Pù Luông - Bản Kho Mường: Không gian thiên nhiên tách biệt với thế giới

Bản Kho Mường, cách thành phố Thanh Hoá khoảng 130 km về phía Tây Bắc, cách Hà Nội khoảng 210 km. Từ thị trấn Cành Nàng của huyện Bá Thước (Thanh Hoá) đi theo hướng Tây Bắc vòng quanh chân núi vào đến bản Kho Mường, xã Thành Sơn ước chừng gần 30 cây số.

Bản Kho Mường nằm trong thung lũng Hua Mường, thuộc vùng đệm của Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Đây là nơi sinh sống của 60 hộ dân, 225 khẩu.

Với vị trí địa lý là bản nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Quốc gia Pù Luông, nơi gần như tách biệt với thế giới bên ngoài, Kho Mường là không gian sinh hoạt nhiều đời của một nhóm người Thái đơn sơ và khác hẳn với các bản làng khác trong vùng.

Nhờ vào việc ít chịu ảnh hưởng từ tác động của con người nên cho tới nay, vùng bản làng này vẫn giữ được nét đẹp thơ mộng vốn có với hệ thống hang động, suối đá kỳ thú mà những ai đến một lần sẽ nhớ mãi.

Nhìn từ trên cao, Kho Mường hiện ra với vẻ đẹp đơn sơ, bình dị của những xóm nhà sàn, đa số lợp mái rơm, mái cọ, nằm sát chân núi bên những ruộng lúa, nương ngô, nương sắn. Phía trước các ngôi nhà sàn của người dân bản địa nơi đây luôn là những thửa ruộng bậc thang thoai thoải.

Bao quanh Kho Mường là một màu xanh bạt ngàn của những cánh rừng già nguyên sinh, hoang sơ, như ôm ấp, bảo vệ bản làng. Tất cả hiện lên như một bức tranh của chốn "bồng lai tiên cảnh".

Đường vào Kho Mường là những cung ngoằn ngoèo, một bên là vách núi, một bên là vực sâu với những thửa ruộng bậc thang bất tận và những cánh rừng ngút ngàn. Những cung đường này cũng khiến khách xa tới thăm nhung nhớ không thôi với cảnh trí thiên nhiên tuyệt đẹp, nhưng cũng dễ khiến nhiều người "chùn bước" vì độ khó khăn, hiểm trở, là thử thách đối với các "phượt thủ" thích khám phá.

Chạy dọc thung lũng Kho Mường là con suối cung cấp nguồn nước tự nhiên cho các hộ dân sinh hoạt và trồng trọt. Người dân trong bản chủ yếu sinh sống bằng nghề trồng lúa, ngô, sắn... sản phẩm làm ra cũng chỉ phục vụ cho bữa cơm hằng ngày. Trong những năm gần đây, nhờ vào những gì thiên nhiên đã ưu ái ban tặng, người dân đã biết đầu tư xây dựng những ngôi nhà sàn khang trang để đón khách du lịch đến tham quan.

Nên tới Kho Mường vào thời điểm nào trong năm?

Theo chia sẻ của người dân bản địa, thời điểm tuyệt vời nhất để khám phá vẻ đẹp Kho Mường là khoảng tháng 5 và tháng 10, vào mùa lúa chín. Khi đó, cánh đồng lúa bản Kho Mường vàng ruộm, màu vàng của sự trù phú, ấm no. Bao quanh là màu xanh của núi rừng. Những mảng màu của sự sống tạo nên bức họa kỳ vĩ và ấn tượng, thấp thoáng xa xa là dăm ba mái nhà sàn chênh vênh giữa sườn núi. Bên nếp nhà giản dị và mộc mạc, mùi cơm mới tỏa lan, quyện vào hương rơm rạ còn tươi, một mùi hương nồng nàn, gợi nhớ gợi thương, chỉ có ở làng quê Việt.

