Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda nói Tokyo sẽ ứng xử một cách bình tĩnh và không làm ảnh hưởng đến mối quan hệ song phương giữa hai cường quốc châu Á. Ông cũng khẳng định trước Liên Hợp Quốc rằng vấn đề tranh chấp kể trên cần được giải quyết một cách hòa bình, trên cơ sở luật pháp và không sử dụng vũ lực.

"Về vấn đề quần đảo Senkaku mà các bên đang quan tâm, đây là một phần lãnh thổ vốn có của chúng tôi, rất rõ ràng, theo lịch sử và theo luật pháp quốc tế. Do đó, không có sự tranh chấp nào ở đây và càng không thể có sự thỏa hiệp, thay đổi nào cho lập trường cơ bản này", AP dẫn lời ông Noda phát biểu trên trong cuộc họp báo bên lề cuộc họp của Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc từ New York.

Trước đó, các nhà ngoại giao cấp cao của Nhật Bản và Trung Quốc cũng có cuộc hội đàm tại New York và Bắc Kinh, để tìm biện pháp cải thiện tình hình căng thẳng lên cao nhất trong nhiều năm qua vì tranh chấp trên biển. Quần đảo mà Nhật Bản gọi là Senkaku còn Trung Quốc gọi là Điếu Ngư thuộc quyền kiểm soát của Nhật trên thực tế, và nằm trong khu vực có trữ lượng cá cũng như nguồn năng lượng, khí đốt dồi dào.

Chính phủ của ông Noda mới thông qua quyết định mua lại 3 trong 5 hòn đảo thuộc Senkaku/Điếu Ngư từ các chủ sở hữu tư nhân người Nhật hồi đầu tháng nhằm "ổn định quản lý", tuy nhiên, Nhật nói rằng "Trung Quốc dường như không chịu hiểu điều đó".

Thủ tướng Nhật cho biết những cuộc tấn công nhằm vào người Nhật và các công ty của Nhật ở Trung Quốc là không thể tha thứ vì bất cứ lý do gì và Nhật Bản đã yêu cầu Trung Quốc phải đảm bảo an toàn cho công dân và tài sản của Nhật.

Bất chấp những nỗ lực trên bàn ngoại giao, rõ ràng là cuộc khủng hoảng giữa hai nước còn lâu mới kết thúc. Trung Quốc có thể sẽ gửi thêm các tàu đến khu vực vùng nước tranh chấp, nguy cơ xảy ra xung đột tăng cao bởi những hiểu nhầm và sự tính toán sai lầm.

Thêm một bên cũng tuyên bố chủ quyền tại quần đảo là Đài Loan. Đây cũng là bên có sức nặng nhất định trong tranh chấp. Đài Loan tuyên bố tách ra khỏi Trung Quốc từ năm 1949 và chưa bao giờ trở nên gần với Bắc Kinh hơn thế, kể từ khi ông Mã Anh Cửu lên cầm quyền ở Đài Loan cách đây 4 năm. Tuy nhiên, để khẳng định lập trường Đài Loan là một phần của Trung Quốc, Bắc Kinh đã phát đi những tuyên bố rằng lợi ích của Đài Bắc cũng chính là của Trung Quốc.

Ngày 25/9, tàu tuần tra của Đài Loan và Nhật Bản có màn đấu vòi rồng ở vùng nước gần Senkaku/Điếu Ngư. Những hình ảnh được phát trên đài truyền hình quốc gia NHK của Nhật cho thấy tàu tuần duyên Nhật phun nước vào các tàu cá của Đài Loan, trong khi các tàu tuần tra của Đài Loan phun nước từ các ống áp suất cao đáp trả các tàu của Nhật Bản. Đến trưa cùng ngày, các tàu cá và tàu tuần tra của Đài Loan đã rời vùng nước tranh chấp và về tới cảng nhà vào ngày hôm sau.