Sau đại dịch Covid-19, nền điện ảnh Việt đối mặt với hàng loạt khó khăn khi nhiều bộ phim bị khán giả quay lưng để lựa chọn phim ngoại. Thực tế cho thấy trong năm 2022, ngoài "Em và Trịnh" thì không có một phim Việt nào đạt mốc doanh thu 100 tỷ đồng dù hầu hết các bộ phim đều được đầu tư với số tiền lớn.

Dẫu vậy, "Em và Trịnh" cũng chỉ ở mức hòa vốn vì kinh phí sản xuất đã lên đến 50 tỷ đồng, tính thêm tỷ lệ ăn chia với nhà phát hành và chi phí quảng bá thì mức lợi nhuận thu về hầu như không có.

Trong khi đó hàng loạt bom tấn nước ngoài đổ bộ thị trường Việt lại thu về bộn tiền dù không thực hiện chiến dịch quảng bá rầm rộ, tốn kém chi phí như phim Việt. Vậy nguyên nhân điện ảnh Việt thất bại ngay trên chính sân nhà là gì? Phải chăng nội dung - kịch bản phim Việt không đủ hấp dẫn để giữ chân khán giả?

Câu hỏi đau lòng về chất lượng của phim chiếu rạp

Năm 2022, thị trường phim Việt có nhiều hoạt động sôi nổi khi liên tục cho ra mắt các dự án có đầu tư kinh phí lớn. Bên cạnh đó, sau 2 năm tạm ngưng hoạt động vì dịch bệnh, một số bộ phim bị “đắp chiếu” cũng tranh thủ rủ nhau ra rạp. 

Tuy nhiên, chất lượng phim còn hạn chế nên nhiều dự án nhanh chóng bị bom tấn nước ngoài “đè bẹp”, dẫn đến thua lỗ nặng nề. 

Điển hình như “Huyền sử vua Đinh” sau 10 ngày công chiếu chỉ thu về 42 triệu đồng; “Kẻ thứ ba” của Lý Nhã Kỳ thu về 1 tỷ đồng trong khi đầu tư 33 tỷ đồng; hay “578: Phát đạn của kẻ điên” do Hoa hậu H’hen Niê đóng chính được đầu tư 60 tỷ đồng mà bán vé cũng chỉ được có 3,5 tỷ đồng.

Trước câu hỏi có phải khán giả Việt đã chán phim trong nước và dành nhiều tình cảm hơn cho bom tấn nước ngoài, đạo diễn Lê Bình Giang cho biết: “Tôi không nghĩ khán giả Việt chuộng phim ngoại hơn phim Việt. Tôi cho rằng khán giả Việt đang chuộng phim Việt hơn, bằng chứng là đâu có phim ngoại nào công chiếu ở Việt Nam đạt doanh thu 400 tỷ đồng như “Bố già” của Trấn Thành”. 

Nam đạo diễn khẳng định nếu một bộ phim được đầu tư chỉn chu, chất lượng tốt thì chắc chắn sẽ được nhiều khán giả đón nhận.

“Khán giả không có sự phân biệt giữa phim ngoại và phim nội địa, miễn sao phim đó hấp dẫn, thú vị thì họ sẽ sẵn sàng ra rạp để xem. Cá nhân tôi không ngại việc cạnh tranh với những bộ phim khác. Ngược lại, tôi rất thích sự cạnh tranh trên thị trường phim, nếu muốn nền điện ảnh Việt ngày càng phát triển thì nhất thiết phải có sự cạnh tranh. Sự cạnh tranh nếu mình nhìn nhận theo hướng tích cực thì nó sẽ giúp mình tốt hơn mỗi ngày”, Lê Bình Giang nói thêm.

Được mệnh danh là “đạo diễn trăm tỷ”, Võ Thanh Hòa chính là một trong số ít đạo diễn có phim ra mắt trong năm 2022 đạt doanh thu cao. Liên quan đến thực trạng phim Việt gặp thất bại thảm hại trước bom tấn nước ngoài, đạo diễn Võ Thanh Hòa cho rằng những bộ phim Việt vừa thiếu chất lượng vừa thiếu kinh nghiệm là nguyên nhân khiến doanh thu ảm đạm.

“Khán giả ngày càng khắt khe hơn trong việc lựa chọn ra rạp để xem phim. Tôi nghĩ nếu phim không đủ chỉn chu thì khán giả sẽ có quyết định cho riêng mình”, Võ Thanh Hòa nói thêm.

Đồng thời, Võ Thanh Hòa cũng gửi gắm đến các đạo diễn, nhà sản xuất trong việc nâng cao chất lượng phim ảnh để tránh tình trạng phim Việt vừa ra sân đã bị phim ngoại "đá văng" bởi những nghi ngại về chất lượng.

Theo Võ Thanh Hòa, việc làm ra phim tốt là trách nhiệm cần phải đặt lên hàng đầu để tránh tình trạng thua lỗ nặng nề: “Nếu có thể làm điều gì đó khiến khán giả hài lòng hơn thì mình nên đầu tư vào những sản phẩm chỉn chu, đàng hoàng gửi đến mọi người, thay vì xin lỗi hãy sửa sai, làm những thứ tốt hơn nữa”.

