Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Xuân Ất Tỵ 2025 hẳn sẽ là một mùa xuân đáng nhớ. Trong khi cả nước nao nức chào đón Xuân, thì cả hệ thống chính trị đang phải “căng mình vận động” để thực hiện tinh gọn bộ máy, đảm bảo khẩn trương, quyết liệt, triệt để, bộ máy tinh, gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Và chủ đề Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc được các lãnh đạo Đảng, Nhà nước nhắc tới, như lời hiệu triệu tiến bước đối với toàn Đảng, toàn Dân, toàn Quân ta trong thời đại mới.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, Kỷ nguyên là một giai đoạn lịch sử được đánh dấu bởi những đặc điểm quan trọng hoặc sự kiện có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của xã hội - văn hóa - chính trị - tự nhiên. Kỷ nguyên thường được sử dụng để phân chia thời gian trong lịch sử theo những biến cố lớn hoặc có sự thay đổi căn bản trong đời sống chính trị hay khoa học, công nghệ, môi trường. Ví dụ: Kỷ nguyên công nghiệp, kỷ nguyên thông tin, kỷ nguyên kỹ thuật số, kỷ nguyên vũ trụ. Còn trước đây là kỷ nguyên đồ đá, kỷ nguyên cổ đại, kỷ nguyên trung cổ…

Kỷ nguyên vươn mình hàm ý tạo sự chuyển động mạnh mẽ, dứt khoát, quyết liệt, tích cực, nỗ lực, nội lực, tự tin để vượt qua thách thức, vượt qua chính mình, thực hiện khát vọng, vươn tới mục tiêu, đạt được những thành tựu vĩ đại.

Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, đó là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu. Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của thế giới, hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu.

Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dân giàu, nước mạnh, xã hội xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.

Thời điểm bắt đầu kỷ nguyên mới là Đại hội XIV của Đảng, từ đây, mọi người dân Việt Nam, hàng trăm triệu người như một, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đồng tâm hiệp lực, chung sức đồng lòng, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh.

Cơ sở vững tin bước vào Kỷ nguyên mới, Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Về cơ sở định vị mục tiêu đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, những thành tựu vĩ đại đạt được sau 40 năm đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, giúp Việt Nam tích lũy thế và lực cho sự phát triển bứt phá trong giai đoạn tiếp theo: Từ một nước nghèo nàn, lạc hậu, trình độ thấp, bị bao vây, cấm vận, Việt Nam đã trở thành nước đang phát triển, có thu nhập trung bình, hội nhập sâu, rộng vào nền chính trị thế giới, nền kinh tế toàn cầu, nền văn minh nhân loại, đảm nhiệm nhiều trọng trách quốc tế, phát huy vai trò tích cực tại nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương quan trọng.

Độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; lợi ích quốc gia, dân tộc được bảo đảm.

Quy mô nền kinh tế năm 2023 tăng gấp 96 lần so với năm 1986. Việt Nam trong nhóm 40 nước có nền kinh tế lớn nhất thế giới và 20 nền kinh tế hàng đầu về thương mại và thu hút đầu tư nước ngoài; có quan hệ ngoại giao với 193 nước là thành viên Liên hợp quốc; xây dựng các mối quan hệ đối tác, hợp tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện với tất cả các cường quốc trên thế giới và khu vực.

Đời sống người dân được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh; hoàn thành về đích sớm các mục tiêu Thiên niên kỷ. Tiềm lực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học - công nghệ, quốc phòng, an ninh không ngừng nâng cao; tham gia đóng góp tích cực duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới.

Thế giới đang trong thời kỳ thay đổi có tính thời đại, từ nay đến năm 2030 là giai đoạn quan trọng nhất để xác lập trật tự thế giới mới, đây cũng là thời kỳ cơ hội chiến lược quan trọng, giai đoạn nước rút của cách mạng Việt Nam để đạt mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, tạo tiền đề vững chắc đạt mục tiêu 100 năm thành lập nước.

