Cách đây 40 năm, ngày 26/3/1983, tại Thủ đô Hà Nội, các đại biểu của 15 tổ chức Hội hoạt động trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật đã tiến hành Đại hội thành lập Liên hiệp Hội Việt Nam. Ngày 29/7/1983, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành Quyết định số 121-HĐBT cho phép Liên hiệp Hội Việt Nam chính thức thành lập và hoạt động.

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) từ đó trở thành tổ chức tập hợp, đoàn kết và phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH&CN đã được thành lập với chủ tịch đầu tiên là GS.VS. Thiếu tướng, AHLĐ Trần Đại Nghĩa. 

Thấm nhuần lời dạy của Bác: “Là một bộ phận trong lực lượng cách mạng, trí thức có nhiệm vụ thi đua phụng sự Tổ quốc, phụng sự Nhân dân”, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam luôn mang trên mình nhiệt huyết cách mạng, khát vọng vươn lên, đưa khoa học và công nghệ trở thành động lực, là quốc sách hàng đầu để phát triển đất nước…

Trong suốt chặng đường xây dựng và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước, Liên hiệp Hội Việt Nam đã trở thành tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam, đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần đáng kể vào sự nghiệp phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong 40 năm qua, với 8 kỳ Đại hội, Liên hiệp Hội Việt Nam đã có những bước phát triển lớn mạnh, ngày càng thực hiện tốt vai trò, chức năng tập hợp, đoàn kết, phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH&CN người Việt Nam ở trong và ngoài nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.

Trong suốt quá trình ấy, đặc biệt là từ sau khi Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 42-CT/W ngày 16/4/2010 về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, trong đó đã khẳng định “Liên hiệp Hội Việt Nam là một tổ chức chính trị - xã hội, có hệ thống từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. 

Phát triển Liên hiệp Hội Việt Nam là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và của đội ngũ trí thức KH&CN..”, Liên hiệp Hội Việt Nam đã và đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, tiếp tục khẳng định được vai trò, vị thế tổ chức chính trị - xã hội của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam.

Tính đến nay, Liên hiệp Hội Việt Nam có 156 hội thành viên gồm: 63 Liên hiệp hội địa phương và 93 Hội ngành toàn quốc. Liên hiệp hội các tỉnh, thành phố tiếp tục được củng cố, kiện toàn; quy mô và cơ cấu tổ chức của các Hội ngành toàn quốc không ngừng được mở rộng (cùng với hội, tổng hội còn có các hiệp hội tham gia là hội thành viên).

Hệ thống tổ chức KH&CN trực thuộc Đoàn Chủ tịch cũng tăng lên mạnh mẽ với gần 600 đơn vị. Liên hiệp Hội Việt Nam có 3 đơn vị trực thuộc là: Nhà xuất bản Tri thức; Quỹ hỗ trợ Sáng tạo kỹ thuật Việt Nam - Vifotec; Báo Tri thức và Cuộc sống. Toàn hệ thống đã thu hút được trên 3,7 triệu hội viên, trong đó, có khoảng 2,2 triệu trí thức.

Hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam có Đảng đoàn Liên hiệp Hội Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Ban Bí thư Trung ương Đảng, 53 đảng đoàn Liên hiệp hội địa phương đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của các Tỉnh ủy, Thành ủy trực thuộc Trung ương, 1 Đảng đoàn Hội ngành toàn quốc. Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam có 58 chi bộ trực thuộc với hơn gần 800 đảng viên; phần lớn các Liên hiệp hội địa phương đều có các tổ chức đảng trực thuộc cấp ủy địa phương. Công đoàn Liên hiệp Hội Việt Nam trực thuộc Công đoàn Viên chức Việt Nam có 17 tổ chức công đoàn trực thuộc với trên 1.000 công đoàn viên. Đoàn Thanh niên Liên hiệp Hội Việt Nam trực thuộc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Khối các cơ quan Trung ương có 11 chi đoàn trực thuộc.

