo, nâng công suất các nhà máy nước đang vận hành theo quy hoạch cấp nước. Cụ thể: Các nhà máy nước ngầm (được xây dựng từ lâu, đã hết hoặc gần hết khấu hao) hiện đang phải giảm dần sản lượng theo quy hoạch; Các nhà máy nước mặt đang vận hành được đầu tư theo công nghệ mới, chi phí khấu hao, chi phí tài chính còn cao nên với giá nước không được điều chỉnh thì nhà đầu tư gặp khó khăn trong thanh toán các chi phí khai thác, vận hành; cũng như khó khăn khi đàm phán huy động vốn để mở rộng, nâng công suất; Các nhà máy nước trong quy hoạch nhưng chưa đầu tư thì sẽ gặp khó khăn khi huy động vốn để đầu tư.

Không đủ điều kiện nâng cao chất lượng nước sạch

Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 41/2018/TT-BYT ngày 14/12/2018 và Thông tư số 26/2021/TT-BYT ngày 15/12/2021 ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt (QCVN 01-1:2018/BYT) thay thế quy chuẩn QCVN 01:2009/BYT, QCVN 02:2009/BYT của Bộ Y tế. Trong đó yêu cầu chất lượng nước sạch cao hơn nhiều so với quy chuẩn (QCVN 02:2009) để đảm bảo sức khỏe cho người dân. Tuy nhiên để xử lý nước đạt QCVN01-1:2018/BYT thì cần phải đầu tư công nghệ xử lý nước mới và cải tạo hệ thống cấp nước cũ. Do vậy, với giá nước chưa được điều chỉnh thì các đơn vị cấp nước không đủ nguồn lực để tái đầu tư, kiểm soát để nâng cao chất lượng nước sạch.

Không thu hút được các nhà đầu tư

Ngoài những tác động tiêu cực trên, giá nước chậm điều chỉnh còn là hạn chế đối với việc xã hội hóa thu hút các nguồn vốn từ các nhà đầu tư tư nhân vào lĩnh vực cấp nước, Thành phố đã kêu gọi thu hút được 23 nhà đầu tư tư nhân, triển khai 39 dự án cấp nước gồm cả dự án nguồn nước và mạng lưới. Trong đó có doanh nghiệp không thực hiện Dự án, phần lớn các dự án còn lại đều chậm tiến độ hoàn thành.

Các doanh nghiệp mới triển khai dự án trong giai đoạn này đang chịu nhiều áp lực chi phí vốn, với giá nước hiện hành chỉ đáp ứng được chi phí thiết yếu tối thiểu để vận hành Nhà máy, chưa thu hồi được vốn đầu tư, chưa có lợi nhuận. Nếu giá nước không điều chỉnh kịp thời thì các doanh nghiệp này sẽ đối mặt với nguy cơ phá sản, do không có nguồn lực tài chính để vận hành Nhà máy, dẫn đến không đảm bảo an ninh cấp nước cho Thành phố.

Không khuyến khích sử dụng nước sạch tiết kiệm

Quan trọng hơn cả, nước là nguồn tài nguyên tái tạo, tuy nhiên nguồn cung cấp nước sạch đang ngày càng giảm đi trong khi nhu cầu sử dụng của con người ngày càng tăng cùng với tốc độ tăng của dân số. Việc bảo vệ và sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên nước đang là vấn đề quan trọng và bức xúc không chỉ với Việt Nam, mà có tính chất toàn cầu.

Do vậy, việc xây dựng phương án điều chỉnh giá nước sạch sinh hoạt trên địa bàn Thành phố là cần thiết, phù hợp với quy định của pháp luật, phù hợp với yêu cầu thực tế, khuyến khích sử dụng nước sạch tiết kiệm và chủ trương của nhà nước trong việc quản lý hoạt động sản xuất và kinh doanh nước sạch.

Hương Mi