Nội, ngoại cùng đua

Trên nhiều địa bàn của TPHCM, bên cạnh chuỗi siêu thị Co.opmart rất thành công, Saigon Co.op cũng nắm trong tay 89 cửa hàng Co.op Food. Ngoài ra, Saigon Co.op còn có chuỗi hàng trăm cửa hàng Co.op (không được xếp vào diện CHTL), được liên kết giữa hội phụ nữ và thanh niên, chủ yếu bán các mặt hàng phi thực phẩm. Một đơn vị khác là Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn (Satra), trong 4 năm (2011 - 2015), Satra cũng đã phát triển và nắm trong tay chuỗi 60 CHTL. 

Cùng tham gia với nhà bán lẻ chuyên nghiệp, thị trường cũng xuất hiện ngày càng nhiều cửa hàng giới thiệu sản phẩm của các DN như Vissan, Sagrifood, Vinamilk, cửa hàng VietGAP… Thành công nhất vẫn là chuỗi cửa hàng của Công ty Vissan, với con số đã vượt ngưỡng 100 cửa hàng. Vissan không dừng lại ở dạng cửa hàng giới thiệu các sản phẩm của công ty, mà đã hướng dần đến chuỗi CHTL kinh doanh các mặt hàng thực phẩm tươi sống, chế biến và hàng nhu yếu phẩm. Ông Văn Đức Mười, Tổng Giám đốc Công ty Vissan, cho biết, để thực hiện được mục tiêu này, Vissan đang tính đến việc cơ cấu lại nguồn hàng bán trong các cửa hàng, trong đó các sản phẩm của Vissan chiếm khoảng 40% - 50%, còn lại là các mặt hàng khác, tăng cường các loại thực phẩm tươi sống sơ chế. 

Không kém cạnh các DN trong nước, các tập đoàn bán lẻ nước ngoài cũng đánh dấu bước ngoặt tại thị trường Việt Nam, bằng việc đầu tư mạnh, phát triển nhanh chuỗi CHTL. Hiện Shop & Go dẫn đầu hệ thống chuỗi CHTL cán ngưỡng 100 cửa hàng từ nhiều năm qua; Circle K cũng đã đạt cửa hàng thứ 100 trong tháng 2-2015; kế đến là Family Mart và 7-Eleven. Gần đây, Guardian -  thương hiệu uy tín quốc tế trong lĩnh vực bán lẻ chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp cũng đã có mặt tại VN, trở thành “đối thủ” cạnh tranh trực diện với MediaCare. Một thương hiệu bán lẻ nổi tiếng của Nhật Bản là Ministop thuộc Tập đoàn Aeon cũng đã thiết lập một chuỗi CHTL tại VN…

Sản phẩm đa dạng + Định hướng đúng = Thành công

Theo phân tích của các chuyên gia, mặc dù số lượng các CHTL đang phát triển nhanh và mạnh, nhưng tại Việt Nam tạm chia thành 2 loại, gồm cửa hàng chuyên kinh doanh về thực phẩm và chuyên về hàng tiêu dùng nhanh. Tuy nhiên, dù ở loại hình nào cũng không thể phủ nhận ưu thế đang thuộc về các DN trong nước. Ngay từ khi khai trương cửa hàng đầu tiên, Saigon Co.op xác định đối tượng mà họ nhắm đến là những người trẻ tuổi, bận rộn với công việc. Do vậy, Co.op Food luôn phong phú về mặt hàng thực phẩm tươi sống sơ chế, tạo sự tiện lợi tối đa và luôn nỗ lực để đạt mức giá phù hợp với chi tiêu của nhiều khách hàng. Mặt khác, tại các cửa hàng Co.op Food, khách hàng còn có thể mua được thực phẩm đông lạnh, thực phẩm công nghệ, hóa phẩm, các sản phẩm đồ dùng và may mặc cần thiết mà các CHTL của các nhà đầu tư nước ngoài không có. Khi mua hàng ở Co.op Food, khách hàng cũng sẽ được hưởng đầy đủ các dịch vụ tiện ích của Saigon Co.op như giữ xe miễn phí, đặt hàng qua điện thoại, giao hàng tận nhà, sử dụng phiếu quà tặng Co.opmart, tích lũy điểm…

Với chuỗi Satrafoods, sẽ dễ dàng nhận thấy, ngoài thế mạnh về mặt bằng sẵn có (vì Satra đang quản lý và khai thác khá nhiều mặt bằng đẹp), đơn vị này còn có một lợi thế, đó là một đội ngũ DN hùng hậu gồm 8 đơn vị trực thuộc, 16 công ty con và hơn 50 công ty liên kết, trong đó có nhiều DN uy tín trong ngành thực phẩm. Việc khai trương chuỗi CHTL là cách tận dụng lợi thế khi trực tiếp đưa các mặt hàng chất lượng của mình và các đơn vị thành viên đến tay người tiêu dùng. 

Từ thực tế kinh doanh, nhiều DN cho rằng, cái khó trong lĩnh vực kinh doanh CHTL tại Việt Nam là đại đa số người tiêu dùng chưa có thói quen phải trả giá cao cho yếu tố tiện lợi. Kinh doanh CHTL không như siêu thị, đòi hỏi DN phải có khả năng cung ứng hàng hóa cao, châm hàng nhiều lần trong ngày (do mặt bằng nhỏ), do vậy hệ thống logictics phải được đầu tư đúng mức. Nếu sản phẩm bán giá cao hơn các siêu thị, chắc chắn sẽ không được người tiêu dùng ủng hộ. Để “giữ chân” khách hàng thì yếu tố con người cực kỳ quan trọng. Theo đó, để phát triển nhanh chuỗi CHTL cũng không dễ dàng vì rất khó tìm mặt bằng. Giá thuê mặt bằng tại thời điểm này có giảm chút ít so với trước đây nhưng không hề rẻ, cộng với thời gian cho thuê rất ngắn. Ở các huyện ngoại thành, muốn mở cửa hàng ngoài việc phải trả tiền mặt bằng thì DN còn phải đầu tư mới 100% nên lợi nhuận thấp, thu hồi vốn chậm…

Nhìn nhận về tiềm năng phát triển phân khúc CHTL, một chuyên gia phân tích, số lượng các CHTL đã có như hiện nay vẫn còn rất ít so với mật độ dân số dày đặc như TPHCM. Nhưng sự thành bại của mô hình kinh doanh và của từng DN phụ thuộc rất nhiều yếu tố. Khi xây dựng chính sách giá, DN phải trả lời được các câu hỏi như giá cao bao nhiêu, tương xứng như thế nào trong mối tương quan với sự tiện lợi như vị trí cửa hàng, chủng loại sản phẩm, các tiện ích, dịch vụ đi kèm… Điều quan trọng, DN phải có kết nối được với các vùng nguyên liệu để làm chủ nguồn hàng, đảm bảo vệ sinh thực phẩm và giá bán tốt mới có thể đứng vững trong thị trường đầy cạnh tranh.