Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, ngày 23/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi). Nhiều vấn đề về sở hữu chéo, giới hạn cấp tín dụng, ngân hàng làm đại lý bảo hiểm… được các Đại biểu thảo luận.

Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Thịnh (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang) cho rằng, dự thảo Luật cần cân nhắc việc để ngân hàng làm đại lý bảo hiểm bởi sẽ gặp tình trạng xung đột lợi ích.

Đại biểu cũng đề nghị thiết kế phù hợp các cơ chế bảo vệ quyền lợi của người yếu thế bởi trong mối quan hệ giữa khách hàng với các tổ chức tín dụng thì hầu hết khách hàng đều yếu thế, kể cả về kiến thức cũng như các điều kiện khác.

Cùng quan tâm đến nội dung này, Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn tỉnh Đồng Tháp) đề nghị bổ sung quy định: “Không cho phép các tổ chức tín dụng liên kết với các công ty bảo hiểm để giao cho nhân viên ngân hàng vận động khách hàng mua bảo hiểm”, giống như trường hợp Manulife vừa qua gây bức xúc cho khách hàng.

Theo Đại biểu, nếu cho phép liên kết, ngân hàng phải chịu trách nhiệm liên đới khi có sự cố xảy ra với khách hàng, như xảy ra vừa qua người dân đến khiếu nại, ngân hàng trả lời không biết và không có trách nhiệm, người môi giới thì ngân hàng đã cho nghỉ việc. Đây là vấn đề cũng rất quan trọng, cần phải có sự quan tâm nhiều hơn của Ngân hàng Nhà nước.

Tham gia góp ý về bảo vệ quyền lợi của khách hàng tại Điều 10 tại dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn ĐBQH Bình Dương) cho biết, thời gian vừa qua, nhiều tranh chấp xảy ra giữa cá nhân, tổ chức có hoạt động vay vốn ngân hàng gửi tiết kiệm và sử dụng các dịch vụ với các tổ chức tín dụng nói chung và hệ thống ngân hàng riêng.

Theo đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân, trên thực tế đã có tình trạng các tổ chức tín dụng sử dụng hợp đồng cấp tín dụng không rõ ràng, không minh bạch thông tin về lãi suất, mức phí, mức lãi phạt, loại hình, mục đích sản phẩm. Nhiều trường hợp, khách hàng không đọc kỹ hợp đồng do nhiều thuật ngữ chuyên ngành khó hiểu dẫn đến thiệt thòi, quyền lợi khi có tranh chấp xảy ra.

Đặc biệt, có tình trạng khách hàng, nhất là khách hàng lớn tuổi đến ngân hàng gửi tiết kiệm, nhưng được tư vấn mua hợp đồng bảo hiểm, mua trái phiếu doanh nghiệp. Ngân hàng thương mại cung cấp hợp đồng, cấp tín dụng cho khách hàng kèm hợp đồng bảo hiểm và xem đây là điều kiện để giải ngân.

Cũng theo đại biểu Bảo Trân, tại Điều 10 dự thảo luật chưa có chế định, cơ chế rõ ràng, cụ thể để bảo vệ quyền lợi chính đáng của khách hàng. Do vậy, đại biểu đề nghị xem xét, bổ sung quy định, cơ chế để bảo vệ khách hàng rõ ràng, cụ thể. Trong đó cần quy định một chương riêng để bảo vệ khách hàng trong quan hệ với các tổ chức tín dụng.

Ngoài các quy định tại Điều 10, dự thảo luật cần bổ sung thêm các nội dung: Một là, ngân hàng phải chịu mọi trách nhiệm phát sinh từ hành vi của nhân viên đại diện cho ngân hàng trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ, chức năng về hoạt động của ngân hàng.

Hai là, hợp đồng tín dụng, hợp đồng dịch vụ tài chính cần được chuẩn hóa theo quy định của Luật Bảo vệ người tiêu dùng hoặc theo hướng dẫn của ngân hàng Nhà nước, trong đó quy định rõ các vấn đề quan trọng như: lãi suất, mức phí, lãi phạt, các biện pháp chế tài đảm bảo.

Ba là, cần quy định về quy tắc đạo đức nghề nghiệp hoặc ứng xử trong các tổ chức cung cấp dịch vụ tài chính dựa trên các nguyên tắc: công bằng, trung thực và đạo đức. Đồng thời, cần có một cơ quan độc lập bảo vệ người sử dụng dịch vụ tài chính ngân hàng để bảo đảm giải quyết các vụ việc tranh chấp, phát sinh một cách thuận lợi, nhanh chóng. Tránh trường hợp khách hàng thực hiện khiếu nại hoặc khiếu kiện trong thời gian dài nhưng chậm được giải quyết.

Phát biểu giải trình các vấn đề Đại biểu nêu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho rằng, vấn đề giảm thao túng, giảm sở hữu chéo trong hoạt động ngân hàng là những vấn đề Đảng, Quốc hội và Chính phủ cũng rất quan tâm, có rất nhiều chỉ đạo, yêu cầu phải xử lý triệt để.

Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cần phải ngăn chặn việc đứng tên sở hữu hộ, đòi hỏi phải có một sự phối hợp rất chặt chẽ giữa ngành ngân hàng với các cơ quan quản lý, bộ, ngành hay địa phương. Đặc biệt phải có một hệ thông tin về doanh nghiệp, về cá nhân để mình xác thực được họ là ai và họ có liên quan như thế nào với doanh nghiệp đi vay vốn là những người có liên quan. Trong dự thảo Luật này thì đã quy định với những cổ đông mà nắm giữ trên 1% cổ đông thì phải công bố rất công khai.

Để giảm thao túng về đầu ra của tổ chức tín dụng, trong dự thảo Luật này thiết kế phải giảm tỉ lệ cấp tín dụng đối với khách hàng và những khách hàng có liên quan từ 15% xuống 10%. Một số đại biểu cũng nêu việc này cần phải có lộ trình. Trên thực tế thì cơ quan soạn thảo đã dự thảo một lộ trình để giảm từ 15% xuống 10%. Ở đây Ủy ban Kinh tế của Quốc hội và Thường vụ Quốc hội cũng nêu có thể sẽ giao cho Chính phủ quy định về lộ trình cụ thể này.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng cho rằng, cần phải tăng cường công tác thanh tra, giám sát. Đặc biệt ở các tổ chức tín dụng có bộ phận kiểm soát, kiểm toán của từng tổ chức tín dụng, họ phải có trách nhiệm trong việc giám sát tối cao đối với hoạt động của Hội đồng quản trị và Ban điều hành.

Tùng Tâm