TikTok đang “làm mưa làm gió” trên mạng xã hội trong năm 2022 với số lượng người dùng lên đến hàng tỷ người. Được biết, TikTok là nền tảng video âm nhạc và mạng xã hội của Trung Quốc có tên gốc là Douyin hay Vibrato, được ra mắt vào năm 2017.

TikTok là một nền tảng giúp người dùng có thể sáng tạo nội dung trong thời gian ngắn. Nhiều người đã tận dụng sự sáng tạo của bản thân để khởi nghiệp trên nền tảng này nhưng đồng thời đây cũng là nơi phát tán những trào lưu câu view gây tranh cãi.

Giới hạn nào cho sự sáng tạo?

Cách thức hoạt động của TikTok khá đơn giản nên thu hút nhiều người dùng. Thời lượng của những video khoảng 3 - 15 giây đòi hỏi các TikToker phải sáng tạo trong thời gian ngắn. Điểm tạo nên sức hút lớn cho TikTok chính là các tính năng chỉnh sửa độc đáo, cùng với đó là kho tàng các bản nhạc TikTok đa dạng, giúp người dùng tạo ra những video ấn tượng.

Ngoài việc quay video thông thường, TikTok còn cung cấp những hiệu ứng cho phép người dùng thoải mái sáng tạo. Tương tự các nền tảng mạng xã hội khác, người dùng có cơ hội kiếm tiền trên TikTok nếu như tài khoản đó thu hút nhiều lượt theo dõi và các video clip đăng tải trên TikTok có nhiều lượt view.

Có những nội dung trở thành hiện tượng và có sức tác động mạnh mẽ đến cộng đồng, từ đó đưa những người sáng tạo nội dung trở thành những TikToker nổi tiếng, có tầm ảnh hưởng lớn trên mạng internet và mang lại nguồn thu nhập cao. Vì vậy, ngày nay có nhiều người trẻ từ bỏ công việc truyền thống để trở thành TikToker.

Tuy nhiên, không phải nhà sáng tạo nội dung nào cũng đủ kiên nhẫn để gây dựng kênh bằng kiến thức hữu ích. Thay vào đó, một số bộ phận đã "đốt cháy giai đoạn" bằng những nội dung không lành mạnh. Thậm chí có một số TikToker sẵn sàng 'liều mình' và gây họa để tìm kiếm khoảnh khắc quay video đăng lên mạng xã hội nhưng không lường trước được hậu quả. Như vậy, ranh giới giữa việc sáng tạo và thiếu hiểu biết đòi hỏi người dùng lẫn người xem phải có khả năng chọn lọc nội dung.

Chế tài nào dành cho các TikToker bất chấp sai phạm để câu like

Theo Báo cáo Thực thi Tiêu chuẩn Cộng đồng TikTok công bố vào tháng 4/2022, cuối năm 2021 có gần 90 triệu video bị gỡ bỏ trên TikTok. Trong đó, có 50% video vi phạm về sự an toàn của trẻ vị thành niên, tiếp đến là nội dung hoạt động bất hợp pháp, cùng với đó là những nội dung liên quan đến hình ảnh khỏa thân.

Thời gian gần đây, một số TikToker bất chấp câu view, liều cả tính mạng. Những video đăng tải không phù hợp đã nhận về sự chỉ trích lớn của người xem, đồng thời đã “vô tình” vi phạm các quy định tại địa điểm công cộng. Phần lớn, mục đích của các TikToker chỉ để khoe bản thân có video hay, không gian sang trọng nhằm tạo ra “trend”. Thế nhưng, họ lại không lường trước được những hậu quả và sự lên án của cộng đồng mạng.

Cụ thể, một cô gái trẻ đã đứng tạo dáng chụp ảnh tại bãi đổ sân bay, hay một cô gái khác lại đứng nhảy nhót tại bãi đỗ sân bay chỉ để quay video đăng lên TikTok. Thậm chí, ngày 22/7 cộng đồng mạng không khỏi ngán ngẩm trước đoạn video của một cô gái vô tư ngồi trên băng chuyền hành lý tại sân bay với dòng trạng thái “Bất kệ đời, lạc trôi”, trong khi các hành khách khác đang chờ lấy hành lý.

