Nằm trong khuôn khổ Festival Huế 2022, vào tối 27/6, Bảo tàng Lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế phối hợp chính quyền xã Phú Diên (huyện Phú Vang) tổ chức lễ công bố kỷ lục Việt Nam và kỷ lục thế giới đối với Tháp Chăm Phú Diên với tiêu chí: "Tháp Chăm cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên tại Việt Nam và thế giới".

Trước đó, vào ngày 14/3/2022, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam có quyết định xác lập Kỷ lục Việt Nam đối với Tháp Phú Diên với tiêu chí là "Tháp Phú Diên - Tháp Chăm cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên tại Việt Nam".

Đến ngày 30/5/2022, Liên minh Kỷ lục Thế giới có quyết định xác lập Kỷ lục Thế giới đối với Tháp Phú Diên, với tiêu chí "Tháp chăm cổ bằng gạch chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên trên thế giới".

Tháp Chăm Phú Diên được phát hiện vào năm 2001. Cụ thể, ngày 18/4/2001, tại cồn cát ven biển xã Phú Diên, trong khi đang làm việc, nhóm công nhân khai thác khoáng sản titan phát hiện khối gạch bị vùi sâu trong lòng cát từ 5m - 7m so với mặt đất.

Tiếp đó, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế chỉ đạo Sở Văn hóa Thông tin (nay là Sở Văn hóa và Thể thao), Bảo tàng Tổng hợp (nay là Bảo tàng Lịch sử) phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai công tác bảo vệ và khảo sát, thám sát nơi này.

Vào thời điểm đó, việc phát hiện Tháp Chăm Phú Diên dưới lòng cồn cát ven biển đã được nhiều người rất quan tâm, nhất là các nhà nghiên cứu trong nước, quốc tế.

Tháp Chăm Phú Diên là một trong những công trình kiến trúc gạch Champa sớm nhất còn lại ở khu vực miền Trung (khoảng thế kỷ 8). Vị trí độc đáo, quá trình phát hiện tháp và giải pháp bảo tồn như đã tiến hành trong gần 20 năm qua đã thành công nhất định. Đây là kiến trúc thuộc nền văn hóa Champa có giá trị về mặt khoa học, lịch sử. Sự có mặt của các hiện vật Yoni bằng đá, bình gốm… trong lòng tháp Phú Diên là những hiện vật đặc trưng cho việc thờ cúng của dân tộc Chăm xưa nay.

Tháp Chăm này hiện diện trên bản đồ du lịch địa phương, nổi tiếng về địa điểm độc đáo, có giá trị vật chất đến giá trị tinh thần, từ công trình kiến trúc đến văn hóa tâm linh... là tiềm năng để phát triển du lịch.

Cuối năm 2001, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ VHTTDL) có quyết định xếp hạng Tháp Phú Diên là di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia.

Thừa Thiên