Bùng nổ mua sắm qua các trang thương mại điện tử

Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, hoạt động thương mại điện tử cũng ngày càng phát triển, đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn của người tiêu dùng trong lĩnh vực mua sắm hiện đại và tiện dụng.

Theo Tổng cục Hải quan, thương mại điện tử với nhiều tính năng ưu việt, cho phép người tiêu dùng mua sắm mọi nơi, mọi lúc từ các cửa hàng trên khắp thế giới một cách nhanh chóng, thuận tiện đang ngày càng phát triển. Tuy nhiên thực tế đặt ra hàng loạt yêu cầu đối với cơ quan hải quan trong việc kiểm soát hàng hóa thương mại điện tử xuyên biên giới.

Trong khi đó, những năm gần đây, với sự ra đời của hàng loạt các website TMĐT như Lazada, Tiki, Shopee, Sendo, Adayroi, DStore,... việc mua sắm, tiêu dùng online đã không còn xa lạ với người người tiêu dùng Việt. Thị trường mua sắm trực tuyến trở nên sôi động hơn khi người tiêu dùng trẻ tham gia vào việc mua bán trên mạng xã hội ngày càng nhiều.

Theo số liệu thống kê của Công ty nghiên cứu thị trường Statista, tổng doanh thu của các công ty TMĐT tại Việt Nam đạt 2,26 tỷ USD, năm 2018 tăng gần 30% so với năm 2017. Tính đến cuối năm 2018, quy mô thị trường TMĐT Việt Nam khoảng 6 tỷ USD. Dự báo trong 4 năm từ 2016 - 2020, quy mô thị trường TMĐT Việt Nam có thể đạt tới 10 tỷ USD.

Phát sinh nhiều gian lận

Thương mại điện tử ngày càng phổ biến, do đó nhiều đối tượng đã lợi dụng để kinh doanh hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ...

Các mặt hàng thời trang, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng... được bày bán công khai, tràn lan trên các website và mạng xã hội.

Chia sẻ với báo chí, ông Chu Xuân Kiên, Cục trưởng Cục Quản lý Thị trường, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả thành phố Hà Nội cho biết, mặc dù các lực lượng chức năng đã quyết liệt đấu tranh, ngăn chặn, nhưng số lượng các vụ việc được phát hiện, xử lý còn thấp. Trong khi đó, các hành vi lợi dụng hoạt động thương mại điện tử để vi phạm pháp luật còn khá phổ biến.

Khó khăn lớn nhất là các đối tượng không có cửa hàng, chỉ thông qua các website, mạng xã hội để quảng bá, giới thiệu sản phẩm, sau đó chuyển hàng và thanh toán trực tiếp theo thỏa thuận. Hàng hóa được phân tán, nhỏ lẻ, cất giấu ở nhiều nơi, thậm chí chỉ bán hàng qua trung gian. Đồng thời, các website được tạo ra và đóng lại trong thời gian ngắn khiến các lực lượng chức năng khó kiểm soát cũng như xác định chứng cứ để đấu tranh, xử lý.

Trong năm 2018, Cục QLTT thành phố Hà Nội đã kiểm tra 120 vụ, xử phạt vi phạm hành chính về TMĐT là 47 vụ. Trong số các vụ việc vi phạm, chủ yếu là các khiếu nại liên quan đến việc khách hàng đã thanh toán nhưng không nhận được sản phẩm, dịch vụ, hoặc sản phẩm, dịch vụ kém chất lượng, hoặc bị mất thông tin cá nhân của chủ tài khoản; sản phẩm dịch vụ không đúng thực tế...

Bên cạnh đó, về vấn đề thông tin cá nhân trên giao dịch thương mại điện tử cũng đã nhận được nhiều phản án của người tiêu dùng. Theo đó, đã có rất nhiều người tiêu dùng bức xúc khi tên, tuổi, số điện thoại, địa chỉ của họ có thể bị các doanh nghiệp sử dụng phương thức TMĐT cung cấp cho bên thứ ba, gây ảnh hưởng đến sự an toàn và bảo mật thông tin của khách hàng...

Cần chế tài đủ mạnh

Để ngăn chặn vấn nạn này, Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đã, đang xây dựng dự thảo Kế hoạch tăng cường công tác phòng, chống việc lợi dụng hoạt động thương mại điện tử để buôn lậu, gian lận thương mại… nhằm góp phần lập lại trật tự, kỷ cương trong hoạt động thương mại điện tử, làm trong sạch môi trường kinh doanh, tạo niềm tin cho người tiêu dùng, thúc đẩy sự phát triển thương mại điện tử bền vững.

Các lực lượng chức năng Trung ương và địa phương cũng được phân công nhiệm vụ theo đúng chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, tránh chồng chéo; nâng cao trách nhiệm, công khai, minh bạch; không bao che, tiếp tay, làm ngơ trước những hành vi lợi dụng hoạt động thương mại điện tử để vi phạm pháp luật.

Cụ thể, theo BCĐ 389 quốc gia, trong dự thảo Kế hoạch đã phân công nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành như: Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an và các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan chức năng có liên quan: Rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến hoạt động cấp phép, thanh tra, kiểm tra, xử lý về lĩnh vực thương mại điện tử. Kịp thời phát hiện những bất cập, sơ hở, chồng chéo để thống nhất kiến nghị, đề xuất cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến lĩnh vực thương mại điện tử; các biện pháp quản lý, các giải pháp kỹ thuật, nghiệp vụ, ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý, phát hiện, đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật.

Bộ Công an tổ chức đấu tranh với các đường dây, ổ nhóm, tập trung điều tra, kết luận, xử lý nghiêm những đối tượng chủ mưu, cầm đầu, những vụ việc phức tạp, nổi cộm trong việc lợi dụng thương mại điện tử để vi phạm pháp luật; tiếp nhận, điều tra, xử lý các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự do cơ quan chức năng khác chuyển đến…

Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan, Tổng cục Thuế có biện pháp phát hiện, điều tra, xử lý hành vi lợi dụng thương mại điện tử để buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả…

Hoài Anh