Những năm gần đây, việc NCKH trong các trường phổ thông luôn được Sở GD-ĐT TP Hồ Chí Minh chú trọng đầu tư. Mỗi trường đều quan tâm xây dựng, tạo cho học sinh một sân chơi đa dạng, từ đó hướng học sinh đến các sân chơi quốc tế xa hơn. 

Phó Trưởng phòng Trung học Sở GD-ĐT TP Hồ Chí Minh Phạm Ngọc Tiến cho biết, việc sở tổ chức cuộc thi NCKH cho học sinh phổ thông trong 5 năm học vừa qua đã khơi dậy phong trào NCKH sâu rộng trên địa bàn. Điều này thể hiện rõ qua số lượng đề tài của học sinh đăng ký cuộc thi cấp thành phố tăng nhanh. Nếu trong năm học đầu tiên (2011 - 2012) phát động chỉ có 47 đề tài, thì năm học 2014-2015 đã có đến 295 đề tài. Trong đó, có khoảng hơn 40% số đề tài các em chọn liên quan đến môi trường, nguồn nước và các ý tưởng rất gần gũi với cuộc sống. 

Theo nhìn nhận của Sở GD-ĐT thành phố, trong việc thực hiện đề tài, tuy các em còn một số hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn, nhưng bù lại, các em rất nhiệt huyết, say mê sáng tạo. Từ những vấn đề đặt ra, các em đã cố gắng tìm hướng đi mới, tránh lối mòn trong NCKH. Điều này rất phù hợp với mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục; phù hợp với yêu cầu các trường phổ thông đẩy mạnh việc dạy và học theo hướng sáng tạo, NCKH kỹ thuật, vận dụng những kiến thức vào thực tiễn.

Một trong những đề tài đạt giải cao trong NCKH cấp thành phố năm học 2014-2015 là phương pháp mới xử lý hiệu quả nước thải dệt nhuộm của nhóm học sinh Trường THPT Nhân Việt (Tân Phú). Em Nguyễn Thanh Hùng, một học sinh tham gia nhóm nghiên cứu cho biết: “Chúng em đang sống tại khu vực kênh Nước đen, phường Bình Hưng Hòa (Tân Bình), hằng ngày phải chịu mùi hôi nồng nặc, nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm bẩn. Do vậy, chúng em muốn tìm ra phương pháp đơn giản hơn và có khả năng ứng dụng vào thực tế cao hơn để giảm thiểu sự ô nhiễm cho nguồn nước”. 

Với suy nghĩ như vậy, nhóm học sinh Nguyễn Thanh Hùng đã đưa ra giải pháp xử lý nước thải dệt nhuộm bằng hiđrô perôxit (còn gọi là nước ôxy già) với xúc tác muối sắt, giúp xử lý mầu và làm giảm hàm lượng COD trong nước thải (COD là chỉ số được sử dụng rộng rãi để đo gián tiếp khối lượng các hợp chất hữu cơ trong nước). 

Tại cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia vừa qua, đề tài “Sử dụng mủ xương rồng để diệt ốc bươu vàng” của hai học sinh Trần Kim Quang và Nguyễn Trúc Vy, Trường THPT Trần Văn Giàu (Bình Thạnh) đã giành được giải đặc biệt của Trường đại học sư phạm TP Hồ Chí Minh. Đây là đề tài sát với thực tế, có tính ứng dụng cao, dễ làm, tiết kiệm chi phí. Cô Võ Thị Mai Dung, giáo viên môn sinh học của Trường THPT Trần Văn Giàu cho biết: Để hoàn thành đề tài nghiên cứu này, các em đã mất bốn đến năm tháng thử nghiệm với tám loại thảo dược khác nhau như trúc đào, bã trầu, xương rồng,… nhằm diệt được ốc bươu vàng. Qua quá trình theo dõi và thực hiện đề tài, mủ cây xương rồng là có hiệu quả nhất.

Hay như tại cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh khu vực phía nam năm 2015 mới đây, học sinh Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa, TP Hồ Chí Minh đã giành được ba giải. Đó là các đề tài: “Xây dựng hệ thống điều khiển tập trung các thiết bị điện”, “Nghiên cứu và ứng dụng tính kháng khuẩn của củ sâ m đại hành” và “Xử lý ô nhiễm dầu, mỡ bằng cây lục bình”.

Thầy Lâm Triều Nghi, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa, chia sẻ: Rõ ràng, khi tham gia NCKH, các em đã thể hiện năng lực của mình và trải nghiệm rất nhiều, từ việc làm quen với phòng thí nghiệm ở các viện, trung tâm nghiên cứu, các trường đại học, cho đến việc phải thiết lập kế hoạch chặt chẽ để kịp tiến độ và rèn luyện kỹ năng thuyết trình. Cũng có không ít nhóm NCKH đã trải nghiệm sự thất bại, phải kiên nhẫn làm lại từ đầu...