Sự biến chuyển có tính thời đại đem đến thời cơ, thuận lợi mới, đồng thời cũng có nhiều thách thức, trong đó mặt thách thức nổi trội hơn và thời cơ mới còn có thể xuất hiện trong khoảnh khắc giữa những thay đổi đột biến trong cục diện thế giới. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là trí tuệ nhân tạo và công nghệ số đem đến cơ hội mà những quốc gia đang phát triển, chậm phát triển có thể nắm bắt để đi trước đón đầu, phát triển vượt bậc.

Lịch sử cách mạng Việt Nam cho thấy, dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng, khơi dậy ý chí tự lực, tự chủ, tự tin, tự cường, tự hào dân tộc, huy động sức mạnh toàn dân kết hợp với sức mạnh thời đại, con thuyền cách mạng Việt Nam sẽ đạt được những kỳ tích (kỳ tích về một nước dân chủ thuộc địa nửa phong kiến có thể chiến thắng hai đế quốc thực dân hùng mạnh; kỳ tích về một nước từ bị bao vây cấm vận thực hiện thành công công cuộc đổi mới với những thành tựu vĩ đại).

Hiện nay là thời điểm ý Đảng hòa quyện với lòng dân trong khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, sớm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Từ những vấn đề trên, có thể thấy, đây là thời điểm “hội tụ” tổng hòa các lợi thế, sức mạnh để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc tiếp sau kỷ nguyên độc lập dân tộc, xây dựng chủ nghĩa xã hội (1930 - 1975) và kỷ nguyên thống nhất đất nước, đổi mới (1975 - 2025).

Nước ta bước vào kỷ nguyên mới là bước phát triển tất yếu, hợp quy luật vận động của cách mạng Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại. Ba kỷ nguyên đã và sẽ được tạo lập, là sự tiếp nối hợp quy luật của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng; kỷ nguyên trước tạo tiền đề cho kỷ nguyên sau; kỷ nguyên sau kế thừa, phát triển thành tựu của kỷ nguyên trước, làm cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội ngày càng hòa quyện, phát triển không ngừng.

Chuyển đổi số là chìa khóa, là đòn bẩy đưa đất nước phát triển vượt bậc trong kỷ nguyên mới

Để vững tin bước vào Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Lãnh đạo Đảng – Đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm đặt ra yêu cầu phải triển khai toàn diện, đồng bộ các giải pháp để tạo sự phát triển đột phá trên các lĩnh vực (Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng; Tăng cường tính Đảng trong xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân; Tinh gọn tổ chức bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả; Cán bộ và công tác cán bộ; Phát triển kinh tế và cách mạng chuyển đổi số; Chống lãng phí), trong đó nhấn mạnh và xác định chuyển đổi số là cuộc cách mạng làm thay đổi căn bản lực lượng sản xuất.

Chuyển đổi số (CĐS) không đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ số vào các hoạt động kinh tế - xã hội, mà còn là quá trình xác lập một phương thức sản xuất mới tiên tiến, hiện đại - “phương thức sản xuất số”, trong đó đặc trưng của lực lượng sản xuất là sự kết hợp hài hòa giữa con người và trí tuệ nhân tạo; dữ liệu trở thành một tài nguyên, trở thành tư liệu sản xuất quan trọng; đồng thời quan hệ sản xuất cũng có những biến đổi sâu sắc, đặc biệt là trong hình thức sở hữu và phân phối tư liệu sản xuất số.

Quan hệ sản xuất hiện nay được xác định là chưa phù hợp và đang cản trở sự phát triển của lực lượng sản xuất mới, trong đó công nghệ số là lực lượng sản xuất mới của kỷ nguyên mới - kỷ nguyên số của nhân loại.

