Chính sách đúng nhưng chưa trúng

Hà Nội luôn được đánh giá là một trong những địa phương đứng đầu cả nước về những yếu tố thuận lợi để phát triển khoa học và công nghệ với tiềm lực, hạ tầng khoa học và công nghệ, nguồn đầu tư cho khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo,... trong những năm qua, Hà Nội cũng đã có nhiều chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực khoa học công nghệ tại địa phương, tuy nhiên thành phố vẫn chưa phát huy được hết tiềm năng, lợi thế sẵn có.

Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng này tiếp diễn được các chuyên gia nhận định là do những bất cập trong chính sách về khoa học công nghệ.

Cụ thể, chính sách trọng dụng nhân tài đã được quan tâm, nhưng cơ chế ưu đãi chưa hấp dẫn, chưa đủ mạnh, để thu hút đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ đầu ngành, nhà khoa học tài năng và nhà khoa học nước ngoài cùng hợp tác, hỗ trợ giải quyết các vấn đề trọng tâm của Thành phố.

Bên cạnh đó, các chính sách quản lý khoa học và công nghệ của Thành phố chưa có những đổi mới đột phá, chưa tạo được cơ chế thông thoáng, thuận lợi khai thác tối đa tiềm lực cơ sở vật chất và nguồn lực chất xám; thiếu cơ chế, chính sách có tính nổi trội nhằm hỗ trợ chuyển giao, ứng dụng kết quả, sản phẩm từ các nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp Thành phố…

Với những thực tiễn đó, những thay đổi trong Luật Thủ đô (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ tạo ra những cơ chế, chính sách đột phá, trở thành động lực quan trọng phát triển bền vững cho lĩnh vực khoa học công nghệ của thành phố Hà Nội.

Những điểm mới được kỳ vọng sẽ tạo nên sự đột phá cho khoa học công nghệ Hà Nội tại Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi)

Theo PGS.TS Bùi Thị An - đại biểu Quốc hội khóa XIII, Chủ tịch Hội Nữ trí thức thành phố Hà Nội, Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn kinh tế của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội đánh giá, Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã cụ thể hóa được khá đầy đủ tinh thần của Nghị quyết 15-NQ/TW của Bộ chính trị về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” với rất nhiều điểm mới thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ gắn với thực tiễn sản xuất. Xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu, phát triển, chuyển giao công nghệ hàng đầu của cả nước và khu vực…

Một điểm mới trong Dự thảo Luật (sửa đổi) là Thành phố quyết định hoặc uỷ quyền quyết định cho đơn vị chủ trì nhiệm vụ khoa học, chủ nhiệm dự án khởi nghiệp sáng tạo có sử dụng ngân sách nhà nước và tài sản công được chuyển giao không cần bồi hoàn đối với tài sản, kết quả, sản phẩm hình thành từ nhiệm vụ khoa học công nghệ, dự án khởi nghiệp sáng tạo.

“Để hướng tới mục tiêu xây dựng Thủ đô Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao và phát triển công nghệ hàng đầu của cả nước, tiến tới là trung tâm khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của khu vực Đông Nam Á, đòi hỏi Luật Thủ đô (sửa đổi) phải có được giải pháp chính sách mới, đột phá, nổi trội để phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo”, PGS.TS Bùi Thị An bày tỏ.

Cụ thể, Thành phố được quy định các biện pháp ưu đãi, hỗ trợ đặc thù trong thu hút, sử dụng, phát huy tiềm lực, vinh danh các chuyên gia, nhà khoa học giỏi. Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) dành riêng Điều 17 quy định về thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao với những ưu đãi vượt trội như tuyển dụng không qua thi tuyển, xếp lương, bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo, quản lý, điều kiện làm việc, phát triển năng lực...

Thành phố khuyến khích, hỗ trợ thúc đẩy doanh nghiệp, tổ chức khoa học và công nghệ tham gia hoạt động ươm tạo, đổi mới công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Thủ đô; cơ chế hỗ trợ, chuyển giao, ứng dụng kết quả, sản phẩm từ các nhiệm vụ. Nội dung biện pháp này được dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) thể chế hóa trong Điều 25 về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số của Thủ đô.

“Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã nhìn thấy những điểm riêng của Thủ đô để đưa vào Luật là điều rất tốt. Thêm vào đó, nếu được thông qua, Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ phủ định những Luật trước mà không phù hợp, tôi cho rằng điều này rất hay. Tuy nhiên, tôi đề nghị, trong các Nghị định, hướng dẫn cần cụ thể, chi tiết hơn để không ngăn cản việc thực hiện Luật”, PGS.TS Bùi Thị An nêu ý kiến.

Kì vọng rằng, những cơ chế, chính sách thay đổi sẽ giúp cho các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển khoa học và công nghệ được hiện thực hóa, góp phần đưa khoa học và công nghệ thực sự trở thành động lực để thúc đẩy kinh tế xã hội; nâng cao trình độ khoa học và công nghệ tổng thể của Thủ đô Hà Nội và cả nước.

Tạo sự đột phá về khoa học công nghệ để thúc đẩy kinh tế Thủ đô phát triển bền vững

Sáng 27/11, tham gia thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn Hà Nội) khẳng định, khoa học - công nghệ được coi là động lực then chốt, là đòn bẩy để thúc đẩy kinh tế - xã hội, đặc biệt là nền kinh tế tri thức nên Luật Thủ đô cần quy định cơ chế chính sách ưu tiên thực sự đột phá về khoa học - công nghệ để thúc đẩy kinh tế Thủ đô phát triển bền vững.

“Có thể nói các cơ chế, chính sách khuyến khích, thúc đẩy nghiên cứu khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo quy định trong dự thảo Luật mang tính thử nghiệm, đột phá, được kỳ vọng là động lực quan trọng để phát triển toàn diện, bền vững Thủ đô thời gian tới”, đại biểu nói.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Lan đề nghị dự thảo Luật cần quy định thành phố ưu tiên hỗ trợ/miễn thuế thu nhập, miễn hoặc giảm tiền thuê đất cho các doanh nghiệp khoa học công nghệ, doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ thương mại các công nghệ nghiên cứu từ các trường đại học.

Quỹ đầu tư ươm tạo và khởi nghiệp sáng tạo của thành phố hỗ trợ kinh phí để hình thành các doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ trong trường đại học, hỗ trợ kinh phí hình thành các hợp tác xã trong trường học; hỗ trợ kinh phí để hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh của thành phố, của các trường đại học để đủ tiềm lực thực hiện các đặt hàng của thành phố.

Đồng thời, cần có chính sách ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp tham gia hợp tác nghiên cứu, đào tạo, tiếp nhận, chuyển giao các công nghệ từ trường đại học để thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp, trường đại học và chính quyền thành phố tạo sự phát triển bền vững.

Cùng chia sẻ ý kiến về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Duy Minh (đoàn Đà Nẵng) cho rằng việc giới hạn thử nghiệm có kiểm soát tại khu công nghệ cao có thể không phù hợp để giúp phát triển công nghệ, có một số công nghệ cần được ứng dụng trong không gian thực tế, cần có cư dân sinh sống mới có hiệu quả. Do đó, Luật Thủ đô (sửa đổi) cũng cần làm rõ phạm vi áp dụng về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát.

Cụ thể, dự thảo Luật mới chỉ ra giải pháp công nghệ mới nhưng lại giới hạn khu vực khu công nghệ cao; mới chỉ nêu địa điểm thử nghiệm chứ chưa đề cập cụ thể đến lĩnh vực công nghệ cần thử nghiệm tại các khu thúc đẩy thương mại, văn hóa tại một số địa điểm trên địa bàn Thủ đô có tiềm năng, lợi thế về thương mại, dịch vụ, văn hóa, du lịch mà không rõ lĩnh vực thử nghiệm. Vì vậy, đại biểu đề nghị chỉnh lý quy định riêng về địa bàn áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cũng như bổ sung một số lĩnh vực công nghệ. 

Khánh An