Công tác bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ OCOP ngày càng được quan tâm

Chương trình Quốc gia Mỗi xã một sản phẩm (One Commune One Product - OCOP) là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội lực, gia tăng giá trị đầu tiên được Việt Nam triển khai trên toàn quốc từ năm 2018. Chương trình là giải pháp, nhiệm vụ trong triển khai chương trình Mục tiêu Quốc gia Xây dựng Nông thôn mới, ra đời nhằm thực hiện bền vững các tiêu chí về sản xuất và nâng cao thu nhập cho người dân, đặc biệt khu vực nông thôn. Theo đó, trọng tâm chương trình là phát triển sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp và dịch vụ có lợi thế tại mỗi địa phương theo chuỗi giá trị do các thành phần kinh tế tư nhân và kinh tế tập thể thực hiện.

Sau hơn 3 năm triển khai, OCOP đang dần trở thành thương hiệu mạnh, được người tiêu dùng Thủ đô và cả nước đón nhận tích cực. Đây cũng là động lực để các chủ thể OCOP tiếp tục phát triển và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Tính đến nay, Hà Nội đã 1.649 sản phẩm được đánh giá, phân hạng từ 3 sao OCOP trở lên. Trong số này có 4 sản phẩm 5 sao; 2 sản phẩm tiềm năng 5 sao đã được Trung ương đánh giá; 11 sản phẩm tiềm năng 5 sao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá, phân hạng; 1.098 sản phẩm 4 sao và 534 sản phẩm 3 sao.

Nhằm hỗ trợ các chủ thể có sản phẩm OCOP bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, nhận diện thương hiệu, năm 2021, Văn phòng Điều phối chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội xây dựng và triển khai kế hoạch Hỗ trợ quản lý nhãn hiệu và in tem nhãn sản phẩm OCOP thành phố Hà Nội cho các sản phẩm OCOP, cụ thể là Hỗ trợ xây dựng quản lý nhãn hiệu sản phẩm OCOP cho 15 chủ thể đã được thành phố Hà Nội đánh giá phân hạng năm 2020; hỗ trợ thiết kế nhãn sản phẩm OCOP thành phố Hà Nội (bao gồm thiết kế và in) cho các sản phẩm OCOP… Đồng thời, đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát sản phẩm OCOP.

Đoàn kiểm tra, giám sát liên ngành sản phẩm OCOP thành phố Hà Nội cũng đã đi kiểm tra tại 15 quận, huyện, thị xã với 279 sản phẩm OCOP của 32 chủ thể có sản phẩm OCOP đã được thành phố Hà Nội công nhận về việc tuân thủ các quy định về sử dụng nhãn mác, tem sản phẩm, bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm, các quy định khác có liên quan đến tiêu chỉ sản phẩm.

Đầu ra sản phẩm vẫn là bài toán nan giải

Tuy vậy việc tiêu thụ sản phẩm OCOP lại luôn là bài toán nan giải. Chia sẻ về vấn đề này, Giám đốc Công ty CP Thực phẩm sạch Ba Vì Nguyễn Thanh Vân từng cho biết đơn vị có 2 trại chăn nuôi ở huyện Ba Vì với quy mô hàng nghìn con lợn, gà mỗi năm. Năm 2019, doanh nghiệp đã đăng ký sản phẩm tham gia Chương trình OCOP TP Hà Nội. Tuy nhiên, việc liên kết với doanh nghiệp bán lẻ để đưa sản phẩm vào siêu thị tiêu thụ không hề dễ dàng.

Trong khi đó, nghệ nhân ưu tú Phan Thị Thuận (xã Phùng Xá, huyện Mỹ Đức) cũng chia sẻ, Công ty TNHH Dâu tằm tơ Mỹ Đức chuyên dệt lụa, trong đó có lụa dệt từ tơ sen. Đây là sản phẩm độc đáo, được làm thủ công rất đẹp và lạ nhưng chưa được nhiều người tiêu dùng biết đến.

