Kể từ buổi bình minh của thiên văn học, con người đã luôn ám ảnh với câu hỏi liệu có nền văn minh nào khác tồn tại trong vũ trụ hay không. Thật vậy, sự tập trung của khoa học vào khám phá Hành tinh Đỏ phần lớn là để trả lời cho câu hỏi này, bởi trước đây đã xuất hiện những dấu vết cho thấy sự sống có thể đã từng tồn tại trong lịch sử sơ khai của sao Hỏa. 

Trên thực tế không cần phải đặt chân lên sao Hỏa để nghiên cứu hành tinh này. Khoảng 11 triệu năm trước, một đám thiên thạch trên sao Hỏa được gọi là nakhlite đã va vào Trái đất, việc phát hiện ra chúng đã khiến cho quá trình nghiên cứu Hoả tinh trở nên thuận tiện hơn. 

Những thiên thạch này có khả năng bị đẩy bởi một lực tác động rất lớn trên sao Hỏa, lơ lửng trong hệ mặt trời và cuối cùng tìm đường đến Trái đất. Nghiên cứu sinh tiến sĩ người Thụy Điển, Josefin Martell, cùng với một nhóm các nhà khoa học tại Đại học Lund đã nghiên cứu các đặc tính của của những tảng đá này.

Mặc dù nhóm của Martell không tìm kiếm các cấu trúc sinh học trong mảnh vỡ không gian, nhưng thành phần hóa học của thiên thạch cho thấy sự xuất hiện của nước - điều kiện tiên quyết cho sự sống trên sao Hỏa. Vậy điều tra mức độ tiếp xúc của một nakhlite với nước khi ở trên sao Hỏa có thể trả lời điều gì? Trong một thông cáo báo chí, ông Martell cho biết câu hỏi trọng tâm là liệu sự sống có từng tồn tại ở đó hay không.

Ông Martell cho rằng khả năng khác có thể xảy ra là các nakhlite đã tiếp xúc với nước sau khi các mỏ băng nhỏ dưới lòng đất tan chảy do một thiên thạch va chạm với sao Hỏa hơn 700 trăm triệu năm trước. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là sự sống chưa từng tồn tại ở những nơi hoặc thời điểm khác trên sao Hỏa.

Rõ ràng nếu không có sự hiện diện của nước, sự sống không thể nảy sinh. Nhưng liệu có đủ nước để hỗ trợ sự sống trên sao Hỏa không? Câu trả lời có thể là có, một số nhà khoa học hành tinh nổi tiếng, trong đó có giáo sư Erik Asphaug của Đại học Arizona, đã đưa ra giả thuyết sự sống từng nảy nở trên sao Hoả. 

Mặc dù bây giờ sao Hỏa trông khô ráo, nhưng không phải lúc nào cũng như vậy: khí hậu dao động dữ dội và bầu không khí vắng vẻ đã từ từ biến sao Hỏa thành một hành tinh sa mạc khắc nghiệt. Tuy nhiên, nước đã từng rất dồi dào trên sao Hỏa, các lòng sông và bằng chứng vật lý về hệ thống thủy nhiệt đã chứng thực điều đó.

Sử dụng kỹ thuật chụp ảnh không phá hủy, các nhà địa chất Thụy Điển đã xác định mức độ hạn chế mà nước tương tác với các hạt của một khoáng chất được gọi là olivin. Kết quả của nghiên cứu  chỉ ra rằng các khoáng chất đã thực sự tiếp xúc với nước.

Các mảnh vỡ nakhlite có thể đã xuất hiện trên Trái đất cách đây khoảng 11 triệu năm, nhưng chúng đã rời khỏi sao Hỏa ước tính khoảng 1,3 tỷ năm trước. Do đó, nakhlit đại diện cho một trong những mẫu vật cổ nhất của địa chất sao Hỏa mà chúng ta có thể tiếp cận. 

Trong khi lịch sử sơ khai của sao Hỏa – thời điểm mà sự sống có thể đã phát triển – vẫn còn là một bí ẩn, những mẫu này được cho là sẽ tiết lộ thêm nhiều thông tin chi tiết về nước trên sao Hỏa.

Nhóm của Martel đã phát hiện ra sự hiện diện trước đó của nước trên các mẫu bằng cách bắn nơtron vào chúng. Nơtron, là các hạt hạ nguyên tử mang điện tích trung hòa, rất giỏi trong việc phát hiện sự hiện diện của hydro, một trong hai thành phần tạo nên nước.

Vì nước đóng vai trò quan trọng đối với tiến trình phát triển của sự sống trên Trái đất, nên nguyên tô này được coi là điều kiện chính, cần thiết cho sự tiến hóa của sự sống nguyên thủy. 

Trên thực tế, sự hiện diện của nước trên Trái đất nguyên thủy đã thúc đẩy quá trình tiến hóa của đời sống vi sinh vật phức tạp nhanh chóng, hoặc giả thuyết các vi sinh vật ngoài vũ trụ sau khi xâm nhập đã tạo cho Trái đất một cuộc tiến hóa.

Theo Science Daily, Tiến sĩ Dominic Papineau cho biết: “Sự sống có thể đã bắt đầu ít nhất từ 300 triệu năm sau khi Trái đất hình thành. Về mặt địa chất, quá trình này diễn ra nhanh chóng - khoảng một vòng quay của Mặt trời xung quanh thiên hà". Ông còn cho rằng những phát hiện này có ý nghĩa đối với khả năng tồn tại sự sống ngoài Trái đất. Nếu sự sống xuất hiện tương đối nhanh chóng, với điều kiện thích hợp, điều này làm tăng cơ hội tồn tại sự sống trên các hành tinh khác.

Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn tranh luận về việc liệu nước có tồn tại đủ lâu trên sao Hỏa để sự sống phát triển hay không. Bí ẩn sẽ dễ dàng được giải đáp hơn khi các mẫu đá trên sao Hỏa được thu thập bởi tàu Perseverance Rover của NASA trở về Trái đất vào khoảng năm 2030. 

Ngọc Đỗ