Mua hóa chất như mua kẹo

Chưa nói đến việc mới đây cơ quan chức năng bắt quả tang đường dây buôn bán thuốc tạo nạc, chất tăng trọng, bột vàng ô thì trước đó, những hóa chất này đã tràn lan và “mua cám tặng hóa chất” xảy ra ở khắp nhiều vùng, miền.

Ngay tại TPHCM, chợ Kim Biên (quận 5) vốn là “đại bản doanh” của hóa chất, phụ gia. Nơi đây, khách hàng có nhu cầu đều được cung ứng không thiếu một loại hóa chất nào, miễn là “tiền trao cháo múc”.

Vừa dừng chân trước sạp hàng ngay góc đường Vạn Tượng của chợ Kim Biên, chúng tôi hoa cả mắt bởi vô vàn lọ, bình, bịch ni lông đựng đầy các loại hóa chất, nào hàn the, formon, chất tẩy trắng, phẩm màu, chất tạo bọt cà phê… Một cô bán hàng dáng đẫy đà chào mời: “Mấy anh mua phụ gia gì, chỗ em đây có đủ. Muốn dùng trong công nghiệp hay thực phẩm, bao nhiêu cũng có”. Chúng tôi hỏi mua phụ gia làm giòn, dai cho thịt gà, dê và các loại lòng động vật, cô bán hàng đưa ra một can nhựa trắng 2 lít kèm theo cái liếc mắt đầy nghi ngờ. Quan sát cái can có ghi bên ngoài là “Chất làm giòn, dai”. Mở nắp ra, một mùi hăng hắc xộc lên khiến buồn nôn…

Ghé qua một sạp kế bên, hàng đống hóa chất được bày la liệt dưới nền đất và hàng dài lọ, bình hương liệu đựng trên kệ. Bảng hiệu của cửa hàng là chuyên phụ gia công nghiệp nhưng lại bày bán rất nhiều hương liệu thực phẩm như hương sôcôla, hương thịt bò, hương thịt heo... Cũng “chiêu” cũ, chúng tôi hỏi mua hóa chất làm nhừ xương để về nấu phở, bà chủ xách ra một bình nhựa chừng 1 lít có ghi ba chữ “Hương thịt bò”, cho biết mỗi tuần bán không dưới 50 lít hương vị này.

Theo ghi nhận, hầu hết các loại hóa chất, phụ gia trong thực phẩm đều được bày bán ở chợ Kim Biên. “Loại trời đất gì cũng có, muốn làm cho thịt thối, cá thối thành thơm ngon cũng có, muốn ngọt như nước hầm xương cũng có. Chỉ một muỗng là xong hết”, một chủ sạp hàng quảng cáo.

Trong khi đó, chợ Bình Tây (quận 6) là “đại bản doanh” của hàng hóa đã được chế biến, phần lớn cũng là thực phẩm. Nhiều sạp hàng bán gia vị thực phẩm cũng rất niềm nở khi chúng tôi hỏi mua bột màu gia vị nấu bò kho, phở, cà ri, lẩu. Đặc biệt, các loại gia vị từ Trung Quốc để nấu lẩu, nướng, hầm, gỏi cũng nhan nhản và đều “3 không”: không nhãn mác, không nguồn gốc, không thành phần chất lượng.

Kiểm soát đằng này, lọt đằng kia

Tổng hợp ý kiến cử tri cho kỳ họp HĐND TPHCM lần thứ 20 vừa diễn ra, ông Nguyễn Thanh Triều, Chánh văn phòng HĐND TP, cho biết rất nhiều ý kiến băn khoăn về an toàn thực phẩm. Nhiều ý kiến phản ánh chợ Kim Biên buôn bán hóa chất mất kiểm soát từ nhiều năm qua. Trong đó, cử tri quận 4 cho biết nhiều tiểu thương bán hóa chất làm chín trái cây, tươi rau củ dễ như… bán kẹo.

Mặc dù theo ông Khương Trần Phúc Nguyên, Trưởng phòng Thanh tra chuyên ngành thú y - Chi cục Thú y TPHCM, trong thanh tra đợt 3 vừa qua tại 14 cơ sở giết mổ trên địa bàn, lấy 391 mẫu của 113 lô heo thì chỉ có 8 lô dương tính với chất cấm; và qua các đợt kiểm tra trong năm 2015 cho thấy số lượng vi phạm và hàm lượng chất cấm trong gia súc, gia cầm giảm (?). Tuy vậy, người dân TPHCM vẫn chưa thể gạt bỏ lo lắng!

Thực tế, các đợt thanh tra chuyên ngành của Chi Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm và Thanh tra Sở Y tế TPHCM trong các năm gần đây đều cho thấy liên tục bị phát hiện các chất tạo đục DEHP trong rau câu, nước ngọt, bột sắt nhuộm vàng da gà. Ngay cả bột ớt, hạt dưa cũng chứa Rhodamine B (hóa chất công nghiệp gây ung thư) vượt chuẩn cho phép. Vậy tại sao các biện pháp đã được đặt ra nhưng đến nay vẫn chưa kiểm soát được hóa chất, phụ gia độc hại trong sản xuất, chăn nuôi, chế biến thực phẩm? Thực tế, ngay chợ Kim Biêm - mà cử tri ví von như “quả bom hóa chất”, bấy lâu nay vẫn nhùng nhằng quản lý. Theo Phòng Kinh tế quận 5, hiện có 103 sạp kinh doanh, trong đó khoảng gần 20 sạp buôn bán hóa chất, phụ gia. Hầu hết người kinh doanh hóa chất, phụ gia không có kiến thức về những sản phẩm họ bán.

Trước thực trạng mất an toàn từ chợ Kim Biên, HĐND TPHCM đã có buổi giám sát từ cuối năm 2014 và đặt vấn đề cần phải tách rời chợ này khỏi khu dân cư. UBND quận 5 cũng đã có chủ trương di dời tất cả các hộ kinh doanh tại chợ Kim Biên vào Trung tâm Thương mại Đông Phương (quận 5) để mua bán, vì đây là nơi chuyên bán các loại phụ gia thực phẩm. Nhưng đến nay vẫn “án binh bất động”. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, việc quản lý hóa chất, phụ gia trên quầy sạp chỉ là… chuyện đã rồi. Cái quan trọng là kiểm soát ngay từ khâu đầu vào, khâu nhập khẩu. Do đó, cần có vai trò hợp tác của nhiều ngành như hải quan, quản lý thị trường…