Với vai trò là người mua chính trên thị trường, các ngân hàng thương mại đang “ôm” khối lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp (TPDN). Tuy nhiên, sau hàng loạt biến động của thị trường trái phiếu như sự kiện Tân Hoàng Minh,... cơ quan quản lý đã có những động thái thanh lọc thị trường. Vì vậy, kỳ vọng sẽ làm giảm tỷ trọng nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp của ngân hàng. Và thực tế, danh mục đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của các ngân hàng trong thời gian qua ghi nhận nhiều biến động.

Cuối quý 2/2022, các ngân hàng nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp nhiều nhất là TPBank, Techcombank, MB, VPBank, OCB, HDBank, MSB... Tuy nhiên, trong quý 3, không ít ngân hàng có động thái giảm nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp nhằm tăng dư địa cho vay, bao gồm cho cá nhân vay mua nhà.

Theo khảo sát trên báo cáo tài chính hợp nhất quý 3/2022, tính đến hết quý 3/2022, nhiều ngân hàng đã giảm dần tỷ trọng nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp.

Tại ông lớn BIDV, chứng khoán nợ do các tổ chức kinh tế trong nước phát hành giảm từ 14.168 tỷ đồng hồi đầu năm xuống còn hơn 12.748 tỷ đồng, tương đương giảm 10% so với đầu năm trong khi cho vay khách hàng tại BIDV ghi nhận tăng trưởng 10,4%

Tương tự tại Techcombank, từng là nhà băng nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp nhiều nhất hệ thống. Tuy nhiên, tính đến hết quý 3/2022, giá trị danh mục trái phiếu doanh nghiệp giảm mạnh 31% so với đầu năm, từ 62.609 tỷ đồng xuống còn 43.501 tỷ đồng. Trong khi đó, cho vay khách hàng ghi nhận tăng trưởng 18% lên hơn 410.546 tỷ đồng. Có tới 80% dư nợ khách hàng tại Tecchombank là vay mua nhà.

Ngân hàng nhỏ như BaoVietBank cũng giảm mạnh giá trị nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp từ 12.399 tỷ đồng hồi đầu năm xuống còn hơn 9.626 tỷ đồng, tương đương giảm tới 22%.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, vẫn có ngân hàng tăng giá trị danh mục trái phiếu doanh nghiệp trong 9 tháng đầu năm 2022.

Điển hình tại ngân hàng MB, tính đến hết quý 3/2022, lượng trái phiếu doanh nghiệp sở hữu tăng 15% so với đầu năm, từ hơn 42.368 tỷ đồng lên 49.058 tỷ đồng (chiếm 12% dư nợ cho vay và 7% tổng tài sản).

Còn tại TPBank, giá trị danh mục trái phiếu doanh nghiệp đang nắm giữ cũng tăng tới 20% so với đầu năm, ghi nhận hơn 22.391 tỷ đồng, chiếm 7% tổng tài sản và 14% dư nợ cho vay.

Đáng chú ý tại ngân hàng OCB, trái phiếu doanh nghiệp nắm giữ tính đến cuối quý 3/2022 cao gấp 2,31 lần so với đầu năm, tăng từ 1.543 tỷ đồng lên hơn 3.575 tỷ đồng.

Theo thống kê của VNDirect, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong quý III/2022 đạt mức 60.635 tỷ đồng, giảm 50,5% so với quý trước, giảm mạnh 70,9% so với cùng kỳ.

Trong quý 3/2022, có 42 doanh nghiệp phát hành tổng cộng 59.032 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ, giảm mạnh 51,7% so với quý trước, và giảm 71,1% so với cùng kỳ. Trong đó, các doanh nghiệp có giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ lớn nhất trong quý đều là các ngân hàng, bao gồm BIDV (6.867 tỷ đồng), OCB (6.600 tỷ đồng) và VietinBank (4.210 tỷ đồng).

Ngày 16/9, Chính phủ ban hành Nghị định 65 với những quy định chặt chẽ hơn ở nhà đầu tư trái phiếu, doanh nghiệp phát hành trái phiếu cũng như các bên liên quan khác. Lãi suất huy động của ngân hàng cũng tăng lên cạnh tranh với sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp và tâm lý lo ngại của nhà đầu tư trái phiếu trước một số sự kiện trên thị trường trái phiếu trong thời gian gần đây.

Do đó, theo BVSC, chuyên gia bày tỏ quan ngại về chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất tăng cao và biến động trên thị trường bất động sản cũng như thị trường trái phiếu doanh nghiệp làm giảm triển vọng của ngân hàng.

"Điều này có thể làm cho các doanh nghiệp gặp khó khăn để tái cơ cấu trái phiếu đến hạn. Cùng với đó NHNN đang thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt hơn, lãi suất tăng cao và thị trường bất động sản cũng đang gặp khó khăn có thể sẽ có tác động làm suy giảm chất lượng tài sản của các ngân hàng," chuyên gia BVSC nhận định.

Trang Bùi (t/h)