Tại buổi gặp mặt cung cấp thông tin y tế chiều 27/6, GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, cho biết Việt Nam đã có sự xâm nhập của biến chủng BA.5 của Omicron.

Giáo sư Phan Trọng Lân nhấn mạnh: “Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhận định COVID-19 trong tình trạng đại dịch trên phạm vi toàn cầu và quan ngại tiếp tục có các biến thể không lường trước được của virus SARS- CoV-2. Để đánh giá công bố hết tình trạng này hay không WHO 3 tháng có đánh giá lại 1 lần. Lần gần đây nhất vào tháng 4/2022 WHO đã có đánh giá cuối cùng và vẫn xem COVID-19 là tình trạng y tế công công khẩn cấp. Nhiều nước trên thế giới vẫn có diễn biến dịch bệnh phức tạp, cần tiếp tục duy trì các hoạt động đáp ứng với đại dịch ở mức cao.”

Giáo sư Lân cho hay hiện virus SARS-CoV-2 liên tục biến đổi, khó xác định tính chất nguy hiểm của các biến thể và mức độ tăng nặng và tử vong. Hiện Omicron là biến thể phổ biến trên thế giới nhưng vẫn chưa phải là biến thể cuối cùng.

Theo Bộ Y tế, có thể xuất hiện biến thể mới của virus SARS-CoV-2 có khả năng làm giảm hiệu quả vaccine hoặc miễn dịch, khiến ca nhiễm có triệu chứng nghiêm trọng hoặc tử vong tăng lên, đặc biệt ở các nhóm dễ bị tổn thương.

Theo ông Lân, khi một biến chủng mới xâm nhập, chúng ta sẽ đối diện với nguy cơ chúng lấn lướt biến chủng cũ. Tuy nhiên, đây là điều tất yếu khi người dân giao lưu, đi lại trong bối cảnh bình thường mới. Qua một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu, biến chủng BA.4 và BA.5 có khả năng lây lan nhanh hơn BA.1 và BA.2 trước đó.

Tại các nước châu Âu và châu Mỹ, BA.4 và BA.5 là hai thủ phạm khiến họ đối mặt hàng loạt làn sóng Covid-19 mới.

Theo nghiên cứu, BA.4 và BA.5 mang những đột biến độc đáo của riêng chúng, với những thay đổi ở đột biến L452R, F486V trên protein gai. Điều này giúp virus bám dính vào tế bào vật chủng nhanh hơn, dễ dàng hơn, thậm chí có thể điều chỉnh một số phản ứng miễn dịch.

Lợi thế lây truyền của các biến chủng có thể là kết quả từ những thay đổi sinh học, ví dụ tốc độ lây nhiễm, cho phép virus lây nhiễm sang nhiều người hơn, nhanh hơn.

Theo nhà dịch tễ học Christian Althaus, Đại học Bern, Thụy Sỹ, sự gia tăng của BA.4 và BA.5 dường như bắt nguồn từ khả năng lây nhiễm cho những người đã có miễn dịch với chủng Omicron tiền nhiệm và biến chủng trước đó. Hầu hết quốc gia bên ngoài châu Á đều có rất ít biện pháp để kiểm soát nCoV. Do đó, sự gia tăng các ca mắc BA.4, BA.5 là không thể tránh khỏi.

Theo Giáo sư Paul Bieniasz, Đại học Rockefeller, Mỹ, những phiên bản Omicron mới hơn có thể vượt qua các kháng thể được tạo ra nhờ tiêm vaccine hoặc lần mắc bệnh trước đó. Một số nhóm nghiên cứu ở Đại học Columbia, tại Nhật Bản, Nam Phi, đã thử nghiệm các kháng thể từ lần nhiễm Omicron trước đó nhằm chống lại BA.4, BA.5. Kết quả cả 3 nhóm nghiên cứu đều phát hiện người có kháng thể từ BA.1 hoặc BA.2 không có khả năng chống lại BA.4, BA.5. Điều này đồng nghĩa họ sẽ bị tái mắc, thậm chí nhiều lần và trong thời gian ngắn.

Cụ thể, GS.TS Kei Sato, Đại học Tokyo, Nhật Bản và cộng sự phát hiện BA.4, BA.5 dễ dàng tái tạo trong tế bào phổi người và gây bệnh nặng hơn cho chuột lang so với BA.2. Các phát hiện sơ bộ cho thấy nguy cơ của BA.4 và BA.5 với sức khỏe toàn cầu “có khả năng lớn hơn so với BA.2 ban đầu”.

Theo New York Times, nguyên nhân chính là nCoV đã thành thạo hơn việc tái tạo lại bên trong chính cơ thể con người. Hiện tại, những người bị nhiễm biến chủng Omicron gốc bắt đầu báo cáo về lần mắc Covid-19 thứ hai, thậm chí thứ 3. Chủng mà họ nhiễm sau đó là các biến chủng phụ mới của Omicron như BA.2, BA.2.12.1 tại Mỹ hoặc BA.4, BA.5 ở Nam Phi.

Các chuyên gia nhấn mạnh những người này có thể tiếp tục sẽ mắc Covid-19 lần thứ 3 hoặc 4, thậm chí chỉ trong năm nay. Không ít bệnh nhân sẽ gặp phải tình trạng triệu chứng kéo dài hàng tháng đến hàng năm không dứt. Đó chính là hội chứng hậu Covid-19 đang dần phổ biến.

Nhà dịch tễ học Juliet Pulliam, Đại học Stellenbosch ở Nam Phi, cho biết: “Với tôi, có vẻ như đây sẽ là tình trạng lâu dài. Virus sẽ tiếp tục tiến hóa và ngày càng nhiều người tái mắc đi tái mắc lại, nhiều lần trong suốt cuộc đời họ".

Minh Hà