Để tạo nên một cuốn sách nói hoàn chỉnh cho thính giả, các đơn vị làm sách nói phải lựa chọn những giọng đọc phù hợp. Cùng với đó, các “nghệ sĩ giọng đọc” cũng không ngừng luyện giọng để mỗi sản phẩm càng trở nên chất lượng khi đến với thính giả.

Giọng đọc là linh hồn của sách nói nhưng không thể không kể đến nhóm hậu kỳ, được ví là “những đầu bếp âm thanh”. Dù khá mới mẻ trên thị trường Việt Nam nhưng các đơn vị làm sách nói như Voiz FM, Fonos đã thu hút nhiều giọng đọc. 

Mỗi thể loại tương ứng với từng giọng đọc khác nhau

Với mỗi thể loại sách khác nhau, các đơn vị làm sách nói cần lựa chọn những giọng đọc phù hợp. Để tạo nên một tác phẩm sách nói hoàn chỉnh thì vai trò bộ phận sản xuất của một đơn vị làm sách nói rất quan trọng. Bởi lẽ, quá trình lựa chọn giọng quyết định lớn đến sự thành công của sách nói.

Đối với Fonos, phòng sản xuất là “đầu vào” vô cùng quan trọng. Mọi khâu đều cần phải kỹ lưỡng và chuẩn mực để tạo nên một sản phẩm mang đến sự trải nghiệm tốt nhất cho người dùng. Người dùng có lựa chọn nghe một quyển sách hay không dựa rất nhiều vào giọng đọc.

Bà Tế Diệu - Giám đốc sản xuất Fonos cho biết: “Tiêu chí đầu tiên và quan trọng nhất là sự phù hợp của giọng đó với quyển sách. Sự phù hợp đến từ nhiều yếu tố như: mối tương quan giữa chủ đề của cuốn sách với tính cách, lối sống, sở thích,...của mỗi giọng đọc; tiếp đến là chất giọng và độ tuổi. Bên cạnh những yếu tố cơ bản về kỹ thuật cần phải đáp ứng như không ngọng, không sai chính tả, tôi luôn khuyến khích họ "hãy là chính mình’”.

Không chỉ cần một chất giọng phù hợp, một sản phẩm sách nói còn yêu cầu các “nghệ sĩ giọng đọc” trang bị những kiến thức cơ bản về thể loại mình sẽ thu âm. Bà Xuân Nguyễn - Đồng sáng lập Fonos cho rằng đây là một yếu tố cần thiết. Bởi lẽ, khi giọng đọc không có sự kết nối với cuốn sách, người nghe sẽ không khó nhận ra. Sách hay đến mấy cũng không tránh được khả năng người nghe sẽ bỏ ngang vì không thích giọng đọc.

Thành lập từ năm 2020 đến nay, Fonos đã làm việc với khoảng 100 giọng đọc chất lượng và tài năng. “Đọc không đơn giản là chỉ đọc, nếu chỉ đọc cho hết vài trăm trang thì không khác gì những cỗ máy. Vì vậy chúng tôi luôn rất nghiêm túc trong việc tìm hiểu và lựa chọn giọng đọc”, Bà Xuân Nguyễn - Đồng sáng lập Fonos chia sẻ. 

Mỗi thể loại chúng ta sẽ có một tâm thế khác nhau để đọc cho đúng tinh thần mà các tác giả muốn truyền tải. Chị Huỳnh Như, người từng cộng tác cho đơn vị làm sách nói chia sẻ: “Mỗi lần chuyển từ giọng dẫn chuyện sang giọng của nhân vật nào đó, chúng ta cần thay đổi linh hoạt để nội dung theo sống động. Đối với sách lịch sử, người đọc có thể đọc với tông giọng hùng hồn xen lẫn kịch tích; sách kinh tế thì ta chuyển sang tâm thế của một doanh nhân để chia sẻ với tông giọng chậm rãi quyền lực sau thời gian "chinh chiến thương trường", sách văn học lại cần sự mềm mại thả lỏng để người nghe cảm nhận tác phẩm một cách nhẹ nhàng lắng đọng”.

