Theo đó, Sở Giao thông vận tải Hà Nội đưa ra căn cứ pháp lý và sự cần thiết việc Thu phí phương tiện cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm giảm ùn tắc giao thông:

Thực hiện Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND ngày 04/7/2017 thông qua Đề án "Tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn TP Hà Nội, giai đoạn 2017 - 2020 tầm nhìn 2030" với 37 nhóm giải pháp đồng bộ kết hợp các biện pháp hành chính và kinh tế. Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân Thành phố, UBND Thành phố đã triển khai 28/37 nhiệm vụ. Kết cấu hạ tầng giao thông được tập trung trong đầu tư theo quy hoạch, tỷ lệ đất giành cho giao thông tăng hơn. Vận tải hành khách công cộng được mở rộng và nâng cao chất lượng. Tuy nhiên, kết cấu hạ tầng giao thông vận tải chưa đồng bộ theo quy hoạch, các tuyến vành đai 1-2-3 được đầu tư chưa hoàn chỉnh. Vành đai 4, vành đai 5 chưa được đầu tư. Các tuyến đường sắt đô thị đều chậm tiến độ, theo như dự kiến. Tỷ lệ vận tải hành khách công công chưa đạt theo yêu cầu đề ra. Tình trạng ùn tắc giao thông vẫn diện biến phức tạp đặc biệt vào giờ cao điểm và các dịp lễ, tết tập trung đông người. Vì vậy, việc tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp tăng cường quản lý phương tiện giao thông cá nhân theo Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân Thành phố, trong đó có “giải pháp thu phí phương tiện xe cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm hạn chế ùn tắc giao thông” là hết sức cần thiết.

“Phí phương tiện xe cơ giới đi vào một số khu vực nhằm giảm ùn tắc giao thông” gọi tắt là: “Phí giảm ùn tắc giao thông” là một loại phí mới chưa có trong Luật Phí và lệ phí được Quốc hội quy định; ngày 28/8/2018, UBND Thành phố có văn bản số 3977/UBND-ĐT về việc đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định của pháp luật để phù hợp với tình hình thực tế làm cơ sở thực hiện; Ngày 16/10/2018, tại văn bản số 10040/VPCP-KTTH Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho Thành phố Hà Nội lập Đề án “Thu phí phương tiện cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm giảm ùn tắc giao thông” trình Hội đồng nhân dân Thành phố theo quy định.

Ngày 19/06/2020, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Viêt Nam đã ban hành Nghị quyết số 115/2020/QH14 ngày 19/06/2020 của Quốc hội về "Thí điểm một số cơ chế, chính sách tài chính - ngân sách đặc thù đối với thành phố Hà Nội"

Thực hiện Nghị quyết số 115/2020/QH14 ngày 19/06/2020, ngày 21/10/2021 HĐNDTP có thông báo số 37/TB-NĐND và UBNDTP có văn bản số 3637/UBND-TH ngày 20/10/2021 v/v chuẩn bị nôi dung trình kỳ họp cuối năm 2021 của HĐND TP giao Sở GTVT xây dựng xây dựng Nghị quyết thông qua Đề án: “Thu phí phương tiện cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm giảm ùn tắc giao thông” để trình Hội đồng nhân dân Thành phố xem xét thông qua.

Khái niệm phí giảm ùn tắc giao thông:

Là một loại phí mà người điều khiển phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (ô tô) phải trả khi đi vào khu vực có nguy cơ ùn tắc giao thông. Nhằm giảm lưu lượng xe ô tô đi vào góp phần giảm ùn tắc giao thông.

Đây là một biện pháp kinh tế của cơ quan nhà nước nhằm điều chỉnh hành vi của người điều khiển phương tiện giao thông xe cơ giới đường bộ khi không cần thiết đi vào vùng thu phí, đồng thời khuyến khích việc sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng. Nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trong phạm vi thu phí.

Loại phí này không trùng với danh mục các loại phí và lệ phí được xác định trong Luật phí và lệ phí số 97/2015/QH13 ngày 25/11/2015 cũng như các loại phí, lệ phí liên quan đến phương tiện đường bộ và sử dụng đường bộ theo các nghị định của Chính phủ, các thông tư của Bộ Tài chính quy định

Đối tượng thu phí:

Đối tượng thu phí: các xe ô tô di chuyển từ bên ngoài vào trong khu vực thu phí có nguy cơ ùn tắc giao thông (Trừ các phương tiện được miễn phí: xe ưu tiên theo quy định hiện hành, xe Công an, quân đội, xe cứu thương, xe cứu hỏa; xe công vụ; xe buýt công cộng, xe ô tô vận tải hàng hóa,...).

Các phương tiện được miễn phí có điều kiện: xe hộ gia đình và xe ô tô của cơ quan công sở trong khu vực thu phí bắt buộc phải đi lại qua khu vực thu phí được miễn phí theo lượt nhất đinh.

Các đối tượng được giảm phí: xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách (xe hợp đồng, xe du lịch, taxi, ...).

Phạm vi thu phí:

Nguyên tắc:

Là khu vực có nguy cơ ùn tắc giao thông.

Là khu vực có thể tổ chức giao thông thuận tiện cho các phương tiện giao thông không cần đi vào khu vực thu phí có điều kiện thuận lợi để vòng tránh và đi qua địa bàn thành phố một cách thuận lợi.

Là khu vực có điều kiện để tổ chức xây dựng, lắp đặt các trạm thu phí, ít ảnh hưởng đến giao thông và hạn chế gây ùn tắc giao thông tại điểm thu phí.