Thị trường chịu sức ép vì phim trên nền tảng OTT phát triển

Một lý do khác cũng khiến phim Việt mất sức cạnh tranh đó là nền tảng xem phim trực tuyến phát triển vượt bậc trong thời gian qua. Gần 2 năm ở nhà vì dịch bệnh, không ít khán giả chuyển từ hình thức ra rạp mua vé xem phim sang ở nhà nạp tiền vào TV, smart phone để xem phim trên ứng dụng.

Theo Cục Phát thanh, truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Thông tin & Truyền thông), đến hết quý II/2022, thị trường truyền hình trả tiền có mức tăng trưởng về doanh thu xấp xỉ 9,5% so với cùng kỳ năm 2021. Cơ quan quản lý cũng cho biết, doanh thu đối với dịch vụ OTT TV (dịch vụ truyền hình cung cấp trực tiếp qua Internet) tăng trưởng xấp xỉ tới 300% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ngoài các doanh nghiệp đã được cấp phép và hoạt động theo pháp luật Việt Nam, thị trường truyền hình trả tiền trong nước đang có sự tham gia của một số doanh nghiệp nước ngoài cung cấp dịch vụ OTT TV xuyên biên giới như: Netflix, AppleTV, WeTV, IQIYI…

Mỗi tuần, mỗi tháng, các nền tảng như Netflix, WeTV, IQIYI lại tung ra cả loạt phim mới, trong đó có những series chất lượng cao, chiếu đến đâu là gây sốt đến đó. Trường hợp phim “Wednesday” và “Trò chơi con mực” gây bão khắp nơi và khiến các nghệ sĩ trong nước phải ồ ạt lao vào làm phim ngắn, clip parody ăn theo là minh chứng điển hình cho việc phim ảnh từ nền tảng OTT bước ra cuộc sống đời thường. 

Đó là còn chưa kể đến chuyện một số nền tảng OTT trong nước như Galaxy Play hay VieON cũng không ngừng nỗ lực làm phim mới nhằm cạnh tranh sức ảnh hưởng với khán giả Việt. Việc xem phim quá dễ dàng, chất lượng không ngừng nâng cao, lại còn chẳng phải chen chúc ra rạp xếp hàng mua vé dần trở thành xu thế giải trí của nhiều khán giả.

Nói về sự thay đổi thói quen xem phim của khán giả sau dịch, diễn viên - nhà sản xuất Thu Trang cho biết đây chính là một trong những nỗi lo của chị. Bởi việc phim Việt cạnh tranh trên đường đua doanh thu là việc quá đỗi bình thường, khi ra mắt bộ phim điện ảnh nào, với cương vị nhà sản xuất, Thu Trang cũng lường trước được rủi ro của việc cạnh tranh.

Tuy nhiên, điều khiến chị trăn trở hơn là thị trường có phần bị “thu hẹp” sau dịch bệnh. Thói quen ra rạp xem phim bị thay đổi. Đồng thời, khán giả khắt khe, khó tính hơn trong việc bỏ tiền mua vé có thể là một trong những nguyên nhân khiến phim Việt không có doanh thu cao bằng giai đoạn trước.

Về phần Võ Thanh Hòa, đạo diễn 8X nhìn nhận thực tế rằng các nền tảng OTT đang dần “xâm chiếm” sâu rộng vào đời sống giải trí của khán giả và đặt ra nhiều “đề bài” khó cho các nhà làm phim điện ảnh nội địa.

Giả sử các phim chiếu trên OTT có chất lượng bằng hoặc cao hơn phim chiếu rạp, giá để xem phim thấp hơn, khán giả lại còn không phải bỏ thời gian đi đến rạp chiếu phim để xếp hàng, mua vé, rồi vào phòng chiếu chờ xem phim thì người tiêu dùng lựa chọn thế nào?

Bên cạnh đó, Võ Thanh Hòa cũng khẳng định, dưới sự “bành trướng” nhanh chóng của nền tảng OTT, các nhà làm phim trong nước đang đứng trước thách thức phải sáng tạo không ngừng, chẳng những làm mới nội dung mà đến cả hình thức thể hiện cũng cần có sự thay đổi. Khi làm được điều này, phim chiếu rạp trong nước mới giữ được vị thế “anh cả” trên đường đua doanh thu.

Nếu cứ tiếp tục làm phim kém chất lượng, phim “mì ăn liền” để “lừa” khán giả ra rạp như trước đây, các nhà làm phim không sớm thì muộn cũng nếm trái đắng bởi thị trường đã chẳng còn bình lặng.

Đối mặt với sức ép từ nền tảng OTT và các phim bom tấn nước ngoài chất lượng cao, để không bị mất chỗ đứng trên sân nhà, nền điện ảnh Việt cần có sự thay đổi triệt để và táo bạo hơn. Các nhà làm phim nên nhớ rằng, quyền sinh sát trong tay khán giả, mang về doanh thu rực rỡ cho bất cứ ai hoàn toàn là do khán giả quyết định.

Khuất Nguyên