Mặc dù doanh nghiệp sản xuất còn loay hoay trong khâu kết nối thì nhiều siêu thị chưa tìm được nguồn hàng phù hợp từ nơi sản xuất. Theo Giám đốc Big C khu vực miền Bắc Lê Mạnh Phong, hiện trên các kệ hàng của Siêu thị Big C Thăng Long có 50 sản phẩm OCOP đến từ các địa phương và rất nhiều nông sản, đặc sản vùng miền. Mặc dù Big C có nhu cầu kinh doanh sản phẩm OCOP, nhưng theo quy định để đưa hàng hóa vào hệ thống siêu thị đòi hỏi sản phẩm phải có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, được cơ quan có thẩm quyền chứng nhận đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Quy định là vậy nhưng hiện nông dân chủ yếu sản xuất theo phương thức nhỏ lẻ, manh mún, chưa có truy xuất nguồn gốc, hồ sơ, chứng từ và các thủ tục pháp nhân trong giao dịch, mua bán.

“Đây là một trong những nguyên nhân khiến sản phẩm OCOP chưa tiếp cận được hệ thống bán lẻ hiện đại” - ông Lê Mạnh Phong khẳng định.

Triển khai những giải pháp đưa sản phẩm OCOP đến với người tiêu dùng

Một trong những nội dung và nhiệm vụ quan trọng nhất của chương trình OCOP là tăng cường chuyển đổi số như đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong truyền thông; Thúc đẩy phát triển thương mại điện tử cho sản phẩm OCOP thông qua các sàn thương mại điện tử, các kênh bán hàng trực tuyến (online), bán hàng tương tác trực tiếp (livestream), đặc biệt cho các sản phấm có quy mô nhỏ, sản phẩm đặc sản vùng miền, địa phương; Triển khai sáng kiến “Mỗi nông dân là một thương nhân” nhằm tối ưu hóa ứng dụng công nghệ số trong sản xuất, thương mại sản phẩm OCOP.

Vì vậy mới đây, Văn phòng điều phối Chương trình Nông thôn mới Hà Nội và TikTok đã hợp tác chính thức, giúp nâng cao năng lực số cho các chủ thể OCOP của Hà Nội.

TikTok đang là nền tảng mạng xã hội giải trí nhiều người dùng, nhất là giới trẻ. Giải pháp thương mại điện tử (e-commerce) TikTok Shop tại thị trường Việt Nam dành cho cả người mua, người bán và nhà sáng tạo nội dung, mang đến hệ sinh thái thương mại điện tử toàn diện, liền mạch ngay trên TikTok, mở ra nhiều cơ hội kinh doanh cho các chủ thể OCOP, đồng thời cung cấp trải nghiệm mua sắm mới mẻ cho người dùng và cơ hội phát triển cho các nhà sáng tạo nội dung.

Ngoài việc đưa sản phẩm OCOP lên nền tảng mạng xã hội, Hà Nội còn đang phát triển các điểm giới thiệu, bán sản phẩm OCOP gắn với du lịch làng nghề, du lịch nông thôn. Tiêu biểu là chương trình “Festival nông sản, sản phẩm OCOP gắn kết du lịch Hà Nội năm 2022”.

Các sản phẩm được trưng bày và giới thiệu tại Festival là những sản phẩm nông sản, đặc sản địa phương; thực phẩm chế biến, sản phẩm OCOP được chứng nhận; sản phẩm nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, … có bao bì, nhãn mác, tem truy xuất nguồn gốc đầy đủ; sản phẩm thủ công mỹ nghệ, làng nghề truyền thống…

Có thể nói chương trình là sự động viên, khuyến khích rất kịp thời để thúc đẩy các chương trình xúc tiến thương mại, sản xuất và du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội với các tỉnh lân cận trong cả nước, nhằm góp phần mở rộng thị trường, tạo đà phát triển trên tất cả các lĩnh vực về kinh tế, chính trị - xã hội; Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế và làng nghề kịp thời nắm bắt các cơ hội để giao lưu, quảng bá thương hiệu, giới thiệu sản phẩm, liên doanh, liên kết, đầu tư, khai thác mọi tiềm năng, thế mạnh hoà cùng xu thế phát triển của huyện, thành phố và đất nước.

Hương Mi