Trên cơ sở các nguyên tắc nêu trên, căn cứ kết cấu hạ tầng giao thông và mật độ giao thông, dự kiến phạm vi thu phí giới hạn bởi các đường: Vành đai 3 – Cầu Thanh Trì – Pháp Vân – Mai Dịch – Phạm Văn Đồng - trục Tây Thăng Long – Võ Chí Công – Cầu Nhật Tân – Đường Hoàng Sa – Đường Trường Sa – Đường Lý Sơn – Đường Nguyễn Văn Linh và khép kín vào Vành đai 3.

Với vành đai thu phí như trên,dự kiến đặt trạm thu phí tại 68 vị trí và 87 trạm thu phí. Phạm vi thu phí này có điều kiện để các xe ô tô các tỉnh thành phố không cần thiết đi qua khu vực thu phí có điều kiện đi ra ngoài khu vực thu phí.

Dự kiến mức thu:

Nguyên tắc xác định mức thu:

Mức thu phí được xác định đảm bảo bù đắp chi phí đầu tư và chi phí vận hành bảo trì hệ thống thu phí.

Mức thu phí phải đảm bảo tác động đến việc thay đổi hành vi của người tham gia giao thông theo hướng tích cực: Điều chỉnh lộ trình, hoặc chuyển sang phương tiện giao thông công cộng khi di chuyến đi vào khu vực có nguy cơ ùn tắc giao thông.

Mức thu phí phải đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội và phù hợp với khả năng đóng góp của người tham gia giao thông.

Dự kiến khung mức thu:

Trên cơ sở khái toán kinh phí đầu tư và chi phí vận hành bảo trì hệ thống thu phí và lưu lượng xe thu phí (được xác định dựa số liệu thu phí của Tổng cục đường bộ và đếm lưu lượng, dự kiến số lượng không đi vào khu vực thu phí…) dự kiến mức thu phí thấp nhất đủ bù đắp chi phí đầu tư và chi phí quản lý, vận hành khoảng 50.000, đồng.

Theo nguyên tắc mức phí đủ tác động điều chỉnh hành vi trên cơ sở thực tế về mức thu các điểm đỗ xe trong khu vực trung tâm Thành phố. Dự kiến mức thu hợp lý để có tác dụng điều chỉnh hành vi người điều khiển phương tiện khoảng 100.000, đồng.

Mức phí cụ thể và các chính sách miễn giảm cho các đối tượng sẽ được UBND thành phố (trên cơ sở dự án đầu tư và phương án quản lý tài chính của sự án đầu tư được duyệt) trình HĐND TP xem xét tại kỳ họp trong năm 2024 trước khi thu phí.

Điều kiện thực hiện:

Điều kiện pháp lý: Xây dựng, hoàn thành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, quy định liên quan làm căn cứ pháp lý để thực hiện việc thu phí như Nghị quyết HĐND (xác định loại phí; phạm vi thu phí; mức thu phí; chính sách miễn giảm cho các đối tượng phải thu phí); kiến nghị sửa đổi, bổ xung các quy định pháp luật của Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, Ngành và HĐND- UBND Thành phố, quy định về quản lý phương tiện giao thông đường bộ; quy định về người đăng ký phương tiện giao thông, có trách nhiệm mở tài khoản và gắn các thiết bị thu phí không dừng; quy định về xử lý truy thu đối với lái xe không nộp phí và quy định về xử lý phạt đối với các đối tượng cố tình không nộp phí; trách nhiệm của các bên liên quan trong quá trình xây dựng, quản lý và vận hành việc thu phí và người nộp phí cũng như các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan.

Điều kiện về công nghệ thu phí: Quy định về số hóa phương tiện giao thông trên phạm vi cả nước, đồng bộ hệ thống cơ sở dữ liệu và chia sẻ dữ liệu về phương tiện giao thông trên toàn quốc gắn với cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia để có thể thực hiện được thu phí phí không dừng và xử lý vi phạm bằng hình ảnh (phạt nguội) đảm bảo không ùn tắc giao thông tại khu vực thu phí.

Đảm bảo điều kiện về cơ sở hạ tầng và phương án quản lý thu phí: Lập dự án đầu tư xây dựng các trạm thu phí và xây dựng phương án tổ chức quản lý thu, chi và sử dụng nguồn thu trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và thực hiện việc đầu tư xây dựng theo quy định.

Lộ trình thực hiện:

Dự kiến HĐND TP thông qua Đề án: “Thu phí phương tiện cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm giảm ùn tắc giao thông” tại kỳ họp cuối năm 2021 về loại phí và khung phí.

Từ năm 2022-2023: Hoàn thiện các điều kiện thu phí. Xây dựng dự án đầu tư trạm thu phí. Phương án tài chính, quản lý chi phí, xác định cụ thể mức thu phí và các chính sách miễn giảm cụ thể cho các đối tượng thu phí.

Năm 2024 Trình HĐND TP ban hành mức thu phí cụ thể và các chính sách miễn giảm phí theo dự án đầu tư được duyệt và tổ chức thực hiện sau khi HĐND TP quyết định trong năm 2024

Trên đây là nôi dung cơ bản của Đề án, Sở Giao thông vận tải Hà Nội tham mưu cho UBND Thành phố xem xét trình HĐND Thành phố xem xét thông qua trong kỳ họp tháng 12/2021.

Vân Mai