Đến với bản Kho Mường Pù Luông, du khách bên cạnh việc chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên còn có thể trải nghiệm, tìm hiểu nét văn hóa, phong tục tập quán của người dân tộc Thái, hòa mình vào cuộc sống dân dã, thưởng thức những món ăn truyền thống đậm đà hương vị núi rừng như: Cơm lam, nộm hoa chuối rừng, canh đắng, rượu ngô, kiệu muối chua và thịt vịt luộc...

Nằm trong quần thể hang động được phát hiện trong khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông - Thanh Hóa, Hang Kho Mường (Hang Dơi) với vẻ đẹp hoang sơ, dễ dàng gợi cho người ta cảm giác nơi đây giống một vùng đất còn yên ngủ, một hang động bí hiểm bị bỏ quên. Điều này chính là nét thu hút đặc biệt đối với những tâm hồn đam mê khám phá.

Lối vào hang là con đường đất cheo leo được cây rừng phủ kín. Làm nên Hang Dơi là những khối đá vôi sừng sững, được hình thành từ khoảng 250 triệu năm trước.

Đường vào Hang Dơi dốc và trơn, với những mảng đá lô nhô, như dọa dẫm, thách thức lòng can đảm . Những nhũ đá từ bao đời khảm khắc nên vô số những hình thù kì dị, hình người, hình cây, cho tới hình mãnh thú. Men qua vách đá trơn trượt, càng đi sâu vào trong hang, du khách chắc chắn sẽ choáng ngợp với không gian bao phủ  bởi những khối đá nhiều màu sắc, lắng nghe tiếng nước nhỏ xuống từ những nhũ đá như từ xa xăm vọng về.

Hang Kho Mường còn là nơi trú ngụ của nhiều loại dơi. Có ít nhất 4 loài dơi trú ngụ trong Hang Kho Mường vào các thời điểm khác nhau trong năm. Trong đó có cả những loài dơi ăn thịt côn trùng và những loài ăn quả. Chúng là những loài rất quan trọng trong việc truyền giống và kiểm soát côn trùng gây hại.

Ẩm thực tại bản Kho Mường là những món ăn phong phú, đa dạng, được chế biến công phu từ những nguyên liệu gần gũi, có sẵn từ núi rừng, suối khe tại địa phương. Tùy từng thời điểm, từng mùa trong năm mà có các món ăn khác nhau. Một số món ngon mà người Thái thường hay chế biến là: Cá nướng, cơm lam, thịt lợn hấp, gà nướng, ốc đá, xôi tím... đều được du khách chia sẻ là hương vị nhớ mãi không quên.

Món ăn thông dụng và ưa thích nhất là xôi ngũ sắc từ nếp nương, cơm lam... Đặc biệt, nơi đây nổi tiếng với các món ăn được chế biến từ vịt Cổ Lũng - giống vịt đã trở thành thương hiệu nổi tiếng, nhiều người biết đến. Giống vịt cổ ngắn, chân thấp, được thả ở suối, ở đồng nên thịt chắc và thơm, trứng có nhiều lòng đỏ... . Thịt và trứng vịt Cổ Lũng là món ăn đặc sản mà nhiều du khách rỉ tai nhau không thể bỏ qua khi đến du lịch tại Bá Thước.

Trên hành trình khám phá bản Kho Mường, du khách có thể ghé thăm những địa danh xung quanh khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông như: Thác Mơ, Đập Điền Hạ, Thác Hiêu (Hươu), Suối Cá Thần Cẩm Lương ... để có một kỳ nghỉ vui vẻ và trọn vẹn bên gia đình, bạn bè.

Được biết, ngày 27/10/2020, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 4591-QĐ/UBND về việc phê duyệt Dự án "Xây dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng bản Kho Mường tại xã Thành Sơn, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa". Mục tiêu là phát triển điểm du lịch cộng đồng bản Kho Mường trở thành một sản phẩm du lịch cộng đồng có thương hiệu, có giá trị, có sức cạnh tranh cao, trở thành một sản phẩm OCOP mang thương hiệu của địa phương.

Đinh Điệp