Sách nói vi phạm bản quyền phát sóng trên nền tảng YouTube, hay được ghi âm và chép vào USB để bán là vấn đề khiến không ít các đơn vị làm sách đối mặt với nhiều thách thức. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho ngành xuất bản về việc loại bỏ triệt để  “căn bệnh” khó chữa này. 

Công khai quảng cáo sách lậu

Chỉ cần nhấp chuột trên thanh công cụ tìm kiếm của Google hoặc YouTube, chúng ta có thể tra ra được hàng loạt những đầu sách nói không được cấp bản quyền. Cụ thể, một trang điện tử có tên “USB sách nói” rao bán rầm rộ 80 cuốn sách nói với những chương trình khuyến mãi hấp dẫn.

“Trong chiếc USB sách nói này chứa 80 + 160 cuốn sách nói, gồm 80 cuốn sách hay nhất mọi thời đại về kinh doanh - làm giàu do tạp chí New York Times lựa chọn. Và bổ sung thêm 80 cuốn sách bán chạy, nổi tiếng khác… Đặc biệt 42 bộ sách "Phát triển bản thân" trước khi lập nghiệp kinh doanh. Đây là hành trang giúp hiện thực hóa giấc mơ làm giàu của bất kì ai may mắn sở hữu nó”, lời giới thiệu hấp dẫn từ trang bán hàng. 

Để khách hàng tiện theo dõi, trên trang rao bán đã sắp xếp những đầu sách theo chủ đề: 20 cuốn sách phát triển bản thân; 40 cuốn sách kinh doanh làm giàu; 20 cuốn tiểu thuyết kinh điển nhất, cùng với đó là quà tặng miễn phí gồm 160 sách nói kinh doanh làm giàu.

Trong số 80 đầu sách, nhiều cuốn sách đã từng giữ vị trí best-seller suốt một thời gian dài như: Đắc nhân tâm - Dale Carnegie; Nhà Giả Kim - Paulo Coelho; Tôi tài giỏi bạn cũng thế - Adam Khoo; Quẳng Gánh Lo Đi và Vui Sống - Dale Carnegie; Đi Tìm Lẽ Sống - Viktor Emil Frankl; Đọc vị bất kỳ ai - Davis,…

Liên hệ với một người bán hàng của trang điện tử “USB sách nói”, chúng tôi nhận được lời khẳng định đây là những cuốn sách đã được cấp bản quyền. Nhưng khi được đề cập đến vấn đề mang tính pháp lý, chẳng hạn như giấy tờ xác thực bản quyền từ nhà xuất bản thì người đại diện cho hay: “Bên mình mua sách chính hãng về đọc ở phòng thu nên chất lượng cực kì cao và nội dung chuẩn”.

Điều đáng nói, người bán “hồn nhiên” cho rằng họ sẽ không vi phạm bản quyền, khi chỉ cần mua sách từ nhà xuất bản, sau đó tự thu âm rồi rao bán.

Ngoài công cụ là USB, một số khác còn đăng tải sách nói miễn phí trên YouTube để thu hút lượt theo dõi và thu lợi nhuận từ quảng cáo. Thực tế, những cuốn sách này chưa được mua bản quyền từ nhà xuất bản hay tác giả. Điển hình, cuốn sách 12 quy luật cuộc đời: Thần dược cho cuộc sống hiện đại do NXB Thế giới và Saigon Books ấn hành được một tài khoản “vô tư” đọc từ phần 1 đến phần 27.

Nỗ lực đấu tranh với vi phạm bản quyền

Sách nói vi phạm bản quyền tràn lan trên Google, YouTube là khó khăn chung của ngành sách. Không chỉ riêng sách nói, sách in cũng phải đối diện với nạn in sách lậu và bán sách giả. Chính vì thế, vấn nạn này đã đặt ra thách thức lớn cho những đơn vị làm sách nói. Nhiều đơn vị đã đưa ra cách giải quyết khác nhau để xử lý vấn đề trên.

Cụ thể, bà Xuân Nguyễn - Đồng sáng lập Fonos cho hay: “Chúng tôi có đội ngũ bản quyền và pháp lý riêng. Dù vậy, chúng tôi hiểu rằng đây không phải chuyện có thể giải quyết trong ngày một ngày hai. Trong khả năng của mình, chúng tôi chỉ có thể liên hệ các bên vi phạm, khẳng định với họ chúng tôi là người nắm giữ bản quyền và làm cho họ hiểu vấn đề trước khi có biện pháp xử lý mạnh hơn. Việc này đòi hỏi nhiều thời gian lẫn công sức. Nhưng chúng tôi tin với sự nỗ lực và kiên nhẫn của mình, dần dần mọi người sẽ tự nâng cao nhận thức về bản quyền”.

Bên cạnh vấn đề vi phạm bản quyền, đơn vị làm sách nói có bản quyền Fonos cũng đang nỗ lực để tiếp cận gần hơn với thính giả bằng nhiều hình thức khác.

“Ngoài sách nói, chúng tôi sẽ làm phong phú thêm kho nội dung của mình dưới nhiều hình thức khác, để có thể đáp ứng đủ nhu cầu của mọi người. Hiện tại, chúng tôi đã có hơn 500 bản Tóm tắt sách, 500 Ebooks, các bài Thiền, Truyện ngủ, Nhạc chủ đề và kho sách dành riêng cho Hội viên Fonos. Trong tương lai gần, chúng tôi sẽ phát triển thêm các nội dung Podcast”, bà Xuân Nguyễn chia sẻ.

“Để một cuốn sách xuất hiện trên nền tảng Fonos, chúng tôi có sự đánh giá ở cả bản tiếng Việt lẫn bản gốc của tác phẩm, dựa trên nhiều tiêu chí như: sách này có phải là best-seller không, có phù hợp với người dùng của Fonos không, giá trị mang lại cho người đọc là gì,...

Ngoài ra, một yếu tố quan trọng là phải xem cuốn sách đó có chuyển sang dạng âm thanh được không. Fonos có những bộ phận như kiểm soát chất lượng, biên tập viên, đạo diễn chuyển âm, kỹ thuật âm thanh, hậu kỳ,... Cần rất nhiều người liên quan để làm ra một cuốn sách chứ không đơn giản là đem một cuốn sách ra thu âm rồi lấy file về”, bà Xuân Nguyễn - Đồng sáng lập Fonos chia sẻ.

Võ Liên