Bỏ quên hội, tổ chức chính trị - xã hội

Theo dõi nội dung làm việc tại Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XIV ngày 30/10 với nội dung thảo luận, góp ý kiến về việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2016, Luật sư Trần Quốc Thuận – Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, các đại biểu Quốc hội đã thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, những vấn đề nổi cộm cũng như giải pháp xung quanh câu chuyện tinh giảm biên chế.

“Những ý kiến thảo luận, góp ý của các đại biểu Quốc hội sẽ là nền tảng để Quốc hội xây dựng, ban hành một nghị quyết thực hiện tinh giảm biên chế, nâng cao hoạt động của bộ hành chính từ Trung ương đến địa phương”, Luật sư Trần Quốc Thuận cho biết.

Nhất trí với ý kiến góp ý của các đại biểu Quốc hội, tuy nhiên Luật sư Trần Quốc Thuận cho rằng, khi nhìn vào bộ máy hưởng lương ngân sách nhà nước hiện nay, các đại biểu Quốc hội mới chỉ nhìn khu vực hành chính sự nghiệp, mới chỉ đánh giá cán bộ công vụ ở các bộ, ngành, chính quyền địa phương, mà quên đi số lượng rất lớn các hội, tổ chức chính trị - xã hội.

“Khi nói về tinh giảm biên chế, giảm chi thường xuyên cho ngân sách chúng ta cần phải nhìn lại cơ chế, thể chế hiện nay để xem người nào đáng được xếp vào ngạch công chức, viên chức đáng được ăn lương từ ngân sách nhà nước cũng như trách nhiệm của họ ra sao.

Quốc hội mới bàn nhiều đến bộ máy hành chính, Bộ trưởng Bộ Nội vụ phát biểu giải trình cũng chỉ liên quan đến bộ máy hành chính. Bộ máy hành chính chỉ là một phần của tổng thể bộ máy hưởng lương ngân sách. Trong khi bộ máy của nhiều hội, tổ chức chính trị - xã hội hiện nay đang được hưởng ngân sách như bộ máy hành chính không ai nói đến”, Luật sư Trần Quốc Thuận nhấn mạnh.

Năm 2016, Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) công bố một  báo cáo “Ước lượng chi phí kinh tế cho các tổ chức quần chúng công ở Việt Nam” cho biết, tổng số người hoạt động trong lĩnh vực tổ chức quần chúng công (có biên chế và không có biên chế), ước tính vào khoảng 338.000 người.

Nhóm các tổ chức này bao gồm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và 5 tổ chức chính trị - xã hội, còn gọi là đoàn thể (Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Công đoàn, và Hội Cựu chiến binh), cùng 28 hội đặc thù. Các nhóm tổ chức này, do mang tính quần chúng rộng lớn và có bản chất chính trị gắn với nhà nước, được Nhà nước hỗ trợ toàn phần hay một phần kinh phí hoạt động.

VEPR tính toán, tổng chi phí kinh tế của xã hội cho các tổ chức quần chúng công dao động trong khoảng 45.670 tỷ đồng đến 52.700 tỷ đồng, ước bằng 1,7% GDP của cả nước (năm 2014). Trong đó, khoản tiêu tốn từ ngân sách Nhà nước khoảng 14.023 tỷ đồng.

Riêng nguồn ngân sách Trung ương dự toán dành cho Trung ương hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và năm tổ chức chính trị - xã hội trong năm 2014 là trên 1.200 tỷ đồng. So với thời điểm năm 2006, khoản ngân sách này tăng hơn gấp đôi (từ khoảng 530 tỷ đồng).

Trong đó, bốn tổ chức chính trị - xã hội nhận được phân bổ ngân sách (dự toán) nhiều nhất trong năm 2014 là Hội Nông dân Việt Nam (hơn 401 tỷ đồng), Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (khoảng 360 tỷ đồng), Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (hơn 270 tỷ đồng) và Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (gần 155 tỷ đồng).

Xét theo số ngân sách quyết toán, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam là tổ chức có mức tăng ngân sách nhanh nhất, gấp 4,5 lần trong vòng 6 năm (2006 - 2012), từ khoảng 76 tỷ đồng năm 2006 lên gần 344 tỷ đồng năm 2012 (GDP của Việt Nam trong giai đoạn này tăng gấp 2,3 lần).

Không ngân sách nào nuôi nổi

Trong báo cáo giám sát của Quốc hội đưa ra sáng ngày 30/10, tính đến thời điểm 31/12/2016 số lượng công chức viên chức cả nước là 2.102.477 người. Theo ông Trần Quốc Thuận đây mới chỉ là số lượng công chức, viên chức trong bộ máy hành chính, nếu cộng cả đối tượng nghỉ hưu, các đối tượng khác hưởng lương, trợ cấp từ ngân sách nhà nước con số này lên tới hơn 7 triệu người, chiếm gần 10 % dân số cả nước (hiện hơn 94 triệu người).

“Còn nếu cộng toàn bộ số người hưởng lương và mang tính chất lương như cán bộ không chuyên trách cách xã, phường thì con số này sẽ lên tới bao nhiêu triệu người. Một bộ máy lớn như vậy thì ngân sách nào có thể nuôi nổi”, ông Thuận đặt vấn đề.

Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, mục tiêu của tinh giảm biên chế nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính, giảm chi ngân sách, dành ngân sách chi thường xuyên cho đầu tư sản xuất kinh doanh.

“Muốn giảm biên chế một cách đáng kể phải giảm từ tổ chức chính trị - xã hội, giảm từ các hội đặc thù. Các hội, tổ chức chính trị - xã hội hoạt động phục vụ lĩnh vực riêng, phục vụ tổ chức của họ thì tại sao lại được hưởng lương từ ngân sách. Ngân sách do thuế người dân đóng góp để nuôi bộ máy hành chính phục vụ người dân không phải để nuôi các hội, tổ chức chính trị - xã hội.

Mặt khác các tổ chức chính trị - xã hội, hội đặc thù được tổ chức từ trung ương đến địa phương. Trung ương có hội nào, địa phương thậm chí đến xã, phường có hội đó. Một khung bộ máy dập khuôn bất cập như vậy nhưng chưa thấy đại biểu Quốc hội nào nêu ý kiến. Theo tôi sắp xếp tổ chức này mới là điều quan trọng”, ông Thuận phân tích và nêu quan điểm.

Cũng theo ông Thuận Chính phủ nên để các hội đặc thù, tổ chức chính trị - xã hội phải tự trang trải, tự sống bằng phí của hội viên, bằng trợ cấp của thành viên trong tổ chức đó đóng góp lại.

Ví dụ như Liên đoàn luật sư Việt Nam, mỗi luật sư 1 tháng phải đóng 200.000 đồng. Tổng thể cả nước có khoảng 7.000 luật sư, 1 năm cũng có mười mấy tỷ để hoạt động.

“Hàng năm trung bình chi thường xuyên của chúng ta ở mức 68-69% tổng chi ngân sách, có lúc lên đến 72% tổng chi ngân sách. Trong khi chỉ khoảng hơn 20% dùng để trả nợ. Đầu tư cho phát triển năm nay chỉ vào khoảng hơn 10%.

Chúng ta phải phân đấu đưa  quỹ lương chi tiêu thường xuyên xuống còn 20%-30% trong tổng chi ngân sách để dành phần con lại trả nợ, qua đó đưa nợ công giảm xuống, ngoài ra dành để tăng đầu tư phát triển”, ông Thuận nhấn mạnh.

Hoàng Tiến