Trước đó, hình ảnh một hành khách cố tình cài điện thoại bên ngoài tấm che cửa sổ máy bay để săn mây gây xôn xao. Có thể kể như TikToker L.B. là người khởi xướng "trend" để điện thoại thông minh bên ngoài tấm che cửa sổ ở máy bay nhằm quay video trong khi máy bay cất cánh. Cách làm này thậm chí được hưởng ứng và lan tỏa bởi nhiều TikToker nổi tiếng ở Việt Nam, trong đó có những tài khoản cả triệu người theo dõi.

Tuy nhiên, hành động này rất nguy hiểm, đe dọa an toàn của chuyến bay do điện thoại có thể cháy nổ. Ngoài ra, theo quy định, việc dùng tấm chắn trên máy bay để giữ cố định điện thoại còn vi phạm một số nguyên tắc an toàn hàng không. Theo quy trình an toàn hàng không, tấm che cửa sổ phải được mở liên tục trong thời gian cất và hạ cánh. Việc mở tấm che cửa sổ máy bay là một phần trong quy trình an toàn hàng không thương mại tại nhiều quốc gia và áp dụng cho tất cả các máy bay thương mại lớn.

Những sự việc trên đã trở thành hồi chuông đáng báo động để cảnh báo một bộ phận TikToker hiện nay. Bởi lẽ, những nội dung trong video này đi ngược lại với những giá trị văn hóa mà chúng ta đề cao. Ngoài ra, hiện nay có nhiều TikToker có những phát ngôn thiếu chuẩn mực làm ảnh hưởng đến tư duy và nhận thức của giới trẻ.

Hiện tại, chưa có một chế tài cụ thể cho các hành vi phản cảm. Những clip vi phạm cộng đồng bị gỡ bỏ hầu hết là do người dùng sử dụng quyền báo cáo. Nhưng không ít những nội dung gây phản cảm vẫn tồn tại. Những sự việc gây phản cảm trong thời gian gần đây lại đặt ra một thách thức cho các cơ quan chức năng.

Chị Trần Thị Bích Nga (nhân viên văn phòng) cho biết cần có biện pháp chế tài xử phạt thật nghiêm với những trường hợp trên. Bởi lẽ họ đã cố tình phớt lờ các quy định về an toàn, an ninh hàng không gây nguy hiểm cho nhiều người.

"Giờ nhiều bạn trẻ chạy theo các trào lưu, chạy theo view, theo tim (tương tác trên TikTok) mà quay video một cách bất chấp. Chúng ta có quyền tự do sáng tạo nội dung, nhưng hãy tìm, sáng tạo những nội dung phù hợp chứ không nên bất chấp quy định vi phạm an toàn của mình và mọi người để tạo trend”, chị Nga nói.

Tường Vy (sinh viên trường Đại học Kinh tế TP.HCM) lại cho rằng các nền tảng mạng xã hội hiện nay rất khó để kiểm soát tất cả nội dung đăng tải. Mỗi người dùng cần lựa chọn nội dung phù hợp và báo cáo các hành vi vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng.

“Mọi nền tảng mạng xã hội đều có những ưu điểm và nhược điểm nhất định, TikTok cũng vậy. Mọi nền tảng xã hội đều có thông tin tích cực và tiêu cực, điều quan trọng, người dùng phải có khả năng sàng lọc và kiểm chứng thông tin để không bị ảnh hưởng”, chị Tường Vy chia sẻ.

Như vậy, đối với những trường hợp vi phạm nếu không có một chế tài xử lý để răn đe thì sẽ còn nhiều trường hợp TikToker tiếp tục đi theo lối mòn tạo ra những video phản cảm, không đúng chuẩn mực đạo đức.

Thanh Thảo - Võ Liên