Theo đó, tính từ thời điểm mở cổng đăng ký, tới nay, Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 đã tiếp nhận 97 hồ sơ, gồm 76 hồ sơ thuộc lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ, 21 hồ sơ thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn.

Trước đó, Ban tổ chức cho biết, năm nay sẽ có tối đa năm giải thưởng chính, nhưng không quá ba giải ở mỗi lĩnh vực, cùng với đó là ba giải thưởng dành cho nhà khoa học trẻ (dưới 35 tuổi).

Đại diện Quỹ Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia (Nafosted) cho biết năm 2024 giải thưởng Tạ Quang Bửu có nhiều đổi mới về cơ cấu và phương thức đề xuất. Theo đó, tại mùa giải năm 2024, để nâng cao tính khách quan và sự tôn trọng đối với nhà khoa học được đề cử, các tổ chức và cá nhân tự giới thiệu các ứng viên tiềm năng cho hội đồng xét tặng giải thưởng.

GS.TS Đoàn Như Hải, thành viên Hội đồng xét tặng Giải thưởng, đánh giá số lượng hồ sơ đề cử năm nay nhiều và nhìn chung có chất lượng cao. Các thành viên của hội đồng xét tặng giải thưởng đều có quyền truy cập các hồ sơ nên có thể xem xét tất cả hoạt động đánh giá trên từng hồ sơ. "Số lượng hồ sơ nhiều là tín hiệu đáng mừng, vì chỉ những hồ sơ có chất lượng công bố quốc tế cao, đóng góp ý nghĩa cho nghiên cứu khoa học của Việt Nam mới được đề cử", ông nói.

Điểm mới giải thưởng năm nay ở chỗ mở rộng xét duyệt lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, GS Hải nhìn nhận là điểm mới và đáng mừng. Song điều này cũng là thách thức với Hội đồng trong quá trình xét duyệt do tính chất đa ngành của hội đồng giải thưởng. Theo ông, các hồ sơ của lĩnh vực khoa học xã hội chưa nhiều so với lĩnh vực khoa học tự nhiên, song có nhiều hồ sơ chất lượng cao, đề cập đến các lĩnh vực khó nhưng hấp dẫn, thể hiện ở việc đăng tải trên các tạp chí quốc tế có uy tín.

Thông tin từ Nafosted cho biết, năm nay, Hội đồng xét tặng giải thưởng sẽ đánh giá các cá nhân được đề cử thông qua tối đa ba công trình nghiên cứu trong bảy năm, mở rộng so với một công trình duy nhất trong 5 năm theo quy định cũ. Điều này nhằm mang tới cơ hội ngang bằng giữa nhóm nhà khoa học trẻ và nhóm nhà khoa học kỳ cựu. Dù có thay đổi trong quy chế (gồm lĩnh vực và tiêu chuẩn xét tặng), giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 vẫn xoay quanh mục tiêu vừa tôn vinh, vừa khích lệ các nhà khoa học. Bên cạnh việc chọn ra đề tài xuất sắc, hội đồng sẽ xét tới cả những nghiên cứu được thực hiện trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn, nỗ lực vượt qua các rào cản để giúp nền khoa học Việt Nam hội nhập thế giới.

Được tổ chức từ năm 2013, tới thời điểm hiện tại, Giải thưởng Tạ Quang Bửu đã trao 18 giải chính và 4 giải cho nhà khoa học trẻ. Riêng năm 2021, không có nhà khoa học nào được nhận Giải thưởng này. Năm 2022, Hội đồng xét tặng giải thưởng Tạ Quang Bửu không trao giải dành cho nhà khoa học trẻ.

Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 sẽ được tổ chức ngày 15/5 tại Hà Nội, trong chuỗi sự kiện kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (18/5 và 65 năm thành lập Bộ Khoa học và Công nghệ.

Quỳnh Trang