Để làm rõ điều này, PV của Sở hữu Trí tuệ và Sáng tạo đã có buổi trò chuyện với PGs.Ts.Bs. Võ Tường Kha, Giám đốc Bệnh viện Thể thao Việt Nam.

PV: Ông đánh giá như thế nào về sự cấp thiết phải xây dựng hệ thống mạng lưới YHTT?

PGS.Ts.Bs. Võ Tường Kha:

Nền kinh tế - xã hội đất nước ta ngày càng phát triển, đời sống nhân dân ngày càng ấm no, văn minh, thì nhu cầu chăm lo cho sức khỏe, trong đó có tập luyện TDTT ngày càng lớn. Tập luyện TDTT ngày càng nhiều thì nguy cơ phát sinh các bệnh lý do tập luyện TDTT ngày càng tăng. Trong khi đó, nền YHTT chưa hình thành hệ thống cơ bản, chưa phát triển đầy đủ để trang bị kiến thức và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ  toàn diện, chất lượng về khoa học y sinh học TDTT cho người tập luyện TDTT.

Nền tảng để đất nước hội nhập sâu rộng quốc tế là thể chế chính trị ổn định, nền kinh tế - xã hội luôn đổi mới, phát triển, nền văn hoá đa dạng đậm đà bản sắc dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại. Trong đó văn hoá, nghệ thuật, thể thao là sức mạnh mềm, là sứ giả cho hoạt động đối ngoại kết nối với các nước năm châu, tạo nên hình ảnh, uy tín của dân tộc. Dấu ấn thành tích thể thao trên đấu trường quốc tế là hình ảnh mạnh, tạo nên thương hiệu quốc gia. Công nghệ YHTT đóng vai quan trọng bên cạnh công tác huấn luyện thể thao trong tuyển chọn VĐV, trong đánh giá trình độ luyện tập, đánh giá, dự báo ngưỡng thành tích, trong điều trị, phục hồi chức năng bệnh tật, hồi phục và nâng cao thể lực cho VĐV…Tuy nhiên, cho đến nay công nghệ YHTT chiếm hàm lượng rất khiêm tốn trong nâng cao thành tích của VĐV. Nguyên nhân là cho đến nay Việt Nam chưa có hệ thống thiết chế mạng lưới YHTT căn bản, YHTT chưa được chú trọng quan tâm đầu tư về cơ chế chính sách, cơ sở vật chất, khoa học công nghệ và nguồn nhân lực.

YHTT là một lĩnh vực khoa học y sinh chuyên sâu, mang tính ứng dụng cao, tuy nhiên cho đến nay so với lĩnh vực khoa học sức khoẻ khác, thì YHTT trong nước vẫn chưa có chỗ đứng trong hệ thống y tế Việt Nam, chưa được nhiều người - ngay cả cán bộ y tế các lĩnh vực khác cũng chưa hiểu hết nội hàm khái niệm, nhiệm vụ và tiềm năng ứng dụng của YHTT trong chăm sóc sức khoẻ nhân dân; ngược lại hiện nay YHTT phát triển mạnh mẽ ở nhiều nước trên thế giới, khu vực châu Á, Đông Nam Á và là ngành khoa học y sinh góp phần lớn vào chăm sóc sức khoẻ, nâng cao thể chất cho nhân dân và đẩy mạnh thành tích thể thao của VĐV trong các đấu trường khu vực và quốc tế - mang lại uy tín, thương hiệu cho các quốc gia.

Nhân dân ta mong muốn YHTT đóng góp vai trò quan trọng trong chăm sớc sức khoẻ, nâng cao thể chất, thể lực; mong muốn YHTT góp phần nâng cao thành tích thi đấu của VĐV Việt Nam trên thế giới. Tại các số báo kỳ 2,3 và 4 của chuỗi bài báo này, cho thấy thiết chế, hệ thống mạng lưới YHTT của Việt Nam cho đến nay chưa được hình thành bài bản, đầy đủ về cơ chế chính sách, về khoa học công nghệ, cơ sở vật chất, nhân lực; mọi hoạt động của cán bộ y tế về YHTT vẫn còn mang tính tự phát, mang tính chủ quan, thiếu lý luận, khoa học thực tiễn.

