Ngày 16/09/2022, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán đối với CTCP Chứng khoán Tiên Phong (TPS, HOSE: ORS).

TPS bị phạt tiền 125 triệu đồng do vi phạm quy định về cung cấp dịch vụ tư vấn (trong các hồ sơ tư vấn phát hành trái phiếu riêng lẻ của một số công ty cổ phần chưa đại chúng năm 2022, nội dung Hợp đồng tư vấn và đại lý phát hành trái phiếu giữa Công ty và khách hàng không có thỏa thuận về đối tượng được bán trái phiếu. Như vậy, Công ty chưa tuân thủ đầy đủ trách nhiệm của tổ chức tư vấn khi cung cấp dịch vụ tư vấn trong việc rà soát đáp ứng đầy đủ quy định về điều kiện chào bán và hồ sơ chào bán trái phiếu theo quy định).

Bên cạnh đó, TPS còn bị phạt tiền 125 triệu đồng do vi phạm quy định cho khách hàng thực hiện giao dịch ký quỹ (cho vay margin) vượt quá sức mua hiện có trên tài khoản giao dịch ký quỹ của khách hàng (Công ty cho các khách hàng thực hiện giao dịch ký quỹ vượt quá sức mua trên tài khoản giao dịch ký quỹ của khách hàng).

Như vậy, tổng số tiền TPS bị phạt là 250 triệu đồng.

Tương tự, UBCKNN cũng vừa ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với CTCP Chứng khoán VPS tổng cộng số tiền 185 triệu đồng. Quyết định có hiệu lực từ ngày 15/09/2022.

Theo đó, VPS bị phạt tiền 125 triệu đồng do có hành vi cho khách hàng thực hiện giao dịch ký quỹ (cho vay margin) vượt quá sức mua hiện có trên tài khoản giao dịch ký quỹ của khách hàng.

Ngoài ra, Công ty bị phạt tiền 60 triệu đồng vì đã bố trí người chưa có chứng chỉ hành nghề chứng khoán thực hiện nghiệp vụ, vị trí mà theo quy định pháp luật phải có chứng chỉ hành nghề chứng khoán.

Cụ thể, Công ty đã bố trí nhân viên chưa có chứng chỉ hành nghề chứng khoán ký tại Hợp đồng mở tài khoản giao dịch chứng khoán cho khách hàng.

Tổng cộng, VPS bị phạt hành chính 185 triệu đồng do các sai phạm kể trên.

Hồi đầu năm 2021, UBCKNN từng xử phạt VPS 60 triệu đồng. Nguyên nhân là do, từ ngày 01/01/2019 đến ngày 26/10/2020, VPS đã bố trí người chưa có chứng chỉ hành nghề chứng khoán ký trên một số hợp đồng mở tài khoản giao dịch chứng khoán với khách hàng.

Như vậy, cùng một vi phạm tương tự nhưng VPS vẫn tiếp tục tái diễn và bị xử phạt.

Công ty chứng khoán đang thừa tiền

Năm 2021, chứng khoán thăng hoa, thanh khoản thị trường tăng mạnh. Đây là điều kiện tốt giúp mảng cho vay margin của khối công ty chứng khoán tăng trưởng mạnh. Tính đến cuối quý 1/2022, dư nợ cho vay của khối công ty chứng khoán đạt gần 202.000 tỷ đồng, mức kỷ lục của thị trường chứng khoán.

Tuy nhiên, sau khi đạt đỉnh trên 1.500 điểm, từ tháng 4/2022 là chuỗi ngày thị trường chứng khoán lại nhuốm màu đen tối. VN-Index trượt dài 20% trong quý 2 về còn 1.197 điểm. Thanh khoản thị trường cũng giảm đáng kể so với những ngày trước đó. Kéo theo đó, dư nợ cho vay cũng giảm đáng kể.

Tới cuối quý 2/2022, số dư cho vay của toàn khối công ty chứng khoán giảm về còn gần 150 tỷ đồng, giảm hơn 26% so với đầu quý. Mức dư nợ cho vay giảm về gần bằng với quý 2/2021.

Trong bối cảnh thị trường trầm lắng, các công ty chứng khoán cũng rơi vào cảnh dư tiền. Lượng tiền mặt và tương đương tiền của khối công ty chứng khoán trong quý 2/2022 tăng lên mức cao nhất trong hơn 2 năm qua dù trước đó về mức rất thấp, trùng với thời điểm dư nợ cho vay đạt kỷ lục.

Trong cơn sốt của thị trường chứng khoán, nhu cầu vay margin tăng cao, công ty chứng khoán phải huy động nguồn lực lớn để có thể đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư. Để làm được điều này, phần lớn các công ty chứng khoán phải đi vay hoặc huy động vốn (tăng vốn).

Tuy nhiên, sau khi cấp tập nâng nguồn lực cho vay, nhóm công ty chứng khoán lại đối mặt với điều kiện thị trường không thuận lợi. VN-Index giảm sâu trong quý 2/2022, thị trường đi vào xu hướng giảm khiến nhu cầu vay margin sụt giảm đáng kể. Điều này khiến phần lớn các công ty chứng khoán lại dư thừa nguồn lực chưa biết sử dụng vào đâu khiến lượng tiền mặt tăng lên đáng kể.

Hoàng Long (t/h)