Bài chòi là một loại hình nghệ thuật dân ca và trò chơi dân gian đặc trưng ở miền Trung Việt Nam. Trải qua năm tháng, nghệ thuật Bài chòi không ngừng được nâng cao và kế thừa, tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của người dân miền Trung nói chung và người Bình Định nói riêng.

Liên hoa Câu lạc bộ nghệ thuật Bài chòi dân gian Bình Định mở rộng năm 2022 với những nội dung chính: Tọa đàm “Bảo vệ và phát huy giá trị nghệ thuật Bài chòi dân gian”, Thi trình diễn nghệ thuật Bài chòi dân gian; Triển lãm ảnh về thực hành và truyền dạy nghệ thuật Bài chòi dân gian; Tham quan, giao lưu tại Hội đánh Bài chòi dân gian TP Quy Nhơn.

Theo Ban tổ chức, nội dung thi trình diễn nghệ thuật Bài chòi dân gian tại Liên hoan lần này là hoạt động thiết thực nhằm tôn vinh và khẳng định giá trị của “Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ Việt Nam” - di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, đồng thời là dịp phát hiện những giọng hát hay để tập trung bồi dưỡng, phát triển, đào tạo đội ngũ kế thừa...

Ông Huỳnh Văn Lợi, Phó Giám đốc Sở VH&TT cho biết lần đầu tiên tỉnh Bình Định tổ chức một ngày hội Bài chòi dân gian quy mô lớn, nhằm tạo cơ hội để nghệ nhân, diễn viên gặp gỡ, giao lưu; đại diện các cơ quan quản lý trao đổi kinh nghiệm, nâng cao nhận thức trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản Bài chòi dân gian.

Liên hoan lần này có hơn 250 nghệ nhân của 8/11 CLB Bài chòi dân gian trong tỉnh, gồm: Quy Nhơn, Tuy Phước, Tây Sơn, Vĩnh Thạnh, An Nhơn, Phù Cát, Phù Mỹ, Hoài Nhơn và một số CLB đến từ 5 tỉnh, thành khu vực miền Trung, gồm: Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Phú Yên, Khánh Hòa.

Hiện nay, Bài chòi ở Binh Định tồn tại chủ yếu dưới hình thức hát Bài chòi dân gian ở các quận, huyện, nhất là dịp tết cổ truyền, lễ hội, trong các sinh hoạt văn hóa, văn nghệ của cộng đồng địa phương. Đây là loại hình nghệ thuật theo lối diễn xướng, vì vậy đòi hỏi người nghệ sĩ phải hoạt bát, phải biết diễn và xướng (hát). Ngoài niềm yêu thích, đam mê còn đòi hỏi người nghệ nhân phải có tài năng bẩm sinh để biết cách ứng biến trên không gian diễn.

Với sự xuất hiện ngày càng nhiều loại hình mới thì nghệ thuật Bài chòi đã ngày một bị mai một, hầu như nó chỉ được diễn vào các ngày lễ hội, ngày tết.

Trước thực tế đó, ngày 10/7/2019, UBND tỉnh Bình Định tiếp tục ban hành Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị nghệ thuật Bài chòi Trung bộ Việt Nam - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2019 - 2023”.

Đến nay, trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện có 35 nhóm, câu lạc bộ Bài chòi được thành lập; duy trì hoạt động 28 hội Bài chòi dân gian, với hơn 200 nghệ nhân Bài chòi. Trong số này, có 90 nghệ nhân thực hành hô hát Bài chòi, 50 nghệ nhân có khả năng vừa thực hành, vừa truyền dạy Bài chòi dân gian.

Theo kết quả kiểm kê của Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL), đến năm 2022, cả nước có 1.376 người (870 nam, 506 nữ) trong 86 đội, nhóm, CLB đang thực hành Bài chòi tại 9 tỉnh, thành phố: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa và Đà Nẵng. 

Minh Huy