Kỳ vọng của xã hội, của đất nước và của ngành TDTT đối với sự đóng góp của YHTT cho thấy việc thành lập, xây dựng, phát triển mạng lưới YHTT Việt Nam là nhiệm vụ vô cùng cấp thiết, đáp ứng nhu cầu thực tiễn, dù đi sau các nước trong khu vực và thế giới.

PV: Theo Ông mục tiêu nào trong xây dựng hệ thống mạng lưới YHTT hướng tới?

 PGS.Ts.Bs. Võ Tường Kha:

Về mục tiêu chung: cần xây dựng một thiết chế hệ thống YHTT, áp dụng thống nhất tại các đơn vị chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh cho VĐV trong toàn quốc; đảm bảo các đơn vị này đủ điều kiện pháp lý được cấp phép hoạt động và đủ năng lực kỹ thuật chuyên môn để giải quyết các nhiệm vụ YHTT tại cấp phân tuyến của hệ thống mạng lưới YHTT.

Về mục tiêu cụ thể: để tương thích hệ thống mạng lưới y tế Việt Nam hiện tại, cần chọn mô hình tổ chức hệ thống mạng lưới YHTT tiên tiến: “Hệ thống mạng lưới tích hợp mô hình tháp, phân vùng địa lý hành chính và cơ cấu tổ chức quản trị phân quyền trực tuyến, có chức năng, hướng trong” 

Lộ trình kế hoạch cụ thể xây dựng hệ thống mạng lưới YHTT dự kiến như sau:

1) Giai đoạn 2021-2025: hệ thống mạng lưới có 02 tuyến.  Tuyến 1: Bệnh viện TTVN; Tuyến 2: các Phòng Khoa học và YHTT của các Trung tâm HLTTQG là tuyến cuối (Hình 2);

2) Giai đoạn 2025-2030: hệ thống mạng lưới có 03 tuyến. Tuyến 1: Bệnh viện TTVN; Tuyến 2: các Phòng Khoa học và YHTT của các Trung tâm HLTTQG và Khoa/Bộ phận/Trung tâm có YHTT của các bệnh viện các tỉnh/thành; Tuyến 3: các “Bộ phận Y tế” của các Trung tâm HLĐT VĐV của các tỉnh, thành là tuyến cuối;

3) Giai đoạn sau 2030: hệ thống mạng lưới có 04 tuyến.  Tuyến 1: Bệnh viện TTVN; Tuyến 2: các Phòng Khoa học và YHTT của các Trung tâm HLTTQG và Khoa/Bộ phận/Trung tâm có YHTT của các bệnh viện các tỉnh/thành; Tuyến 3: Các “Bộ phận Y tế” của các Trung tâm HLĐT VĐV của các tỉnh, thành, và Khoa/Bộ phận/Trung tâm có YHTT của các bệnh viện các quận/huyện; Tuyến 4: các “Bộ phận Y tế” của các bệnh viện các quận/huyện; và các “Bộ phận Y tế” của các Câu lạc bộ/Hiệp hội/Liên đoàn TDTT, là tuyến cuối.

 PV: Để xây dựng hệ thống mạng lưới YHTT, theo Ông cần phải thực những nội dung nào?

 PGS.Ts.Bs. Võ Tường Kha:

Để giải  quyết hạn chế YHTT hiện nay và xây dựng hệ thống YHTT Việt Nam đáp ứng nhiệm vụ sắp tới, cần phải có chiến lược, kế hoạch lâu dài hệ thống, đồng bộ để xây dựng, hoàn thiện hệ thống thiết chế quản lý, tổ chức thực hiện : Một là, luật hoá YHTT vào Luật TDTT và Luật khám, chữa bệnh (KCB), Luật Giáo dục và Đào tạo và các văn bản pháp quy phạm dưới các Luật này, nhất là các văn bản quy phạm dưới Luật KCB YHTT như: Mã ngạch chuyên ngành YHTT; Mạng lưới/Hiệp hội YHTT; Hai là, thiết lập mạng lưới đào tạo, thực hành, áp dụng YHTT toàn quốc, hòa nhập với mạng lưới đào tạo nguồn lực y tế Việt Nam như: 1) Bổ sung mã ngành đào tạo, thành lập và đưa vào hệ thống đào tạo chuyên ngành YHTT ở các bậc để đào tạo y sinh học TDTT, điều dưỡng, kỹ thuật viên, bác sỹ thể thao; 2) Quy định mã ngạch - chức danh nghề nghiệp cho nhân lực khám, chữa bệnh (KCB) về YHTT..., đưa chuyên môn YHTT là một chuyên ngành trong hệ thống chăm sóc sức khỏe của ngành y tế; Ba là, thực hiện đồng thời đồng bộ các nội dung sau hệ thống YHTT phối hợp với ngành Y tế, các ngành khác đảm bảo thực hiện nhiệm vụ, chức năng, trọng trách sự nghiệp chăm sóc sức khỏe, nâng cao thể chất nhân dân và góp phần nâng cao thành tích thi đấu của VĐV tại các giải thể thao trong nước, khu vực và quốc tế; Bốn là, thành lập Hiệp hội YHTT toàn quốc thuộc Tổng hội Y Dược học Việt Nam; Hội Sinh lý học TDTT toàn quốc thuộc Hội Sinh lý học Việt Nam…

