Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Ngọc Bảo - Phó Cục trưởng Cục xuất bản, In và Phát hành đưa ra nhiều tác hại của "vấn nạn” xuất bản phẩm giả, xuất bản phẩm lậu đối với sự phát triển của văn hóa đọc ở Việt Nam, bao gồm: Gây thiệt hại cho cơ quan, tổ chức, cá nhân, tác động xấu đến cơ quan tổ chức, thực thi pháp luật, xâm phạm quyền tác giả, chủ sở hữu; gây thất thoát thuế giá trị gia tăng, thuế doanh nghiệp; tạo thói quen tiêu dùng không tốt, tác động xấu tới văn hóa đọc, tiêu dùng của người dân...

“Việc sử dụng xuất bản phẩm lậu, xuất bản phẩm giả tạo thành một thói quen tiêu dùng không tốt đối với thị trường kinh doanh xuất bản phẩm, tác động xấu đến định hướng phát triển văn hóa đọc, văn hóa tiêu dùng của người dân. Mặt khác, việc bạn đọc sử dụng xuất bản phẩm lậu, xuất bản phẩm giả đã tiếp tay cho hành vi vi phạm phạm luật; Xuất bản phẩm lậu, xuất bản phẩm giả với chất lượng kém tác động xấu đến người sử dụng, đặc biệt là đối với trẻ em. Một số cuốn sách giả, sách lậu không được biên tập, thẩm định nội dung, vi phạm các quy định của pháp luật đã tác động tiêu cực đến việc tiếp nhận thông tin, tri thức, niềm tin của độc giả”, ông Nguyễn Ngọc Bảo nhấn mạnh.

TS Vũ Thùy Dương, Trưởng khoa Xuất bản, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng cho rằng, vấn nạn sách lậu, sách giả đã ảnh hưởng nặng nề đến tác giả, đến nhà xuất bản và với độc giả. Người mua sách chưa nhận thức được việc tiếp tay tiêu thụ sách giả, sách lậu không chỉ phá hệ thống sách bản quyền của các nhà xuất bản, các doanh nghiệp làm sách chính thống, mà còn làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín, danh tiếng của ngành xuất bản trong nước. Điều này ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của văn hóa đọc. Vì thế, theo TS Vũ Thùy Dương, trong lúc chờ đợi có những thay đổi mang tính bước ngoặt trong quản lý nhà nước thì mỗi người đọc chúng ta cần kiên quyết nói không với sách giả, sách lậu.

Ông Nguyễn Hữu Giới, Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam chỉ ra mối nguy hại lớn nhất, nguy hiểm nhất mà sách lậu, sách giả đem đến chính là việc người đọc, các thư viện mua phải sách lậu, sách giả về dùng, nghìa là chúng ta đang tiếp tay cho một việc làm sai trái trong xã hội văn minh, đồng thời chấp nhận thói “ăn cắp tri thức”, “ăn cắp bản quyền tác giả”; chấp nhận những cuốn sách này như một món ăn tinh thần sai lệch về nội dung và yếu kém về hình thức – thẩm mĩ.

Trong khi đó, các đơn vị xuất bản cũng chia sẻ về những ảnh hưởng nặng nề vì sách giả, sách lậu. Nhà xuất bản Trẻ thống kê đơn vị có hơn 300 đầu sách bị làm giả, trong đó có cuốn Cha giàu, cha nghèo nhái từ bộ Dạy con làm giàu. Một số sách dạy ngoại ngữ, truyện Nguyễn Nhật Ánh hay bộ Gieo mầm tính cách cũng bị in lậu tràn lan trên thị trường.

Đại diện Nhà xuất bản Trẻ lấy ví dụ câu chuyện về sách thật, sách giả qua trường hợp của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, trong một lần ông ký tặng ở Hà Nội. Khi ấy, một độc giả nhí của nhà văn đi cùng bố mẹ, mang đến 10 cuốn sách lậu để ông ký tặng. Tình huống khiến tác giả lặng người, phải xin nghỉ giải lao để lấy lại bình tĩnh. Nhà xuất bản sau đó tặng cho độc giả một cuốn sách thật.

Đại diện Công ty CP Sách điện tử Waka khẳng định, vấn nạn làm giả, in lậu xuất bản phẩm ngày càng tinh vi. Gần 100 tấn sách với 400 đầu sách, 400 nghìn bản in lậu cùng các thiết bị in đã bị thu giữ (Thạch Thất, Hà Nội năm 2002), 90 nghìn cuốn sách giáo khoa giả (Thái Bình năm 2022), 7 tấn ấn phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ.

“Chỉ có 2-3% lượng khách hàng quan tâm đến sản phẩm mình mua là sách thật hay sách giả. Các giải pháp chống giả như tem thông minh cho sách in, hay các chỉ dấu điện tử (thủy vân số...) cũng có những đơn vị đăng ký sở hữu trí tuệ về công nghệ xác minh, tuy nhiên những người dùng cuối vẫn còn biết đến những giải pháp này rất ít”, vị này nêu.

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản - In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông đã thẳng thắn chỉ ra những mặt hạn chế của các đơn vị xuất bản, của cơ quan quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương trong việc phát hiện, xử lý những cá nhân, đơn vị in sách lậu, sách giả.

“Chế tài xử lý hành vi in sách lậu, sách giả vẫn còn nhiều điều bất cập, vì thế thời gian tới Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ rà soát lại hành lang pháp lý, nghiên cứu sửa đổi thêm một số nội dung trong Luật Xuất bản để kịp thời bắt kịp với thực tiễn đặt ra”, Cục trưởng Nguyễn Nguyên nhấn mạnh.

Theo Cục trưởng Nguyễn Nguyên, công tác tuyên truyền phải được đẩy mạnh hơn nữa. “Chúng tôi đã lập nhóm Zalo các nhà báo hỗ trợ cho các đơn vị xuất bản và tới đây họ không chỉ tuyên truyền sách hay, sách tốt mà cung cấp về sách lậu, sách giả. Hiện nay, một số cơ sở đào tạo luật đã có những quy định bắt buộc sinh viên học sách thật. Tới đây, chúng tôi mong muốn cơ sở đào tạo đại học, cao đẳng trên toàn quốc có những cam kết để 100% sinh viên học sách thật”, Cục trưởng Nguyễn Nguyên nói.

Hương Mi