Trong bài phát biểu tại Diễn đàn Đổi mới sáng tạo Quốc gia năm 2023, diễn ra trong sáng 23/6 vừa qua tại Đại học Quốc gia Hà Nội, ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, một trong những điểm nghẽn thị trường khoa học công nghệ được cơ quan chuyên môn chỉ ra là do tổ chức trung gian chưa kết nối đủ mạnh và có tính dẫn dắt để hỗ trợ bên cung, bên cầu trong quá trình giao dịch.

Theo đó, ông Phạm Đức Nghiệm chia sẻ, hàng hóa khoa học công nghệ, tài sản trí tuệ có tính đặc thù, cần thông qua tổ chức trung gian để đánh giá thông số tài chính, kỹ thuật nhằm hỗ trợ bên cung, bên cầu trong quá trình giao dịch. Tuy nhiên quá trình giao dịch gặp khó trong nhận biết rõ về thị trường, khó đánh giá, định giá và thẩm định, phí giao dịch có thể phát sinh cao. Việc xác định giao dịch hàng hóa có sự bất cân xứng về thông tin, nhận thức và trình độ năng lực bên cung và bên cầu trên thị trường.

"Tổ chức trung gian đang là điểm nghẽn thị trường công nghệ khi chưa đủ mạnh, chưa đủ chuyên nghiệp để giới thiệu và kết nối giữa bên chuyển giao và bên cầu", ông Nghiệm nhấn mạnh.

Hiện Việt Nam có hơn 800 tổ chức trung gian, trong đó Chính phủ chỉ đạo các Bộ ngành xây dựng năng lực 240 tổ chức, ưu tiên các tổ chức gắn với ngành xuất khẩu chủ lực.Theo ông Nghiệm, cần thiết phải định vị các tổ chức trung gian đủ mạnh, có tính dẫn dắt, mới có thể "mang được trí thức ẩn ra ngoài". Bên cạnh hình thành và phát triển tổ chức trung gian có vai trò đầu mối, dẫn dắt với khả năng thu thập, chia sẻ, xử lý thông tin, cần minh bạch các thông tin về hàng hóa và dịch vụ được mua bán, chuyển giao.

Theo ông, các tổ chức trung gian cần có sự đồng bộ thể chế chính sách, sẵn sàng nguồn cung và nguồn cầu, nhu cầu ứng dụng khả năng tiếp nhận hấp thụ và làm chủ công nghệ của doanh nghiệp. Như kinh nghiệm của Nhật Bản, tổ chức trung gian thực hiện "bàn chào công nghệ", có sự tham gia song song của bên xác lập quyền và bên thương mại hóa sẽ tiếp nhận thông tin và đẩy ra sàn giao dịch giúp vừa đảm bảo quyền tác giả và tóm tắt ngắn gọn nghiên cứu thông số kỹ thuật, tài chính lợi ích để bên cầu nắm được.

Bên cạnh đó, việc các cơ chế, chính sách chưa đồng bộ, các văn bản và cách tiếp cận cơ sở dữ liệu thiếu hoàn thiện, quy định các loại tài sản đăng ký kinh doanh, vướng mắc tài sản trí tuệ hay sáng chế cũng là một trong những khó khăn khiến quá trình thương mại hóa sản phẩm khoa học công nghệ và tài sản trí tuệ đang phải đối mặt.

Trước những thực tiễn nêu trên, các chuyên gia kiến nghị Nhà nước cần sớm có biện pháp thông qua các chính sách để gỡ 'điểm nghẽn'. Trong đó, quan trọng nhất là phải giảm được chi phí giao dịch và minh bạch được thông tin công nghệ trên thị trường, từ đó thức đẩy được quy mô và giá trị của thị trường khoa học công nghệ trong nước.

"Nhà nước tạo hành lang pháp lý thông qua các thủ tục, quy tắc, chương trình, dự án nhằm định hướng, dẫn dắt, tạo tiền đề và điều tiết các hoạt động diễn ra trên thị trường", ông Nghiệm nói.

Bên cạnh sự nỗ lực 'gỡ rối' của Nhà nước, các doanh nghiệp cũng cần phải chủ động, nỗ lực tự vận động. Theo ông Nguyễn Đoàn Kết, Phó tổng giám đốc công ty Bóng đèn Phích nước Rạng Đông, việc đưa các nghiên cứu thương mại ra thị trường cần có sự kết nối nguồn lực, trí thức dẫn dắt kết hợp đổi mới sáng tạo từ chính bên doanh nghiệp. 

Theo đó, các doanh nghiệp khoa học công nghệ cũng cần xây dựng năng lực đặt đầu bài chính xác, thiết thực nhằm khai thác nguồn tri thức hiệu quả.

Bên cnahj đó, cần có quỹ đầu tư mạo hiểm, kết nối các đơn vị trong phòng thí nghiệm chung giúp chuyển hóa nhanh ý tưởng thành sản phẩm.

Quỳnh Trang