Để tạo thành một bản thu âm hoàn chỉnh để gửi cho đơn vị làm sách, các “giọng đọc” đều phải hiểu được tính chất của một sản phẩm chuyển thể. Với chị Huỳnh Như, khi tiến hành đọc cuốn “Phụ nữ yêu như thế nào?”, chị phải hiểu được tinh thần chung của cuốn sách, chọn nhạc nền phù hợp, thu âm và gửi file về cho đơn vị làm sách.

Với thể loại sách self help, Công Nghĩa - hiện cộng tác cho Skybooks cho biết: “Đa phần mình sẽ đọc giọng bình thường, không bi lụy, không quá vui tươi. Cảm xúc trung lập và giọng thoải mái, tự nhiên sẽ phù hợp với thể loại này”.

Những yếu tố cần thiết của một “giọng đọc”

Đối với chị Huỳnh Như, việc đọc sách cho người khác nghe là hành trình khá nhiều thử thách. Người đọc phải vận dụng tốt “năng lực cảm thụ” để có thể truyền tải tối đa những nội dung cốt lõi trong quyển sách mà mình lựa chọn. Về mặt kỹ thuật, người đọc có sự nhấn nhá đúng lúc hay cách “rải chữ” chầm chậm sẽ giúp người nghe dễ cảm thụ và dễ tiếp nhận hơn. Cuối cùng, chất giọng của người đọc sách là yếu tố không kém phần quan trọng.

Theo Công Nghĩa, yếu tố cần thiết để đọc sách nói là sự kiên trì. Nếu không có một chất giọng trời phú, mỗi người phải luyện tập để có được giọng đọc tốt. Đôi khi vì lý do cảm xúc, kỹ thuật,...mà phải thu âm lại nhiều lần, Công nghĩa nghĩ người thu âm sách cần kiên trì để làm việc lâu dài.

"Khi thực hiện việc chuyển thể từ thể loại này sang thể loại khác, những nghệ sĩ giọng đọc phải hiểu được tính chất của sản phẩm chuyển thể. Với thể loại sách nói, văn phong là điều cần lưu ý kỹ", ông Lê Hoàng Thạch - nhà sáng lập Voiz FM chia sẻ.

Một số đơn vị làm sách nói ở Việt Nam đã bắt đầu ứng dụng AI vào việc sản xuất sách nói. Theo CEO Voiz FM, việc AI thay thế giọng đọc của con người có thể xảy ra, nhưng có lẽ cần một khoảng thời gian khá dài để công nghệ phát triển hơn, đặc biệt là về mặt cảm xúc.

CEO Voiz FM chia sẻ thêm, công nghệ này cũng được sử dụng rất hạn chế ở các nội dung mang tính tin tức hoặc khoa học, ít có câu chuyện hoặc cảm xúc. Đối với các tác phẩm văn học, các "nghệ sĩ giọng đọc" vẫn là những sự lựa chọn không thể thay thế được để tạo ra những tác phẩm chất lượng, chạm được đến trái tim người nghe. Voiz FM hiện đang làm việc với 200 giọng đọc đa độ tuổi, từ thiếu nhi cho đến những “gạo cội” trong nước và một số du học sinh.

Những người làm công việc thu âm sách nói đã thu về nhiều kiến thức từ chính những cuốn sách khác nhau. Theo chị Huỳnh Như, nhờ công việc này chị có thể rèn luyện nhiều hơn việc truyền tải con chữ trên sách thành lời nói sao cho sinh động. Hơn nữa, đây cũng là cơ hội để chị lan tỏa giọng nói của chị đến gần hơn với người nghe.

Điều quan trọng khi thu âm sách nói:

“Theo tôi điều quan trọng nhất là sự thoải mái và thả lỏng trong cảm xúc. Đừng mang tâm lý là đang đọc cho ai nghe, như vậy sẽ rất dễ dẫn đến trạng thái “gồng” và “diễn”.

Ngay cả những “giọng đọc” đã làm việc nhiều lần cùng chúng tôi, họ vẫn sẽ có những ngày thu không được như ý. Những lúc như vậy, chúng tôi không cố ép nhau tiếp tục mà sẽ sắp xếp một buổi thu khác. Cảm xúc bị căng cứng thì không thể nào có sản phẩm tâm đắc được. Tiến độ công việc quan trọng, nhưng chất lượng quan trọng hơn”, bà Xuân Nguyễn - Đồng sáng lập Fonos chia sẻ.

Võ Liên