Thực hiện cách mạng CĐS với những cải cách mạnh mẽ, toàn diện để điều chỉnh quan hệ sản xuất, tạo động lực mới cho phát triển, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi do Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đem lại, đưa đất nước đi tắt đón đầu phát triển vượt bậc. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ Chính trị sẽ sớm nghiên cứu, ban hành nghị quyết về chuyển đổi số quốc gia để lãnh đạo thực hiện quyết liệt trong toàn Đảng, toàn hệ thống chính trị.

Thực hiện cuộc cách mạng về CĐS, một số giải pháp chủ yếu được đề ra là: (i) Tập trung xây dựng hành lang pháp lý cho phát triển số, tạo nền tảng để Việt Nam nắm bắt cơ hội từ Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Thường xuyên rà soát, sửa đổi kịp thời các quy định không còn phù hợp, tạo hành lang cho các mô hình kinh tế mới, như kinh tế chia sẻ, kinh tế tuần hoàn, trí tuệ nhân tạo... bảo đảm khung pháp lý không trở thành rào cản của sự phát triển, đồng thời bảo đảm an ninh quốc gia, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp. (ii) Có cơ chế đột phá thu hút nhân tài trong và ngoài nước; xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực có kiến thức, kỹ năng và tư duy đổi mới, sáng tạo, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. (iii) Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng nền tảng số kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan, tổ chức. Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ đứng trong nhóm 50 quốc gia hàng đầu thế giới và xếp thứ 3 trong ASEAN về chính phủ điện tử, kinh tế số. (iv) Đẩy mạnh chuyển đổi số gắn với bảo đảm an ninh, an toàn. Tập trung xây dựng xã hội số, số hóa toàn diện hoạt động quản lý nhà nước, cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao. Kết nối đồng bộ các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, doanh nghiệp, tạo nền tảng tinh gọn bộ máy, cải cách thủ tục hành chính thực chất. Phát triển kinh tế số, xây dựng công dân số.

Nhìn kỹ thêm, có thể thấy công cuộc CĐS ở nước ta thời gian qua đạt được nhiều kết quả to lớn – đã hình thành lý luận và cách làm CĐS Việt Nam. Đây là tiền đề quan trọng cho sự phát triển bứt phá ở Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.

Điều đầu tiên phải được nhắc tới, đó là nhận thức về CĐS đã có sự thay đổi căn bản, nhất là với người đứng đầu cơ quan, đơn vị. CĐS thì chuyển đổi là chính, chuyển đổi là 70, công nghệ là 30. CĐS là cuộc cách mạng về thể chế, về thay đổi nhiều hơn là cuộc cách mạng về công nghệ. Vì vậy, CĐS muốn thành công thì yếu tố quyết định là người đứng đầu muốn thay đổi. Thay đổi một tổ chức thì chỉ người đứng đầu mới đủ thẩm quyền, uy tín và có quyền lực để điều hướng các nguồn lực thực hiện. Chỉ có người đứng đầu mới có khả năng phá vỡ các thói quen cũ để CĐS. 

Ngày CĐS Quốc gia (10/10) được công bố năm 2022. Ngày này là ngày hội CĐS của nhân dân, của tất cả các cấp chính quyền. Ngày CĐS quốc gia để nâng cao nhận thức và hành động của chính quyền và người dân. Để CĐS Việt Nam thực sự trở thành toàn dân và toàn diện.

Năm 2024 là năm Chính phủ đánh giá kết quả CĐS ở tuyến cuối cùng. CĐS lấy người dân là trung tâm, thì việc đáng giá phải xem họ được hưởng lợi gì từ CĐS. Điều đó cho thấy, CĐS đang đi vào thực chất.

Tổ Công nghệ số cộng đồng lấy ý tưởng từ tổ COVID cộng đồng. Đi từng ngõ, gõ từng nhà, hướng dẫn từng đối tượng. Đây là mô hình sáng tạo và hiệu quả, chỉ riêng có ở Việt Nam. Được thành lập từ năm 2022, đến năm 2024 đã có 93.500 tổ Công nghệ số cộng đồng với 458.000 thành viên. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá, đây là một lực lượng hùng hậu để CĐS Việt Nam thực sự là một cuộc cách mạng toàn dân.

Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo tổng kết các mô hình thành công về CĐS cấp bộ ngành, về DVCTT, về trung tâm điều hành thông minh, để từ đó nhân rộng, phổ cập ra toàn quốc. Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, chỉ khi phổ cập thì chúng ta mới gặt hái được thành công của CĐS; và đã đến lúc như vậy; nếu như trước đây chúng ta tập trung vào thí điểm thì nay chuyển trọng tâm vào phổ cập cái đã thí điểm thành công.

CĐS Việt Nam đã sang năm thứ 5. Với phát biểu về CĐS của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm vào đúng ngày lập nước 2/9/2024, thì CĐS Việt Nam đã thực sự trở thành sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng và toàn dân ta. Chỉ khi CĐS trở thành sự nghiệp, thành công việc hằng ngày của toàn Đảng, toàn dân thì giá trị của CĐS mang lại cho đất nước mới thực sự là to lớn. Chỉ khi đó, CĐS mới là động lực chính cho phát triển.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, có thể coi 4 năm qua là khởi động, là thí điểm, là thành công bước đầu ở một số lĩnh vực, là hình thành lý luận và cách làm CĐS Việt Nam. Và năm thứ 5 này (năm 2025), nó đã thực sự trở thành sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. CĐS trở thành trọng tâm trong hoạt động của Đảng, Nhà nước, và vì vậy, cần có đột phá chiến lược cho CĐS để CĐS góp phần quan trọng vào hoàn thành 2 mục tiêu trăm năm. Đó là đột phá về thể chế số, hạ tầng số, dữ liệu số và cán bộ số. Cán bộ số thì đầu tiên là người đứng đầu, phải trực tiếp chỉ đạo, trực tiếp làm và thành thạo sử dụng. Kết quả CĐS của các đơn vị là tiêu chí đánh giá cán bộ, người đứng đầu.

Năm 2024 là năm thứ 3 liên tiếp, Thủ tướng trực tiếp dự và chỉ đạo Ngày CĐS quốc gia. CĐS Việt Nam đã có những bước tiến mạnh mẽ từ khi ban hành Chương trình CĐS quốc gia năm 2020 và đặc biệt quyết liệt là từ khi thành lập UBQG về CĐS do Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch năm 2021.

Năm 2024, Chính phủ đã đối thoại trực tiếp với những người làm CĐS ở tuyến cuối, đó là các thành viên của tổ công nghệ số cộng đồng. Thủ tướng Chính phủ đã phát biểu chỉ đạo về CĐS trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Ở sứ mệnh như vậy, chỉ khi CĐS trở thành sự nghiệp, thành công việc hằng ngày của toàn Đảng, toàn dân thì giá trị của CĐS mang lại cho đất nước mới thực sự to lớn, CĐS mới là chìa khóa, là đòn bẩy đưa đất nước phát triển vượt bậc trong kỷ nguyên mới.

Tài liệu tham khảo:

• Bài viết “Một số nội dung cơ bản về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; những định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” của GS.TS Tô Lâm – Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Tạp chí Cộng sản online, ngày 01-11-2024;
• Tin bài “Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”, tác giả: Hà Phương; Tạp chí Cộng sản online, ngày 15-11-2024;
• Bài “Chuyển đổi số trở thành sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân” của Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, Vietnamnet, ngày 14/10/2024;
• Bài viết “Chuyển đổi số phải thực sự là một cuộc cách mạng đưa đất nước vươn mình vượt bậc trong kỷ nguyên mới”, tác giả: PGS. TS. VŨ VĂN PHÚC Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Tuyên Giáo online, ngày 12-9-2024;

Phạm Tài