Tết Nguyên Tiêu là ngày nào?

Tết Nguyên Tiêu còn gọi là lễ Thượng Nguyên, là ngày 15 âm tháng 1 âm lịch. Trong văn hóa của người Việt Nam, Tết Nguyên Tiêu là một ngày quan trọng, cũng vì lẽ đó mà ông bà ta thường nói rằng “Cúng quanh năm không bằng rằm tháng giêng”.

Năm 2021, Tết Nguyên Tiêu rơi vào ngày thứ 6, tức ngày 26/02/2021 Dương lịch.

Năm 2022, Tết Nguyên Tiêu 2022 sẽ rơi vào ngày thứ 3, tức ngày 15/02/2022 Dương lịch.

Và năm 2023, Tết Nguyên Tiêu 2023 sẽ nhằm ngày chủ nhật, tức ngày 5/2/2023 Dương lịch.

Nguồn gốc, ý nghĩa ngày Tết Nguyên Tiêu

Truyền thuyết kể lại rằng, vào thời nhà Hán, ở Trung Quốc có một cung nữ vì quá nhớ cha mẹ nên dự định về quê vào ngày rằm tháng Giêng. Tuy nhiên, nàng bị bề trên ngăn cấm nên đã nhảy xuống giếng quyên sinh. Cảm động trước sự hiếu thảo của cô gái, một vị quan nghĩ kế giúp cô. Ông tâu với vua rằng, ngày 16/1 âm lịch thiên đình sẽ sai hỏa thần xuống thiêu rụi kinh thành. Để tránh tai họa, mọi người phải treo đèn lồng trước cửa nhà mình và ngoài đường vào ngày 15/1 (ÂL).

Sau khi vua ban sắc lệnh, vào ngày 15 tháng 1 âm lịch, mọi nhà đều treo đèn lồng, tạo ra một khung cảnh vô cùng đẹp. Khi ai ấy đều đang say sưa ngắm đèn, cô cung nữ đã trốn về nhà thăm cha mẹ mà không ai biết.

Cũng có truyền thuyết khác kể rằng, Ngọc Hoàng có một con thiên nga quý nhưng không may bị thợ săn bắn chết. Để trả thù cho nó, Ngọc Hoàng phái thiên binh vào ngày Rằm tháng Giêng xuống phóng hỏa thiêu toàn bộ con người và động vật ở hạ giới.

Biết tin này, một số vị thần đã liều mình xuống trần để hiến kế cho chúng sinh. Theo đó, vào ngày 15/1 âm lịch hàng năm, nhà nhà đều treo đèn lồng đỏ và bắn pháo hoa để khi Ngọc Hoàng nhìn xuống tưởng rằng nhà cửa, làng mạc ở nhân gian đang bốc cháy. Nhờ đó mà loài người và muôn thú mới thoát khỏi họa diệt vong. Và cũng từ đó đến nay, vào ngày rằm tháng giêng hàng năm, người Trung Quốc thường treo đèn lồng và nấu cỗ, bày tiệc, cầu một năm bình an.

Tại Việt Nam, Tết Nguyên Tiêu bắt đầu du nhập vào từ thời kỳ Bắc thuộc. Đến nay, ngày lễ này đã mang bản sắc rất riêng của người dân Việt thấm nhuần Phật pháp.

Đối với hầu hết các chùa của người Việt, hội Rằm tháng Giêng là dịp để tổ chức lễ cầu quốc thái dân an, cầu nguyện an lành, khỏe mạnh, no đủ, thịnh vượng và phát triển cho bá tánh và đất nước.

Còn đối với người dân Việt Nam, ngày này là dịp để thể hiện tấm lòng thành kính và biết ơn của con cháu đối với Thần linh, ông bà, tổ tiên. Đồng thời là dịp để cầu mong một năm an lành, may mắn và nhiều tài lộc. Tùy vào điều kiện kinh tế và phong tục tập quán của từng địa phương mà mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng có sự khác nhau.

Bên cạnh việc cúng lễ thì còn có nhiều hoạt động lễ hội khác như: Thả đèn hoa đăng, trình diễn múa lân...

Tố Nguyên