• Đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng

TPHCM hiện có 247 chợ truyền thống, 142 siêu thị, 25 trung tâm thương mại, hơn 200 cửa hàng tiện ích, hơn 2.000 cửa hàng tạp hóa và gần 200 điểm, khu vực mua bán tự phát. Theo đó, lượng hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng thực phẩm cung ứng cho nhu cầu hàng ngày của người dân, chủ yếu là từ khu vực các chợ truyền thống. Trên thực tế, việc kiểm soát cũng như ý thức của người bán và người mua trong vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) còn nhiều hạn chế. 
 

Bà Lê Ngọc Đào, Phó Giám đốc Sở Công thương, cho biết, việc nghiên cứu, xây dựng “Mô hình chợ thí điểm bảo đảm an toàn thực phẩm” trước hết là nhằm bảo đảm an toàn và quyền lợi cho người tiêu dùng, đồng thời nâng cao chất lượng phục vụ của tiểu thương tại chợ, từng bước thực hiện văn minh thương mại, phù hợp với xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển của TP. Việc triển khai thực hiện đề án sẽ góp phần nâng cao chất lượng công tác quản lý của ban quản lý chợ, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kiểm tra, giám sát của các ngành chức năng trong lĩnh vực ATVSTP.

Tuy nhiên, để thực hiện được các mục tiêu trên thì chủ thể trong mô hình thí điểm dự án chính là những thương nhân kinh doanh thực phẩm, dịch vụ ăn uống tại các chợ trên địa bàn và ban quản lý chợ. Phạm vi thực hiện dự án bao gồm các chợ thuộc quy hoạch của TP được lựa chọn xây dựng mô hình thí điểm và các chợ thuộc đối tượng được chọn để nhân rộng mô hình trên địa bàn TP. Bên cạnh đó, các mặt hàng nằm trong dự án sẽ là thực phẩm tươi sống của chuỗi an toàn thực phẩm, sản phẩm tươi sống của chợ đầu mối cung ứng cho các chợ truyền thống như thịt gia súc, gia cầm, trứng gia cầm, rau củ quả, thủy hải sản, cùng các dịch vụ kinh doanh ăn uống tại các chợ.

Theo nhận định của bà Lê Ngọc Đào, để triển khai thành công đề án trong bối cảnh hiện nay là điều không dễ dàng. Bên cạnh khó khăn về kinh phí trong việc đầu tư, nâng cấp hạ tầng các chợ thì ý thức cũng như hành vi của tiểu thương cũng là vấn đề rất đáng lo ngại, bởi lẽ họ mới chính là chủ thể để thực hiện dự án chứ không phải ai khác.

• Khó nhưng vẫn phải làm

Theo bà Bùi Thị Thùy Duyên, Phó trưởng phòng Quản lý thương mại Sở Công thương, vừa qua các sở ngành chức năng đã bàn bạc và đi đến quyết định chọn chợ Bến Thành và chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn là 2 chợ đầu tiên của TP triển khai xây dựng mô hình chợ thí điểm đảm bảo ATVSTP. Cách làm sẽ được thực hiện theo dạng “cuốn chiếu”, tức chọn ngành hàng đã được phân khu riêng biệt hoặc tương đương. Chủ thể kinh doanh cố định phải có đăng ký kinh doanh. Theo đó, các mặt hàng chủ yếu đang mua bán trong chợ cơ bản đã xác định được nguồn gốc. 

Cụ thể, tại chợ Bến Thành, sở đã bàn bạc với ban quản lý chợ thống nhất chọn ngành hàng thịt gia súc, thịt gia cầm, rau củ quả và ngành hàng ăn uống để triển khai thí điểm. Bên cạnh việc thực hiện theo các tiêu chí từ đề án, Vụ Thị trường trong nước của Bộ Công thương cũng tư vấn nên chú ý thêm các vấn đề để tạo sự đồng bộ như nhặt rau sẵn và rửa sạch,… nhằm mang lại nhiều tiện ích cho người tiêu dùng khi đến mua hàng tại đây. Tuy nhiên, để làm được việc này, về phía các sở ngành, quận, huyện cũng như ban quản lý các chợ phải có sự am hiểu và phân vai thật cụ thể về nghĩa vụ và trách nhiệm các bên trong việc vận động và hỗ trợ tiểu thương trong quá trình thực hiện. 

Tương tự, đối với chợ đầu mối Hóc Môn, các bên cũng thống nhất sẽ chọn ngành hàng thịt gia súc, đồng thời đầu tư để nâng cấp một phần khu vực rau củ quả để triển khai đề án. Cũng theo bà Thùy Duyên, ở ngành hàng thịt gia súc, khả năng thực hiện thí điểm mô hình an toàn thực phẩm thành công là khá cao vì hiện nay nguồn thịt về chợ đều đã thực hiện tốt công đoạn truy suất nguồn gốc, xuất xứ. Nhưng với mặt hàng rau củ quả thì không đơn giản vì hiện nay tỷ lệ hàng hóa truy suất chiếm tỷ lệ rất thấp. Nguyên nhân chính, cho đến nay chúng ta vẫn chưa hình thành được vùng chuyên canh rau củ quả, cung ứng cho thị trường với số lượng lớn. Do vậy, để có đủ lượng hàng bán sỉ cho khách hàng, thương nhân tại chợ phải lấy từ nhiều đầu mối khác nhau…

Bên cạnh đó, cũng không dễ dàng để đưa việc kinh doanh ngành hàng rau củ quả đi vào khuôn khổ, vì lâu nay tiểu thương đã quen với cách nghĩ, cách bán hàng thoải mái. Nhận thức được điều này nên các sở, ngành đã đưa ra nhiều giải pháp để triển khai như tăng cường tuyên truyền cho tiểu thương hiểu được tầm quan trọng cũng như hiệu quả của việc thực hiện dự án. Nếu được TP công nhận cho ngành hàng và chợ đạt các tiêu chí về an toàn thực phẩm, uy tín và thương hiệu của chợ tăng lên, dẫn đến sức cạnh tranh và mãi lực của ngành hàng sẽ tăng theo.