Tháp Chăm Yang Prong (hay còn được gọi là tháp Chàm Rừng Xanh) tọa lạc tại thôn 5 xã Ea Rốk, huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. Tháp được xây dựng vào thế kỷ XIII dưới thời Vua Sinhavarman III (Chế Mân) tương ứng với triều đại nhà Trần của nước Đại Việt ở phía Bắc. Tháp thờ thần Shiva dưới dạng Mukhalinga, cầu mong sự nảy nở của giống nòi và ấm no, hạnh phúc.

Tháp Yang Prong được phát hiện vào khoảng những năm 1904 - 1911 bởi một nhà dân tộc học người Pháp tên Henri Maitre. Nhà khoa học này đã khảo tả về công trình này trong cuốn Les jungles Moi (Rừng Mọi) xuất bản tại Paris năm 1912.

Tháp Chăm Yang Prong là một khối kiến trúc bằng gạch nung đỏ trên nền cao bằng đá xanh. Tháp có chiều cao 9m, đáy vuông mỗi cạnh dài 5m, mỗi mặt tường ngoài là 3 cửa giả, một cửa duy nhất mở về hướng Ðông, nơi ngự trị của các vị thần linh. Phía trên mở rộng và thon vút hình tháp bút, khác biệt với kiến trúc của các tháp Chăm khác ở Trung Bộ.

Tháp rất đặc biệt bởi đây là ngôi tháp Chăm duy nhất không được xây dựng trên những ngọn đồi cao, núi thấp không bóng cây như những ngọn tháp chàm khác mà lại nằm chìm lấp dưới những tán cổ thụ của rừng già Ea Súp và bên dòng sông Ea H'leo hiền hòa. Đây cũng chính là ngôi tháp Chăm duy nhất được tìm thấy giữa đại ngàn Tây Nguyên.

Với những câu chuyện huyền bí được người dân ở đây lan truyền, tháp Yang Prong thu hút khách du lịch đến tìm hiểu và khám phá những nét cổ kính, hoang sơ của vùng đất Tây Nguyên này.

Ngày nay, tháp Yang Prong không chỉ là một địa điểm du lịch văn hóa cho tất cả du khách mà còn trở thành chốn tâm linh của người dân vùng đất Ea Súp, từ người Gia Rai, Ê Đê, M’nông cho tới người Kinh đều xem đó như một nơi chốn thiêng liêng. Cái tên Yang Prong lại mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Với người Ê Đê, Yang Prong tức là một vị thần lớn hay còn gọi là thần tối cao.

Ngày 3/8/1991, Tháp Yang Prong đã được công nhận là Di tích văn hoá kiến trúc cấp Quốc gia. Hơn 30 năm trôi qua, việc quản lý, khai thác di tích này hầu như bị lãng quên. Thân tháp bị nứt nẻ, bong tróc lỗ chỗ, nhiều nơi rễ cây rừng ăn sâu vào, cỏ trên đỉnh tháp mọc tua tủa; gạch vỡ nham nhở, quanh móng có nhiều hòn đá bị bể. Do không có người trông coi nên rác xả bừa bãi, trẻ con đưa trâu bò vào chăn thả mất vệ sinh.

Đặc biệt là trong và bên ngoài tháp vào những ngày rằm có nhiều bát nhang, bàn thờ tự, thùng công đức do người dân tự ý đưa đến khiến cảnh quan tháp trở nên nhếch nhác.

Hiện nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk vẫn tiếp tục giao cho xã Ea Rốk quản lý, khai thác, nhất là phân công người bảo vệ, nghiêm cấm người dân tự ý đặt các bàn thờ thờ cúng, xả rác bừa bãi gây mất mỹ quan khu di tích.

Ngoài ra, ngành chức năng cũng tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân có trách nhiệm bảo vệ di tích, xây dựng kế hoạch để bảo tồn và phát huy giá trị công trình gắn với phát triển du lịch của địa phương trong thời gian tới.

 Văn Nhật