Thời gian qua, các cấp, các ngành, địa phương trong tỉnh Thanh Hóa đã đẩy mạnh nghiên cứu,ứng dụng khoa học công nghệ (KH&CN) trong trong trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản; thu hút các nguồn lực, nhất là các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, tạo ra các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm, gắn với chế biến, tiêu thụ theo chuỗi giá trị.

Đối với trồng trọt, Thanh Hóa đã nghiên cứu, tạo thành công thêm 12 giống lúa, 6 giống mía, du nhập nhiều giống cây ăn quả mới như: vải không hạt, nhãn chín sớm, xoài keo, xoài cát, chanh leo, nho hạt đen, na Thái, ổi không hạt, hồng xiêm… Cùng với đó là các giống hoa, cây dược liệu quý hiếm có giá trị kinh tế cao phù hợp điều kiện địa phương. Đồng thời phục tráng các loại cây trồng như: lúa nếp hạt cau, nếp cẩm, bưởi Luận Văn…, nhất là việc bảo tồn, lưu giữ các giống lúa bản địa: nếp hạt cau, nếp cái hoa vàng.

Bên cạnh đó, Thanh Hóa còn ứng dụng thành công công nghệ nuôi cấy mô nhân giống cây trồng sạch bệnh, ứng dụng trồng ngô biến đổi gen với 10.900 ha; xây dựng hoàn chỉnh quy trình và ứng dụng trên 6.900 ha lúa sản xuất thông minh thích ứng biến đổi khí hậu tại các huyện Yên Định, Thiệu Hóa. Đặc biệt là việc tiếp nhận, chuyển giao thành công công nghệ sinh học, các mô hình kỹ thuật tiến bộ trong sản xuất nấm ăn, nấm dược liệu, đông trùng hạ thảo…; ứng dụng công nghệ nhà kính, nhà màng để sản xuất rau, quả, hoa trên 170 ha, trong đó ứng dụng công nghệ thủy canh với 2.000m2.

Ngoài ra, Thanh Hóa cũng đẩy mạnh hoạt động ứng dụng, chuyển giao công nghệ tưới nước, tiết kiệm (tưới phun, tưới nhỏ giọt, tưới thấm) đối với rau an toàn, cây ăn quả và vùng mía thâm canh đạt 2.810 ha. Một số các mô hình nông nghiệp công nghệ cao thành công và được nhân rộng, như: Lúa - cá kết hợp ở huyện Hà Trung (35 ha), lúa - rươi ở các huyện Nông Cống, Quảng Xương (8 ha), lúa hữu cơ các huyện Yên Định, Nông Cống (20 ha), bưởi hữu cơ huyện Yên Định (12 ha), cam hữu cơ huyện Thạch Thành (45 ha); phát triển các sản phẩm lúa nếp đặc sản mang giá trị cao khoảng 5.000 ha. Thu hút 5 dự án chăn nuôi lợn và gà công nghệ cao, tổng mức đầu tư 650 tỷ đồng, quy mô 10.800 lợn nái, 48.000 lợn thịt/năm, 96.000 lợn con/năm, 1,45 triệu con gà thịt/năm. Đã có 25.394,95 ha rừng tại 7 huyện (Thạch Thành, Quan Sơn, Quan Hóa, Lang Chánh, Thường Xuân, Vĩnh Lộc, Cẩm Thủy) được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC), với sự tham gia liên kết của 4.136 hộ...

Trong chăn nuôi, đã ứng dụng hiệu quả công nghệ thụ tinh nhân tạo bằng tinh phân giới tính cho bò sữa, thụ tinh nhân tạo nâng cao tầm vóc đàn bò thịt, cấy truyền phôi nâng cao khả năng chống bệnh cho bò, nhân nhanh giống tốt; sản xuất tinh trâu nâng cao tầm vóc đàn trâu, đưa các giống vật nuôi mới vào sản xuất. Chú trọng nghiên cứu lai tạo giống lợn mới: lợn đực Móng Cái lai với Maisan - Trung Quốc. Ngoài ra còn tiếp nhận, nhập nội giống bò ngoại năng suất cao, chất lượng vào sản xuất. Bảo tồn phục tráng các giống con nuôi bản địa giá trị kinh tế cao như: bò vàng, vịt Cổ Lũng, ngan sen, phục vụ nhân giống, lai tạo giống mới. Xây dựng các mô hình trang trại chăn nuôi tập trung quy mô lớn, áp dụng hệ thống chuồng kín, nuôi sàn, điều hòa độ ẩm và nhiệt độ, xử lý chất thải và kiểm soát dịch bệnh theo hướng an toàn.

Đối với nuôi trồng thủy sản, tập trung nghiên cứu xây dựng quy trình, hoàn thiện kỹ thuật và mô hình nhân giống năng suất cao, chất lượng tốt với tôm sú, tôm thẻ, cua xanh, phi tiến vua… là giống bản địa quý hiếm, năng suất cao. Đặc biệt ứng dụng các công nghệ nuôi tôm thẻ chân trắng thâm canh 3 - 5 giai đoạn, giảm chất thải, công nghệ biofloc, công nghệ nuôi tuần hoàn tiết kiệm nước trong nuôi trồng thủy sản với diện tích 150 ha ở các huyện ven biển Hoằng Hóa, Nga Sơn, Quảng Xương… Không những thế còn ứng dụng vật liệu mới, đóng hầm bảo quản sản phẩm thủy sản thiết bị dò cá sona, ứng dụng cơ giới hóa trong khai thác, thu lưới, máy thu thả câu, hệ thống đèn led,... Nghiên cứu ứng dụng hệ thống tời thu lưới thủy lực cao trên tàu lưới vây nhằm tăng hiệu quả đảm bảo an toàn lao động cho các đội tàu khi ra khơi…

Hầu hết các mô hình nông nghiệp ứng dụng KH&CN bước đầu đạt hiệu quả kinh tế rõ rệt, với lợi nhuận trung bình đạt 200 triệu đồng/ha/năm đối với mô hình trồng trọt, gấp 2,5 đến 3 lần so với sản xuất nông nghiệp thông thường; chăn nuôi lợi nhuận bình quân đạt từ 1,5 đến 2 tỷ đồng/trang trại/năm, gấp 2 lần so với chăn nuôi truyền thống; thủy sản lợi nhuận hơn 2 tỷ đồng/ha/năm; 80% các mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng KH&CN cao trên địa bàn tỉnh đã có doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, 20% mô hình còn lại có thị trường tiêu thụ ổn định. Nông dân đã từng bước phát huy vai trò làm chủ sản xuất, ứng dụng KH&CN, tham gia chuỗi giá trị và là người hưởng lợi trong quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn.

Nguyễn Khang