Năm năm trước, cơn đại hồng thủy chỉ trong một đêm đã cuốn chết hàng chục mạng người, hàng nghìn ngôi nhà đổ sập. Cá biệt, ở xóm Trường, xã Xuân Quang 2, huyện Đồng Xuân, cùng lúc 18 người bị nước cuốn chết. Cả xóm trở thành bình địa bởi sự hung dữ của dòng nước lũ.

Mùa lũ đang về, nhưng gia đình ông Ngô Điền Thanh ở thôn Phú Mỹ, xã An Dân, huyện Tuy An không còn nơm nớp lo sợ như những năm trước. Năm trước, nhà nước hỗ trợ và cho vay tổng cộng 28 triệu đồng, gia đình vay mượn thêm hơn 30 triệu đồng nữa để xây dựng một ngôi nhà tránh lũ vững chắc. Ông Thanh chia sẻ: “Gia đình tôi rất yên tâm, do nhà xây dựng có gác cao, không lo nước ngập, nếu như trước đây mùa này cả nhà ngủ không yên giấc”.

Còn bà Phan Thị Châu ở thôn Bình Chính, xã An Dân, cho biết: “Ngoài số tiền hỗ trợ và cho vay của Nhà nước, gia đình tôi đã vay mượn thêm gần 25 triệu đồng nữa để xây dựng thêm một căn gác tránh lũ kiên cố có sàn làm bằng bê tông cốt thép. Từ khi có căn nhà tránh lũ đến nay, gia đình tôi rất yên tâm và không còn cảnh phập phồng lo sợ mỗi khi mưa lũ đổ về”.

Tại huyện miền núi Đồng Xuân, trải qua hai mùa mưa lũ, 50 hộ dân nghèo được xây dựng nhà tránh lũ ở các xã Xuân Sơn Nam, Xuân Sơn Bắc, huyện miền núi Đồng Xuân (Phú Yên) thật sự yên tâm, phấn khởi vì không còn phải lo sợ chạy đôn, chạy đáo, đối diện với nguy hiểm của thủy thần khi nước lũ dâng đột ngột. Điều đáng nói, từ mô hình hiệu quả này, nhiều người dân khác cũng tự nâng cấp một phần ngôi nhà cũ của mình thành nơi chạy lũ an toàn.

Về vùng ngập lụt xã Xuân Sơn Bắc sau 5 năm khắc phục hậu quả cơn lũ lịch sử năm 2009, nơi được Chính phủ hỗ trợ xây dựng hoàn thành 6 nhà tránh lũ thí điểm, giờ đã hoàn toàn đổi thay. Ở thôn Tân Bình, nhà tránh lũ của chị Nguyễn Thị Nhất Trí và ông Phạm Văn Bé mặc dù được xây dựng đã hơn một năm nhưng vẫn còn mới tinh, đường bê tông vào đến tận sân xi măng sạch đẹp.

Chị Trí cho biết: Sau trận lũ, nhà cửa hư hỏng nặng, kinh tế kiệt quệ. Rất may được các tổ chức, cá nhân giúp đỡ tiền, vật chất, Nhà nước hỗ trợ 18 triệu đồng, gia đình vay ưu đãi của Ngân hàng chính sách-xã hội 10 triệu đồng và phụ nữa nghèo 30 triệu đồng, xây được căn chòi tránh lũ mới có diện tích sàn 15m2. Qua hai mùa mưa, nhà vẫn bảo đảm chắc chắn, an toàn vượt lũ, không còn phải nơm nớp lo sợ, canh coi nước lũ dâng cao đột ngột như trước đây. Gần bên, chòi tránh lũ của ông Bé được xây dựng khang trang nằm sát vách ngôi nhà cũ có diện tích sàn rộng hơn, tổng trị giá hơn 100 triệu đồng, được xem là là nơi tránh trú bão lý tưởng cho ít nhất từ 2 đến 3 hộ gia đình cùng tài sản.

