Phát triển du lịch nông thôn là một trong những nội dung quan trọng của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Kể từ khi mở rộng địa giới hành chính ngày 1/8/2008, Thủ đô Hà Nội có thêm nhiều điểm đến du lịch ở khu vực nông thôn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm, góp phần đưa nông thôn Hà Nội chuyển biến theo hướng văn minh, hiện đại. 

Theo báo cáo, từ năm 2022, Hà Nội có 2 sản phẩm OCOP đầu tiên được đánh giá, phân hạng 4 sao, thuộc nhóm sản phẩm dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch. Đó là điểm du lịch dịch vụ làng quê Hồng Vân (xã Hồng Vân, huyện Thường Tín) và Khu sinh thái Phù Đổng Green Park (xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm).

Ở khu vực ngoại thành, gắn với du lịch nông nghiệp, nông thôn, làng nghề, du lịch sinh thái, còn có điểm du lịch xã Dương Xá, điểm du lịch Phù Đổng (Gia Lâm); điểm du lịch làng nghề lược sừng Thụy Ứng, điểm du lịch làng nghề mộc cao cấp Vạn Điểm (Thường Tín); điểm du lịch Đại Áng, điểm du lịch Yên Mỹ (Thanh Trì); điểm du lịch thôn Lòng Hồ, xã Kim Sơn (thị xã Sơn Tây).

Đánh giá tiềm năng của du lịch nông nghiệp, nông thôn Hà Nội, bà Nguyễn Thị Phượng, Hội Khoa học kinh tế nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam cho rằng, Thủ đô có lợi thế lớn khi phát triển du lịch kết hợp với xây dựng nông thôn mới và đã hình thành được nhiều điểm du lịch ở nông thôn như khu thắng cảnh Hương Sơn; làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây); các mô hình du lịch kết hợp nông nghiệp như trang trại dê trắng, trang trại đồng quê Ba Vì (huyện Ba Vì). Ngoài ra, Hà Nội còn có nhiều làng nghề nổi tiếng như gốm sứ Bát Tràng (huyện Gia Lâm), lụa Vạn Phúc (quận Hà Đông), mây tre đan Phú Vinh (huyện Chương Mỹ), sơn mài Hạ Thái (huyện Thường Tín)… có sức hút với du khách.

Nhận thức rõ được tiềm năng, lợi thế đó, Ủy ban nhân dân thành phố sớm ban hành và triển khai Kế hoạch Phát triển kinh tế du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thành phố giai đoạn 2022 - 2025. Thời gian qua, các sở, ngành, địa phương đã có chương trình, hoạt động lồng ghép nội dung phát triển kinh tế du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới, đồng thời có kế hoạch phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới đến năm 2026 và những năm tiếp theo. Như vậy việc phát triển du lịch nông thôn, xây dựng các điểm du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng là nội dung cốt lõi trong xây dựng nông thôn mới ở thành phố Hà Nội. Theo đó, Hà Nội xác định chủ thể phát triển du lịch nông thôn là cư dân ở nông thôn, bao gồm những người nông dân canh tác trên mảnh đất được cấp quyền sử dụng đất hoặc thuê thêm đất, các chủ hộ làng nghề, các chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn, dưới sự quản lý của chính quyền địa phương. Trong đó, ưu tiên việc bảo đảm hài hòa lợi ích trong phát triển du lịch nông thôn, trước hết là lợi ích của cư dân địa phương tham gia hoạt động du lịch nông thôn.

Phát triển du lịch nông thôn trên địa bàn Hà Nội còn dựa trên 3 trụ cột chính, đó là: kinh tế, môi trường sinh thái và xã hội, đồng thời gắn kết phát triển tiềm năng và lợi thế về nông nghiệp làng nghề để đem lại thu nhập và lợi ích cho các bên tham gia vào hoạt động phát triển du lịch, góp phần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của cư dân vùng nông thôn, xây dựng nông thôn mới đoàn kết, giàu bản sắc văn hóa vùng, miền.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, du lịch nông nghiệp, nông thôn tại Hà Nội vẫn còn gặp khó khăn, hạn chế khi nhiều địa phương chưa nhìn thấy tiềm năng từ loại hình du lịch này. Không ít mô hình còn mang tính tự phát, sao chép lẫn nhau, chưa kết nối được sự tham gia của cộng đồng. Cơ chế quản lý đất đai cho nông nghiệp, nông thôn còn chưa thỏa đáng...

Các địa phương, đơn vị cho rằng, để phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn cần gắn kết với điều kiện tự nhiên và làng nghề của địa phương nhằm thu hút sự tham gia của cộng đồng dân cư. Việc kết nối giữa ngành Du lịch và Giáo dục - Đào tạo cần được đặc biệt quan tâm nhằm đẩy mạnh du lịch học đường trải nghiệm tại vùng nông thôn, tạo nguồn khách ổn định cho điểm du lịch nông nghiệp...

Có thể thấy, du lịch nông thôn vừa giảm áp lực cho điểm du lịch thành phố, vừa tăng cơ hội việc làm cho người dân vùng sâu, vùng xa, đồng thời tác động tích cực tới nhiều tiêu chí xây dựng nông thôn mới, như thu nhập, chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ sở vật chất, môi trường cảnh quan nông thôn... Bên cạnh nỗ lực phục hồi du lịch từ các chủ thể, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang hoàn thiện dự thảo Chương trình phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. Chương trình sẽ được triển khai trên địa bàn khu vực nông thôn cả nước, tập trung tại các điểm du lịch nông thôn do cộng đồng địa phương tổ chức quản lý hoặc có sự tham gia của cộng đồng.

Theo Cục trưởng, Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Trung ương Nguyễn Minh Tiến, mục tiêu dự thảo Chương trình đề ra đến 2025, cả nước sẽ phát triển, chuẩn hóa các điểm đến du lịch nông thôn như: Ít nhất 1 điểm đến/tỉnh (thành phố) được công nhận; 50% cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch nông thôn được công nhận đạt chuẩn; đẩy mạnh chương trình chuyển đổi số, phát triển du lịch gắn với OCOP, có ít nhất 50% điểm du lịch nông thôn đạt chuẩn OCOP 3 sao trở lên được số hóa và kết nối, quảng bá bằng công nghệ số; 100% điểm đến du lịch nông thôn được giới thiệu, quảng bá; 50% điểm du lịch nông thôn áp dụng thương mại điện tử; 70% lực lượng lao động du lịch nông thôn được bồi dưỡng, tập huấn và nâng cao nghiệp vụ, kỹ năng phục vụ khách du lịch... Nguồn vốn thực hiện sẽ được bố trí từ vốn Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để hỗ trợ thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn.

Hương Mi