Cả một chặng đường 40 năm xây dựng và phát triển, cùng với chiều dài lịch sử của đất nước, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam đã có nhiều cống hiến trong các hoạt động phát huy sức mạnh của liên minh công - nông - trí, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Các hoạt động của Liên hiệp Hội Việt Nam trải dài trên các lĩnh vực như: phổ biến kiến thức, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, tôn vinh trí thức, tổ chức các giải thưởng sáng tạo khoa học và kỹ thuật, tư vấn, phản biện và giám định xã hội…

Đơn cử như hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội: Từ khi thành lập đến nay, Liên hiệp Hội Việt Nam tập hợp được đông đảo chuyên gia, trí thức ở nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau và đã thực hiện hàng nghìn nhiệm vụ tư vấn, phản biện, góp ý khách quan, thẳng thắn và kịp thời nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến chủ trương, chính sách, các dự thảo văn kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước, nhiều dự án đầu tư trọng điểm có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Các nhiệm vụ tập trung vào góp ý các dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng các cấp, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, KH&CN, giáo dục và đào tạo, bảo vệ môi trường, y tế; các dự thảo luật quan trọng; các dự án đầu tư trọng điểm; các vấn đề nóng cần sự vào cuộc của trí thức KH&CN từ trung ương đến địa phương.

Nổi bật có thể kể đến như góp ý Báo cáo chính trị trình các Đại hội của Đảng; góp ý dự thảo Hiến pháp năm 2013; Dự án Bauxit Tây Nguyên, góp ý xây dựng sân bay Long Thành, Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, Dự án mỏ sắt Thạch Khê, Hà Tĩnh, Góp ý Quy hoạch mạng lưới đường sắt, đường bộ và cảng hàng không, sân bay thời kỳ 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2050...

Có thể nói, hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp Hội ở Trung ương, địa phương và các hội ngành thành viên đã đóng góp tích cực vào việc xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật. Đồng thời góp phần thực hiện có hiệu quả các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Hoạt động này đã và đang trở thành một kênh thông tin đáng tin cậy giúp Đảng và Nhà nước khi xem xét quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Với những nỗ lực ấy, trong 40 năm xây dựng và phát triển, Liên hiệp Hội Việt Nam đã vinh dự nhận được những khen thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước như: Huân chương Hồ Chí Minh (theo Quyết định số 336/QĐ/CTN ngày 25/3/2008); Huân chương Độc lập hạng Nhất (theo Quyết định số 07/KT/CT ngày 05/01/1999); Cờ thi đua, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và nhiều Bằng khen của các Ban, Bộ, ngành, cơ quan Trung ương. 

Bên cạnh đó, Liên hiệp Hội Việt Nam cũng nhận được rất nhiều khen thưởng của các cơ quan theo các nội dung công việc như: Bằng khen của Ban Đối ngoại Trung ương tặng cho Liên hiệp Hội Việt Nam trong 06 năm liên tiếp từ năm 2016-2021; Bằng khen cho Đoàn TNCS HCM Liên hiệp Hội Việt Nam đã có thành tích xuất sắc trong công tác đoàn và phong trào thanh niên năm 2013 theo Quyết định số 32/QĐ/ĐTNK ngày 09/01/2014 của Đoàn khối các cơ quan Trung ương.

Cùng với đó, trong suốt 40 năm qua, nhiều lãnh đạo Liên hiệp Hội Việt Nam qua các thời kỳ đã được trao tặng các danh hiệu cao quý như: Cố GS.VS. Vũ Tuyên Hoàng, nguyên Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, nhiều lãnh đạo Liên hiệp Hội Việt Nam được trao tặng Huân chương Độc lập, Huân chương Lao động và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Đây là sự công nhận cho những nỗ lực xây dựng, phát triển và đóng góp của Liên hiệp Hội Việt Nam trong suốt 4 thập kỷ qua và cũng là niềm tự hào, động lực để tiếp tục vươn lên trong thời kỳ mới.

PV