Phú Yên là một trong bảy tỉnh được Chính phủ chọn triển khai thí điểm giải pháp hỗ trợ hộ nghèo nâng cao điều kiện an toàn chỗ ở, ứng phó với lũ, lụt vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung. Năm 2013, tỉnh Phú Yên xây dựng thí điểm 100 nhà tránh lũ cho hộ nghèo hoặc cận nghèo thuộc các xã An Định, An Dân (huyện Tuy An) và Xuân Sơn Nam, Xuân Sơn Bắc (huyện Đồng Xuân). Những hộ trên có nhà từng bị ngập từ 1,5 - 3m tính từ nền nhà trong 5 năm trước đó.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên, ông Trần Quang Nhất đề nghị các địa phương trên địa bàn tỉnh phải rà soát và tổ chức bình xét trên nguyên tắc ưu tiên hộ gia đình là đồng bào dân tộc thiểu số, hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, hộ gia đình đang sinh sống tại các vùng khó khăn, hộ gia đình đang cư trú tại các huyện nghèo và hộ gia đình nghèo còn lại.

Theo Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân Võ Cao Phi, hiện nay địa phương đang chỉ đạo các xã, thị trấn nhanh chóng hoàn tất việc xét duyệt để triển khai xây dựng. Ông Đặng Ngọc Tân, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Xuân Sơn Bắc cho biết, thực hiện chủ trương này, đã có 30 hộ dân trong vùng ngập lụt nặng ở xã đăng ký xin được hỗ trợ xây dựng nhà tránh lũ. Trong đó, thôn Tân Bình 20 nhà, Tân Phước 7 nhà, Tân Thọ 3 nhà. Đây nhà những nhà dân thường xuyên bị ngập lụt nặng khi nước lũ đổ về. “Đây mới chỉ là con số lập danh sách để xét duyệt, còn trên thực tế chỉ tính riêng xóm Soi và xóm Chợ có ít nhất hơn 100 hộ bị ảnh hưởng bởi nước lũ trong mùa mưa hàng năm.” - Ông Tân nói.

Ngôi nhà phòng tránh lũ lụt của bà Phan Thị Châu ở thôn Bình Chính, xã An Dân (huyện Tuy An).

Ông Nguyễn Thái Bình, Giám đốc Sở Xây dựng, cho biết: để xây dựng được 100 căn nhà chọn triển khai thí điểm, ngoài nguồn hỗ trợ từ ngân sách T.Ư, tỉnh trích từ quỹ phòng chống thiên tai của tỉnh, vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh, các địa phương đã vận động sư đóng góp của cộng đồng, trong đó vốn đóng góp của hộ gia đình gần 4 tỷ đồng. Ngoài ra, Đoàn Thanh niên hai huyện Đồng Xuân và Tuy An còn đóng góp hơn 400 ngày công và khoảng 20 triệu đồng. Chất lượng xây dựng nhà tránh lũ làm thí điểm tại hai huyện Đồng Xuân và Tuy An có kết cấu khung bằng bê tông cốt thép bảo đảm khả năng chịu lực khi có lũ lụt, diện tích tối thiểu sàn vượt lũ bảo đảm (từ 10,5m2 đến 36m2), chiều cao tầng dưới có thể sử dụng được khi vào mùa không có lũ.

Tỉnh Phú Yên chỉ đạo, trong quá trình triển khai, các cấp chính quyền xác định, đây là nhà ở thực sự của dân; mỗi gia đình đều vận dụng sáng tạo như xây liền kề với nhà cũ hoặc cải tạo nhà cũ để tận dụng triệt để không gian, diện tích hoặc đập bỏ nhà tạm bợ, nên mô hình không chỉ phục vụ chống lũ mà còn đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hàng ngày.

UBND tỉnh yêu cầu, chậm nhất đến ngày 30-11, các huyện, thị xã, thành phố phải hoàn thành phê duyệt danh sách hộ nghèo được hỗ trợ xây dựng nhà ở theo Quyết định 48 của Thủ tướng Chính Phủ. Tỉnh phấn đấu trong năm 2014, có 20% số hộ được hỗ trợ xây nhà ở và hai năm tiếp theo (2015-2016), mỗi năm có 40% số hộ được hỗ trợ. Hiện, Sở Xây dựng đã ban hành ba mẫu thiết kế nhà ở phòng tránh bão, lụt để người dân lựa chọn.