Về phía Bộ KH&CN, Ban cán sự đảng, lãnh đạo bộ này đã thiếu trách nhiệm, buông lỏng, thiếu kiểm tra, để một số cán bộ vi phạm quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước trong việc phê duyệt, giao tổ chức thực hiện, ký hợp đồng, đánh giá, nghiệm thu, chuyển giao, quản lý, kiểm tra, giám sát, thanh quyết toán kinh phí thực hiện đề tài khoa học nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm COVID-19 của Học viện Quân y. Cùng với đó là các vi phạm trong công tác truyền thông, xác nhận và đề nghị khen thưởng đối với Học viện Quân y, Công ty Việt Á...

Trong những cá nhân phải chịu trách nhiệm, người từng giữ cương vị cao nhất tại Bộ KH&CN là ông Chu Ngọc Anh (nguyên bộ trưởng, hiện là Chủ tịch UBND TP Hà Nội), ngoài ra còn có ông Phạm Công Tạc (thứ trưởng).

Về phía Bộ Y tế, Ban cán sự đảng, lãnh đạo đơn vị này thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, thiếu kiểm tra, để một số cán bộ vi phạm quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước trong việc đánh giá chuyên môn, kiểm tra, giám sát; cấp phép, cấp số đăng ký lưu hành; hiệp thương giá và mua sắm bộ sinh phẩm xét nghiệm COVID-19 của Công ty Việt Á.

Trong số những cá nhân phải chịu trách nhiệm, người giữ cương vị cao nhất tại Bộ Y tế là ông Nguyễn Thanh Long (bộ trưởng), ngoài ra còn có ông Nguyễn Trường Sơn (thứ trưởng).

Trở lại thời điểm đầu năm 2020, Bộ trưởng Bộ KH&CN lúc đó là ông Chu Ngọc Anh ký quyết định triển khai 4 nhiệm vụ KHCN cấp quốc gia về phòng, chống dịch. Trong đó, 2 nhiệm vụ liên quan tới kit test và 1 nhiệm vụ dịch tễ.

Trong các nhiệm vụ này, có hai nhiệm vụ liên quan đến kit test được giao cho Học viện Quân y chủ trì, phối hợp với Công ty Việt Á với đề tài "Nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm RT-PCR và realtime RT-PCR phát hiện virus Corona chủng mới (nCoV)". Đề tài trên được thực hiện với ngân sách nhà nước lên tới 18 tỉ đồng.

Đến ngày 2/3/2020, Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh ban hành Quyết định số 489/QĐ-BKHCN thông qua kết quả đề tài nghiên cứu sản xuất kit test của Việt Á.

Ngày 3/3/2020, Hội đồng KHCN cấp quốc gia do Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh thành lập đã họp đánh giá kết quả nghiên cứu chế tạo bộ kit real-time RT-PCR one step với tỉ lệ 08/08 (100%) thành viên đồng ý thông qua và nhất trí kiến nghị Bộ Y tế cấp phép sử dụng bộ kit real-time RT-PCR do Học viện Quân y và Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á phối hợp nghiên cứu, sản xuất.

Gần như ngay lập tức, ngày 4/3/2020, Bộ Y tế đã có Quyết định số 774/QĐ-BTY do Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn ký ban hành danh mục hai sinh phẩm chẩn đoán invitro xét nghiệm virus corona (SARS-CoV-2) của Việt Á.

Và ngày 5/3/2020, Bộ KH&CN đã nhanh chóng họp báo về việc Việt Nam sản xuất thành công kit test COVID-19 và tại đây, ông Phan Quốc Việt - Tổng Giám đốc Việt Á - đã tự định giá bộ kit test này có giá 400.000-600.000 đồng.

Liên quan đến giá các bộ kit test, cuối năm 2021, cơ quan công an đã khởi tố bắt tạm giam Phan Quốc Việt - Tổng Giám đốc Việt Á, khởi tố Nguyễn Minh Tuấn - nguyên Vụ trưởng Vụ trang thiết bị và công trình y tế, Bộ Y tế.

Trước khi bị khởi tố, ông Nguyễn Minh Tuấn đã bị Ủy ban Kiểm tra Trung ương quyết định thi hành kỷ luật với hình thức cách chức tất cả chức vụ trong Đảng. Bộ Y tế cũng ban hành quyết định cách chức Vụ trưởng Vụ trang thiết bị và công trình y tế đối với ông Nguyễn Minh Tuấn.

Bản tin ngày 18/12/2021 từ Bộ Công an cho biết: “Để thu lợi nhuận bất chính và chi tiền ngoài hợp đồng, Phan Quốc Việt và các đối tượng của Công ty Việt Á đã nâng khống giá thiết bị, chi phí nguyên vật liệu đầu vào đưa vào thuyết minh cơ cấu giá xác định giá bán là 470.000 đồng/kit”. Như vậy, Bộ Y tế đã mặc nhiên để Việt Á “qua mặt”, tự định giá các bộ xét nghiệm kit test.

Quá trình cấp phép thần tốc với sản phẩm của Việt Á cho thấy việc thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, thiếu kiểm tra của cả lãnh đạo Bộ Y tế lẫn Bộ KH&CN nhiệm kỳ 2016-2021 trong vụ Việt Á. Điều này được khẳng định trong kết luận của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương vừa công bố.

Hà Mai