Nguồn: Bộ Y tế (2016)

Các nội dung cụ thể cần tổ chức triển khai, hoàn thiện là:

- Luật hoá YHTT vào Luật TDTT, Luật khám, chữa bệnh… và các văn bản quy phạm pháp luật dưới các Luật này;

- Có cơ chế chính sách đầu tư vào cơ sở hạ tầng, vật chất, khoa học công nghệ, nhân lực cho xây dựng, phát triển mạng lưới hệ thống YHTT;

- Quy định tiêu chí, tiêu chuẩn về xây dựng cơ bản cho khám, chữa bệnh chuyên ngành YHTT;

- Quy định phối hợp liên ngành TDTT-Y tế - Giáo dục & Đào tạo – Công an - Quốc phòng: thành lập mã ngành đào tạo cán bộ y tế thể thao các bậc trình độ (điều dưỡng, kỹ thuật viên, bác sỹ, thạc sỹ, tiến sỹ, bác sỹ chuyên khoa 1, chuyên khoa 2), trên cơ sở mã ngành y sinh học TDTT là 7729001, theo Thông tư số 24/2017/TT-BGDĐT ngày 10/10/2017 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo và mã ngành đào tạo bác sỹ chuyên khoa 1, chuyên khoa 2 YHTT là 602795 và 6229501 do Bộ Y tế ban hành năm 2006, mã ngành đào tạo thạc sỹ, bác sỹ chuyên ngành YHTT do Trường Đại học Y Dược, Đại học quốc gia Hà Nội ban hành năm 2023 là 8720107.02. Tiến tới đào tạo bổ sung đội ngũ nhân lực làm công tác YHTT chính quy, đầy đủ, toàn diện về số lượng, chất lượng, trình độ để thực hiện mọi nhiệm vụ của YHTT; Bổ sung mã ngạch - mã chức danh nghề nghiệp cho cán bộ y tế thể thao, để cán bộ làm công tác y tế thể thao có vị trí chức danh nghề nghiệp chính đáng, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp trong quá trình thực hiện nhiệm vụ YHTT.

 Nguồn: Bộ Y tế (2016)

 - Quy định về tiêu chí, tiêu chuẩn kỹ thuật trang thiết bị y tế- dụng cụ-sân bãi cho KCB chuyên ngành YHTT;

- Quy định tiêu chí, tiêu chuẩn vệ sinh, an toàn tập luyện, thi đấu TDTT;

- Quy định điều kiện hành nghề/hoạt động KCB chuyên ngành YHTT;

- Quy định danh mục kỹ thuật KCB chuyên ngành YHTT, quy trình kỹ thuật KCB chuyên ngành YHTT;

- Quy định tiêu chí, tiêu chuẩn, định mức kinh tế-kỹ thuật KCB chuyên ngành YHTT;

- Quy định về tiêu chí, tiêu chuẩn, định mức dinh dưỡng và thực phẩm chức năng;

- Quy đình về kiểm soát, phòng chống Doping.....

Để nâng cao tính khả thi trong giai đoạn đầu triển khai hệ thống YHTT, chúng tôi đề xuất mô hình YHTT giai đoạn 2021-2025 như Hình 1. Tương lai lâu dài, hệ thống mạng lưới YHTT phải được tích hợp, hòa nhập vào hệ thống mạng lưới y tế và có quan hệ với các tổ chức quản lý hành chính như Hình 3, Hình 4.

Xin đón đọc tiếp kỳ 6

                          VKT- Nguyễn Hồng